Kuzey yarıkürede havalar soğumaya günler kısalmaya başlarken, ekonomik görünüm de yine karamsar bir tabloya yanlışsız değişmekte.
ABD’de karar vakti
Seçimlere sayılı güler kalan ABD’de iktisat yaz aylarında kilitlenmelerin kaldırılmasının akabinde güçlü bir reaksiyon verdi. Ama ivmenin zayıfladığına dair işaretler çoğalıyor. Daha fazla mali dayanak için gereğince data ile desteklenen gereksinim ortada. Artık 3 Kasım seçimleri sonrasında atılacak adımların suratına odaklanarak ABD iktisadında toparlanmanın suratı izlenecek.
İstihdamın Şubat ayına nazaran hala 10,7 milyon daha düşük olduğu bir devirde bordro büyümesi yavaşlıyor. Otel konaklamalarında, seyahatlerde ve restoran rezervasyonlarında bir plato oluşmakta ama işsizlik yardımlarının azalması nedeniyle gelir artışı da düşüyor.
Covid-19, aylarca iktisat için zorluklar oluşturmaya devam ederken, seçim tansiyonları de hassaslığı artırabilir. Seçim savaşı, Lider Trump’ın Cumhuriyetçilere yeni bir paketle ilgili görüşmelerden çekilmesini söylemesiyle yakın vadede öbür bir mali teşvikin kapsamını sınırladığından, toparlanma için yardımcı olmuyor.
Bununla birlikte, 4Ç GSYİH büyümesinin yıllık %4,5 oranında olacağı bekleniyor. Bu da birinci yarıdaki %10 daralmanın akabinde 2020 üretimini 2019’un yaklaşık 2,2 puan altında bırakacak boyutta.
Euro Bölgesi: İkinci dalga vuruyor
Virüste izlenen ikinci dalga Euro bölgesinde ekonomik toparlanmanın soluğunu kesmekte. Tedbirlerin tekrar devreye girmesi ve düşük seyreden enflasyon gözleri tekrar Avrupa Merkez Bankası’nın mümkün adımlarına çevirmiş durumda. Yeni Covid-19 hadiselerinin artması, avro bölgesi ekonomisindeki toparlanmanın erken sona ermesi konusunda tasalara yol açtı. Şimdi mobilite dataları açısından pek bir tesir görmüyor olsak da, 4Ç’de çift taban sakinlik riski hafife alınmamalı.
ECB’nin strateji incelemesinin ortasında olması nedeniyle, bankanın enflasyon gayesini nasıl yine tanımlayacağı şimdi belirli değil. Birtakım ön değerlendirmelerde, ECB Lideri Christine Lagarde, Fed gibisi bir ortalama enflasyon maksadı mümkünlüğünü göz gerisi etmeden, daha simetrik bir enflasyon amacının kapısını açtı. Her durumda, İdare Kurulu mevcut eğilimleri göz arkası edemez ve münasebetiyle yeni teşvikler eklemek zorunda kalacaklar. Tekrar de faiz indirimini düşük bir olasılıkken, (imkansız olmasa da), yıl sonundan evvel açıklanacak ek 400 milyar Euro varlık alımı daha gerçekçi bir beklenti şimdilik. Pandemi Acil Satın Alma Programı, krizle çabada süreksiz bir araç olarak kurulduğundan, bu satın alımların Kamu Dalı Satın Alma Programı kapsamında yapılması da olası.
İngiltere tarafında ise bir taraftan COVID-19’daki ikinci dalga bir taraftan da anlaşmasız Brexit baskıları var. Bu durum İngiliz hükümetini AB ile mutabakata zorlasa da, şimdi bir ışık yok.
Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri ise COVID-19’a karşı yine artan adımlarla ekonomik toparlanma suratlarında yavaşlama izleyecekler. Maksat son çeyrekte sakinliğe girmeden bu periyottan çıkabilmek.
Çin: İç sirkülasyon şimdilik ekonomiyi koruyor
Merkezde iç turizm olmakla birlikte, Çin halkının Çin mallarını tüketimine yönlendirilmesi stratejisi şimdilik Çin iktisadında toparlanmayı dayanaklar bir manzara içinde.
Çin Devlet Lideri Xi Jinping, ekonomik büyümenin ikili dolanımını savunuyor. Bunun bir kısmı “iç sirkülasyon”, oburu “dış sirkülasyon”.
İç sirkülasyondaki büyümenin kaynağı, iç tüketimden gelen iç talep, yeni ve klasik altyapı yatırımları. İç dolanımı artıracak siyasetler planlanıyor. Buradaki fikir, bu büyüme kaynağının iş piyasasını yönlendireceği ve Covid-19 nedeniyle işten çıkarmaların akabinde işe dönen daha fazla beşerle daha fazla harcama yapılacağı ve büyümeyi daha süratli sürdüreceği.
Dış sirkülasyonun temeli, hala zayıf olan ve Çin hükümetinin denetimi altında olmayan ihracat talebi. Bu taraf şimdi zayıf.
ING Çin GSYİH büyüme beklentisini bir evvelki yıla nazaran %0,5’ten %2,5’e ve tüm yıl için iddialarını de %0,5’ten %0,7’ye revize etti. USD / CNY’de bu Eylül ayında dolar endeksine çok yakın hareket etti. Korelasyon Ağustos’tan itibaren arttı. Bunun, Çin merkez bankası liderinin Çin’in döviz kuru ve faiz oranlarının özgürleştirilmesi sürecinde olduğuna dair son yorumunu yansıttığı düşünülebilir. ING’nin USD / CNY kestirimi 2020 sonu prestijiyle 6,70.
Asya’nın geri kalanında ise toparlanma devam ediyor olsa da, katiyen V biçiminde değil. Toparlanmanın formu daha çok Nike logosouna benzerken, toparlanmanın temposu her ülke içinde izlenen hadise sayılarına paralel ilerliyor.
Döviz Piyasaları: Bahsiler Biden üzerine
ABD seçimlerine artık bir aydan kısa bir mühlet kaldı. Döviz piyasalarından gelen sinyaller, Biden başkanlığının artık fiyatlarda olduğunu gösteriyor. Kısaca oynaklık azalırken, dolarda yumuşak bir düşüş de devam ediyor. Biden başkanlığının beklenmesiyle, politik risk primi azalmış oluyor.
Düzgünleşme umutlarını rayından çıkarabilecek vakalar (daha agresif kilitlenmeler yahut çekişmeli bir ABD seçiminde Washington’un tıkanması gibi) bir yana, reflasyon süreçlerinin FX piyasalarında oynamaya devam etmesini bekliyoruz. Son vakitlerde global reflasyon ticareti, pay senetleri, emtialar ve döviz varlık sınıflarının ötesine geçerek, ABD 10-30 yıllık Hazine eğrisinin şu anda yılın en yüksek düzeylerinde olduğu tahvil piyasasına yanlışsız genişledi.
Büyük ölçüde mevcut eğilimlerin devam etmesi ve bunların 2021 boyunca doların düşüşünü desteklemesi bekleniyor. Euro ve genel olarak Avrupa para üniteleri tıpkı vakitte a) Brexit ve b) AB Kurtarma Fonu’nun ilerlemesi ve uygulanması üzere lokal zorluklarla çaba etmek zorunda. Her ikisindeki netlik yılsonuna kadar ortaya çıkacak ve EUR / USD’nin 1,25’e bir yol oluşturmasıyla sonuçlanacak.
Merkez Bankaları: Öteki ne araç kaldı?
Covid-19’un Avrupa genelinde ve diğer yerlerde yine canlanması, kış boyunca global toparlanmanın bilakis dönme endişelerini tetikliyor. Maliye siyaseti hala işin birçoklarını yapmaya devam edecek olsa da, ekonomik belirsizlik merkez bankalarına harekete geçmeleri için tekrar baskı yapıyor.
Fed yetkilileri şimdiye kadar toparlanmayla yürek kazansa da, ABD iktisadında hala değerli bir sakinlik var. Milyonlarca insan işsiz kalıyor ve Federal Rezerv’in “ortalama” %2’lik enflasyon amacına geçişi, faiz oranlarının evvelki çerçeveye nazaran daha uzun mühlet daha düşük kalacağı manasına geliyor. Covid-19 hadiselerinde bir toparlanma ve 3 Kasım seçimleri, iktisat için kısa vadeli rüzgarlar olduğu manasına gelirken, birçok kesimde pandemiden kaynaklanan yapısal değişiklikler de orta vadede zorluklar yaratacak.
Fed yetkilileri, 2023’ün sonundan evvel bir faiz artışının gerçekleşmeyebileceğini öne sürüyorlar. Yetkililer, negatif faiz oranlarının zayıf görünmesi ihtimaliyle talebi canlandırmak için biraz daha fazlasını yapabileceklerini, elbette daha nicel genişleme uygulayabileceklerini öne sürüyorlar.
Maliye siyaseti, daha iyi bir araç, lakin bu seçim sonrasına kadar gelmeyecek üzere.
Avrupa Merkez Bankası’nda (ECB), aylarca tek sesle konuştuktan sonra, şahinler ve güvercinler ortasındaki eski tartışmalar sahneye geri döndü.
Düşen enflasyon oranları, artan belirsizlik ve yüksek işsizlikle birlikte, direkt deflasyon riski arttı. Bu, 2014 ve Draghi periyodu bölünmelerinin anılarını geri getiriyor. Bir yandan şahinler, negatif enflasyonun sırf süreksiz olduğunu ve 2021’de aksine döneceğini savunuyorlar, bu nedenle hiçbir şey yapmamak tercih edilen seçenek. Öte yandan güvercinler durumu 2014’e benzetiyor ve belirsizlik ve artan işsizlikle birleşen negatif enflasyonun gerçek bir tehlike olduğunu, hasebiyle daha fazla harekete muhtaçlık olduğunu savunuyorlar.
Euro bölgesinde yılsonuna gerçek ikili taban sakinlik riski olduğu için bu savaşı güvercinler kazansa daha iyi olur. Bu beklenti resmi olmasa da, mümkünlük olarak ortada. Sonuç olarak, ECB’nin Pandemik Acil Durum Satın Alma Programına (KEPP) devam etmek yerine Kamu Dalı Satın Alma Programına (PSPP) odaklanarak niceliksel genişlemeyi artırmasını beklenebilir.
Para Tahlil
