2021 raporumuzu, Aralık ayının 3. haftasında kaleme aldık. Yol haritası olarak, 2020’nin özetini vererek, 2021’in beklentilerini anlamaya, ve basitçe anlatmaya çalıştık. Elbette, sihirli küreye sorsak da, biz de net karşılıklar alamadık! Bu nedenle, geniş bir açıdan gelişmeleri tahlil ederek, düzey vermekten imtina ederek, taraf tayininde bulunmaya çalıştık.
Ölçüm, Dolar yerine Altın ile yapılsa, pay senedi piyasaları nitekim ‘uçup kaçtı’ mı?
Bakış açısını değiştirelim. Pay senetlerinin bedelini yahut getirisini arzı sabit olan altın ile ölçersek, çok farklı bir senaryo ile karşı karşıyayız. Her ne kadar, 2020 yılında merkez bankaları sistemi paraya boğsa da, pay senedi fiyatlarının arzı sabit olan altın cinsinden ölçüldüğü vakit, 2008 global krizinin gerisinde kalmaya devam ettiğini görüyoruz. Bu kadar para işe yaramış mı? Bir yere kadar evet, fakat daha güçlü bir hayır. Daha kolay bir anlatımla, merkez bankaları 2008 krizinden beri durmaksızın para bassa da, varlık fiyatları yahut getirisi artıyor üzere görülmekle birlikte, aslında, arzı sabit altın cinsinden bakıldığında, nakdî gevşeme sanıldığı kadar fayda sağlamamış!
Altının misyonu değişmedi: Enflasyon gözetici, ama!
Altın dolar bazında, son 40 senede, 3 sefer sert fiyat hareketine sahne olmuş. 1980’lerde artan jeopolitik riskler, artan petrol fiyatları, ve enflasyon. 2011’de ise FED’in para musuklarını açması olarak düşünülebilir. Aşağıdaki grafik, altının dolar bazında ons fiyatının, ABD TÜFE endeksine bölünmüş halini gösteriyor. Bu bakış açısıyla, altının şimdi vazifesini ya tamamlamadığı, ya da altının yerine teknik yöneticinin yeni bir ‘oyun kurucu’ alana sürdüğünü düşünüyoruz!
Yeni oyun kurucu: Bitcoin!
Hatırlayınız, 2017 yılında Bitcoin 19,460 dolar ile rekor kırmış, ardından de kalabalıkların çılgınlığına sahne olduğu anlaşılarak süratli bir düşüş sergilemişti. Lakin, günümüzde, Bitcoin, paha saklama aracı, ve en değerlisi denetimsiz bir halde matbaadan gazete basılır üzere para basılabilen bir dünya tertibinde, altına alternatif bir enflasyon muhafaza aracı olarak daha önemli bir halde kurumsal yatırımcılar tarafından da dikkate alınıyor.
CDS: Türkiye’nin risk primi hala daha yüksek
Türkiye’nin yabancı nezdinde risklerini gösteren 5 yıl vadeli risk primi, CDS, 2020 yılında sert dalgalandı. Sene içerisine 650 düzeyinin üzerini gören CDS, seneyi 300’lü düzeylere (pandemi öncesine) yaklaşarak tamamlıyor olsa da, 5 yıllık bir perspektiften bakılırsa, bir vakitler yan kulvarında koşan Brezilya, Rusya, ve Güney Afrika’dan olumsuz ayrışmaya devam ettiğini görüyoruz. Piyasa faizlerinin düşebilmesi, yabancı yatırımcının tekrar unuttuğu Türk Mali piyasalarına dönebilmesi, dalga uzunluğunun oturması, hatta suyun derinliğinin rahatlıkla görülmesi ismine, risklerin kesinlikle daha da düşürülmesi gerekiyor.
Yabancı, TL varlıklara küskün
Türkiye’nin yatırım yapılabilir not düzeyine ulaştığı 2013 Mayıs ayında, yabancı yatırımcıların Türk varlıklarında toplam 152 milyar dolar parası bulunuyordu. Türkiye’nin, devler liginden düşmesi sonrası, yabancı yatırımcının da, TL varlıklardan koşar adım uzaklaştığını çok açık bir formda görüyoruz. Sıcak paranın bir vakitler uğrak noktası olan Türk varlıklarının yüzüne bu yıl kimse bak(a)madı. Dünyada var olan bu derece risk iştahına karşın, TL bu rüzgardan faydalanamadığı üzere, yılın birinci 11 ayında net olarak portföy çıkışlarına da sahne oldu. Daha kolay bir anlatımla, birinci 11 ayda, yabancı yatırımcı, pay senedi, ve Devlet İç Borçlanma Senetlerinden (DIBS) toplamda 13,4 milyar dolar çıkış yaptı. Yılın 11. ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın piyasaları umutlandıran konuşması; TCMB’nin direkisyona tam manasıyla geçmesi, BDDK, ve Maliye’nin kordineli piyasa dostu adımları ile, yabancı yatırımcı, açılan swap sınırlarına paralel TL varlıklara yaklaşık 2 milyar dolar giriş yaptı. Türkiye’nin notunun spekülatif düzeylere inmesi ile, son datalara nazaran, yabancı yatırımcının Türk pay senedi ve tahvil portföyü 31 milyar dolar.
Yatırım Araçları Gerçek Getirileri: Konut mu? Haydi canım sen de!
2010 yılı baz alınırsa, son 10 yılda, enflasyondan arındırılmış bir bakış açısıyla, getiri klasmanında, altın birinci sırada yer aldı. Altını takiben, 2021 yılının da favori yatırım aracı olarak gördüğümüz gümüş ikinci sırada yer alırken, konut, ve borsa yatırımcısını sevindiremedi. Bilhassa, pay senetlerinin enflasyona yenik düştüğünü not etmek gerekiyor.
Ons altının şifresi ABD faizlerinde kapalı
Risksiz faiz olarak görülen ABD 10 yıllık tahvil faizi, yıl ortasında %0,50’ye kadar gerileyerek 150 yılın tabanını gördü. Ultra gevşek para siyasetinin devam edeceği beklentisi ile 2020’nin büyük bir kısmında %1’in altında kaldı. Şayet global iktisat 2021’de de toparlanamazsa, sanki FED de İsviçre, ve Avrupa Merkez Bankalarına ayak uydurarak faizi eksiye çekecek mi? Virüs, para siyasetinin sonlarını zorlarken, FED yetkililerinin, orta sıra da olsa negatif faizi lisana getirdiklerini görüyoruz. Kısa vadede, baz metal fiyatları, navlun fiyatları, ve global besin fiyatlarına paralel, enflasyonun artma belirtileri göstermesi ile, 10 yıllık tahvil faizinin de istikametini üste çevirmesini bekliyoruz. Lakin, FED’in toleranslı davranacağı açıklamasına paralel çabucak siyaset faizinde de artış beklemiyoruz. Bu da, daha da negatif dolar getirisi, daha da düşük 10 yıllık faiz demek!
Değerli metaller ile aksi bir korelasyona sahip olan ABD tahvil faizi, taraf tayin etmek için güçlü bir sinyal sergiliyor.
Gümüş: ‘Güneşli’ doruklar ‘çekim alanında’
ABD’nin seçilen Lideri Biden’ın iktisat sloganı “Build Back Better” biçiminde olup, yapısal ıslahatları odak aldığını görüyoruz. Bilhassa, ortalarında temiz/yeşil gücün ön plana çıktığını not etmek gerekiyor. Bu alanda, iyi bir elektriksel, ve termal iletkenliğe sahip olan gümüşün, güneş paneli üretiminin ana unsuru olarak kullanılmasından mütevellit, revaçta olacağını ön görüyoruz. Panel başına 20 gram gümüş kullanıldığını, ve bunun da her bir panelin fiyatlandırılmasında gümüşün yaklaşık %6,1’lik bir hissesi olduğunu gösteriyor. Akademik araştırmalar da, güneş panellerine olan talebin ne derece arttığını destekliyor. Öte yandan, 5G, taşınabilir bağlantı teknolojisinin bir sonraki büyük evrimi olarak görülüyor. 5G teknolojisini etkinleştiren elektronik bileşenler ortasında gümüş yeniden ön plana çıkıyor. Bu bakış açısıyla, arzı sonlu bir metal olan gümüşü, 2021 yılında yatırım araçları sınıfında birinci sıralara yazıyoruz. Yeni tepelerin görülmesini, aşağıdaki Elliott dalga tahlilimiz ile de bekliyoruz.
USDTRY
USDTRY kuru, yıla başladığı 5,9 düzeyine nazaran, Kasım ayında 8,58 düzeyini test ederek, yıl içerisinde %45 paha kaybetti. Ardından, iktisat idaresinde yaşanan kan değişikliği, ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ıslahat konusunda verdiği umutkar açıklamalar kadar, TCMB’nin yine direksiyona geçerek piyasa ile ortasındaki faizi kapatması ile, yılı 7,6’lı düzeylerde tamamlıyor. Faiz ve enflasyon tartışmaları bitmese de, Merkez Bankası Lideri Ağbal’ın piyasa dostu telaffuzları kadar, rezerv biriktirme dileği da, TL cinsi varlıklara son 1,5 ayda olumlu yansıdı. Borsa TL bazında rekor kırsa da, yatırımcısına yıllardır gerçek manada bir getiri sunamadı. Yatırımcıların göz bebeği, 2020 yılında gram altın oldu.
İç siyasi riskler kadar, AB ve ABD ile devam eden yaptırım tasaları de, TL varlıkların risk iştahına ayak uyduramamasına neden oldu. Gelinen noktada, yaptırımların hafif atlatılması, 2021 için müzakere kapısını aralayabileceğini düşündürüyor. 2021 yılında, global aşılanma suratına bağlı olarak, Türkiye’nin turizm gelirlerini, 2020’nin tersine artıracağını, bunun da cari süreçler istikrarına yarar sağlayarak, kurumsal döviz talebini düşüreceğini düşünüyoruz. Yurtiçi yerleşiklerin de, döviz alımlarını yavaşlatması, hatta dolarizasyonun istikamet değiştirmesi durumunda, Ağustos 2018 doruğu olan 7,24’ün tekrar test edilebilme ihtimalinin, çok da küçük olmadığını düşünüyoruz. Lakin, TCMB’nin rezerv biriktirme muhtaçlığı nedeniyle, kurda çok da aşağı düzeyleri beklemediğimiz üzere, 8,50 düzeyi altında kaldıkça. TL’nin daha istikrarlı bir sene geçirebileceğini öngörüyoruz.
Jeopolitik risklerin daha da tırmanmayacağı, AB, ve ABD ile münasebetlerin tekrar müzakere edilebilir bir patikaya taşınması durumunda, Türk Lirası’nın 2021 yılında izafî olarak daha iyi bir performans izleyebileceğini, hatta makul bedel (fair value) olarak hesaplanan 7,50 düzeyinin de altına gerileyebileceğini öngörüyoruz. USDTRY kurunda, 2018 tepesi olan 7,24 düzeyinin altına gerçek bir sarkma ihtimaline ise, TCMB’nin rezerv biriktirme stratejisine paralel sıcak bakmıyor, hatta görülse bile kalıcı olmasını beklemiyoruz.
EURUSD paritesinde sene içerisinde görülecek aşırılıkları (1,25 – 1,31 bandı), dolara dönmek için fırsat olarak göreceğiz. Sterlin tarafı biraz karmaşık görünse de, AB ile devam eden Brexit görüşmelerinden (boşanma sözleşmesi) mutabakat çıkacağını kestirim ediyoruz. GBPUSD cephesinde kritik 1,35 düzeyinin üzerinde 1,40 ihtimalini göz arkası etmiyoruz. Bu türlü bir durumda, tercihimiz dolar olacaktır.
Emre Demirmencioğlu, rapordan alıntıdır
2021 İktisat varsayımları | Atilla Yeşilada
2020’de iktisada hangi sayı damga vurdu? (5 ekonomist yanıtladı)
CNBC.com 5 grafikte 2020 dünya iktisadını özetledi
Virüsten etkilenen gelişmekte olan ekonomilerde iflas tehdidi hala var
Para Tahlil
