IHS Markit Eylül ayı imalat kesimi PMI (satınalma müdürleri endeksi) bilgilerini açıkladı. Endeksin 50 bedelini alması kesimde evvelki aya nazaran değişiklik olmadığını, 50 üzerindeki kıymetler kesimde evvelki aya nazaran büyüme kaydedildiğini, 50 altındaki pahalar ise dalda evvelki aya nazaran daralma olduğunu gösteriyor.
Türkiye imalat dalı Eylül ayında büyüme bölgesinde kalmayı sürdürdü
Türkiye’de imalat bölümüne yönelik iyileşme sinyalleri Merkez Bankasının yayınladığı Eylül ayı Gerçek Kesim Inanç Endeksi ve MÜSİAD’ın yayınladığı SAMEKS bilgileriyle gelmişti.
İSO işbirliğiyle hazırlanan IHS Markit PMI bilgilerine nazaran Eylül ayında;
. Yeni siparişlerdeki büyümenin yansıması olarak istihdam artışı hızlandı, istihdamda Şubat 2018’den beri en güçlü artış gerçekleşti,
. Üretim artmaya devam etti, lakin büyüme suratında yavaşlama kaydedildi,
. Türk lirasındaki bedel kaybının yansıması olarak enflasyonist baskılar güçlendi; girdi maliyetleri enflasyonu son iki ayda artarak Ekim 2018’den bu yana en yüksek düzeye ulaştı, sonuncu eser fiyatları son 2 yılın en süratli artışını kaydetti,
. Kur artışlarının ihracat pazarlarında rekabet gücünü desteklediği tarafındaki firma bildirimleri, anketin görece olumlu bulguları ortasında yer aldı,
. Yeni siparişler ve üretim ihtiyaçlarındaki yükselişin yansıması olarak satın alma faaliyetleri son dört ay boyunca artış gösterdi.
2020 yılı üçüncü çeyreğinde imalat bölümündeki iyileşmenin sanayi dalında evvelki çeyreğe nazaran büyüme yaşanacağı beklentilerini kuvvetlendirdi. Dördüncü çeyrekteki gelişmeler ise Kovid-19 ile ilgili ikinci dalganın genele yayılıp yayılmayacağına bağlı olacak.
(Grafik kapaktadır)
Kaynak: İSO, IHS Markit
Euro Bölgesi imalat dalındaki büyüme eğilimi Eylül ayında da sürdü
23 Eylül’de IHS Markit Euro Bölgesi imalat dalı PMI Eylül ayı birinci varsayımlarını yayınlamıştı. Evvelki rapora ekleyebileceğimiz ayrıntı, bilhassa Almanya imalat bölümündeki büyümenin ana tetikleyicisinin başta Çin olmak üzere Avrupa ve Türkiye’den gelen ihracat taleplerindeki artış olması. İrlanda ve Yunanistan imalat dalları PMI dataları Eylül ayında kaydettikleri 50 pahası ile evvelki aya nazaran değişiklik göstermedi. İmalat dalında en süratli büyümeyi 56,4 pahası ile Almanya kaydetti. Almanya’yı 53,2 ile İtalya, 52,5 ile Hollanda, 51,7 ile Avusturya, 51,2 ile Fransa, 50,8 ile İspanya takip etti. Genel olarak Bölge’de imalat bölümü istihdamındaki düşüş hudutlu kaldı. Girdi maliyetleri ülkeler özelinde değişiklik gösterirken, yüksek rekabet ve kırılgan talep kurallarının tesiriyle çıktı fiyatlarındaki düşüş art geriye 15. ayda da sürdü.
İngiltere imalat dalı PMI endeksi 54,1 pahası ile Eylül ayında da büyümeye devam etti. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika’dan gelen ihracat taleplerindeki artışın tesiriyle İngiltere’nin yeni ihracat siparişlerinde artış kaydedildi. Girdi maliyetlerinde devam eden artışlara paralel olarak satış fiyatlarında da artış kaydedildi.
Asya ve Uzak Doğu’da koronavirüs önlemlerinin gevşediği ülkelerde imalat dalı canlandı, ikinci dalga yaşayanlarda dal daraldı
Uzak Doğu ve Avrupa imalat bölümlerindeki iyileşmenin ana tetikleyicisi Çin’in denetim altına aldığı pandeminin tesiriyle imalat dalı üretimindeki artış oldu. Çin’de istihdam 2020 yılında birinci sefer büyüme bölgesine geçti, satın alımlar ve stoklar arttı, girdi maliyetleri yükselmeye devam etse de çıktı fiyatlarındaki artış daha zayıf kaldı.
Kovid-19’da ikinci dalganın tesiriyle kimi ülkelerde imalat bölümü daralma bölgesine geri döndü, satın alımlar azaldı, teslimat mühletleri uzadı (Endonezya, Malezya, Myanmar, Rusya).
Girdi maliyetlerindeki artış devam etti (Japonya, Kazakistan, Malezya, Rusya).
Kimi ülkelerdeki imalatçılar müşterilerine fiyat indirimleri yapmaya devam ettiler (Japonya, Myanmar, Tayland).
İşten çıkarmalar sürdü (Endonezya, Filipinler, Hindistan, Malezya, Myanmar, Rusya, Tayland, Vietnam).
Rusya’da pandemi kaynaklı kısıtlamaların gevşetilmesiyle üretim artsa da iç talep sakin kalırken dış talepte düşüş kaydedildi. Satın alımlar azaldı, işten çıkarmalar hızlandı, teslimat müddetleri uzadı. Hammadde kıtlığı ve tedarikçilerin fiyat yükseltmesi sebebiyle girdi maliyetlerinin artmasına karşın imalatçılar çıktı fiyatlarını sert yükseltti.
Kazakistan’da pandemi kaynaklı kısıtlamaların gevşetilmesiyle yeni siparişler, üretim, satın alımlar ve işe alımlarda artış kaydedildi. Artan maliyetler, çıktı fiyatlarına yansıtıldı.
Hindistan pandemi kaynaklı kısıtlamaların gevşetilmesiyle birlikte artan iç ve dış talebin tesiriyle imalat dalı büyüme bölgesini korudu. İmalat bölümü PMI endeksi Eylül ayında 56,8 düzeyine yükseldi. Satışlar ve satın alımlar hızlandı. Bilhassa alüminyum ve çelik fiyatlarındaki artış sebebiyle girdi maliyetlerindeki artış devam etti, çıktı fiyatlarında artış görüldü. Toplumsal aranın korunması hedefiyle istihdamdaki düşüş seyri devam etti.
Filipinler’de siparişlerdeki artışın tesiriyle üretimdeki azalma sürat kesti. Girdi maliyelerindeki artışın devam etmesine karşın talepteki iyileşme imalatçıların çıktı fiyatlarını kısmen artırmalarında tesirli oldu. İstihdamdaki azalma devam etti.
Tayland’da iç talep kaynaklı iyileşmenin takviyesiyle üretim rayda kalmayı başardı, satın alımlar düşmeye devam etti.
Vietnam’da Kovid-19 kaynaklı tasaların azalmasıyla üretim, yeni siparişler, satın alımlar arttı; işten çıkarmalar azaldı. Ocak 2019’dan bu yana birinci kere ihracat talebinde artış yaşandı. Hammadde kaynaklı kısıtlar girdi maliyetlerinin artmasına sebep olurken, teslimat mühletleri uzadı. Artan girdi maliyetlerine karşılık çıktı fiyatları son sekiz ayda birinci defa yükseldi.
Japonya, Avrupa ve ABD kaynaklı zayıf talebi Çin ve Güney Doğu Asya ülkelerinden gelen ihracat taleplerinin takviyesiyle dengeleyebildi, istihdam düzeyinde evvelki aya nazaran değişiklik olmadı.
Dr. Fulya Gürbüz
FÖŞ: TCMB Faizleri Arttırdı – Bunun Döviz, Faiz ve Enflasyona Tesirleri Neler Olacak?
Güldem Atabay: YEP ve sonrası- Rakamsal, kavramsal karışıklık işleri zorlaştırıyor
İstanbul’un Eylül enflasyonu yıllık yüzde 11,66 arttı
BloombergHT Tüketici Inanç Endeksi geriledi!
Para Tahlil
