Moodsy’s in beklenmedik not indirimi ve manzarayı de akside tutmasının akabinde bu hafta gözler merkez bankası PPK toplantısında. Iktisattaki sıkıntıların döviz rezervlerinin erimesine paralel iyice ön plana çıkması Türk lirasının her gün yeni düşük düzeylerde rekor kırmasına neden oluyor. PPK’nın ise %12 enflasyona karşın siyaset faizi olan %8,25’te bir değişiklik yapması beklenmiyor. Hal bu türlü olunca da fonlama kombinasyonlarının değişimi ile; yani geç likidite pencerinden yükle yapılan fonlama (%11,25) yoluyla dolaylı faiz artışları yatırımcıların aradığı inancı sağlayamıyor.
Tam da bu tartışmalar yapılırken, Memleketler arası Finans Enstitüsü (IIF) dün yayınladığı Türkiye raporunda Türkiye’nin kırılgan dış finansman fotoğrafını odağa taşıyarak, meselelerin tahlili için müspet gerçek faiz ve ortodoks para siyasetlerine dönüşün makus gidişatı bıçak üzere kesebileceğini hatırlatıyor. Olmaması halindeyse, dış finansman meselelerine bağlı bir kur krizi mümkünlüğü konusunda üstü örtülü ikazlarda bulunuyor.
IIF’nin raporunu sizler için çevirdik:
Türkiye: Dış Finansman Zorlukları Devam Ediyor
- Türkiye’nin cari süreçler istikrarı 2020’de epeyce büyük bir açığa kayacak.
- Yabancı yatırımcılar bu sefer dış açığı finanse etme konusunda isteksizler.
- Yerleşiklerin güçlü döviz talebi, Lira üzerindeki bedel kaybı baskısına katkıda bulunuyor.
- Düşen rezervler, TCMB’nin kıymet kaybeden TL’ye daha fazla dayanak sağlama kabiliyetini kısıtlıyor.
Milletlerarası Finans Enstitüsü (IIF) son CEEMEA raporunda, Türkiye’nin kısa vadeli dış finansman zorluklarını mercek altına aldı. Ana telaş kaynakları genişleyen cari açık ve büyük ölçüde döviz rezerv zararlarına ağırlaşmış görünmekte. Ocak-Nisan periyodunda ihracat hacimleri ithalat hacimlerinden çok daha süratli düştü. Ek olarak, COVID-19 ‘u denetim altına alma tedbirleri nedeniyle turizm gelirleri çöktü. Sonuç olarak, Ocak-Temmuz devrinde cari hesap açığı, 2019’un birinci yedi ayında 2 milyar $ ‘lık fazlaya kıyasla 22 milyar $’ a ulaştı.
Aylık ticaret dataları, yılbaşından bugüne mal ticareti açığının Temmuz’daki 20 milyar $ ‘dan Ağustos’ta 26 milyar $’ a yükseldiğini gösteriyor. Bu, yılın birinci sekiz ayında cari açığın yaklaşık 27 milyar $ ‘a (veya GSYİH’nın kabaca% 4’ü) daha da genişlediğini göstermekte (Ek 1).
Temmuz ortasından bu yana kredi büyümesinin yavaşlaması ve Lira’nın değerli ölçüde zayıflamasıyla, ithalat büyümesinin yılın geri kalanında yavaşlaması bekleniyor. Birebir vakitte, Nisan ayındaki COVID-19 ile ilgili kesintilerin tepe yapmasının akabinde ihracattaki toparlanma epeyce etkileyici (Ek 2). Ama, önümüzdeki aylarda başta Euro bölgesi olmak üzere Türkiye’nin en değerli ihracat pazarlarındaki toparlanmanın devam edip etmeyeceği şimdi aşikâr değil. Bu ülkelerdeki güçlü bir toparlanma, Türkiye’nin ihracatını artırmaya yardımcı olursa cari hesabın Eylül-Aralık aylarında küçük bir fazlaya kaymasına mümkün. Turizm gelirlerinin daha da olağanlaşması hizmet ihracatını da destekleyecektir. Tam yıllık cari hesap açığının 25 milyar $ yahut GSYİH’nın% 3,8’i civarında olacağını öngörüyoruz – ikinci bir COVID-19 enfeksiyonları dalgası yine kesintilere yol açabileceğinden bu kestirimde üst taraflı risklerle bulunuyor. Türkiye’de 2019’da GSYİH’nın% 1,1’i seviyesinde fazlalıktan %3,8’i kadar açığına yanlışsız kayma büyük olasılıkla büyük gelişmekte olan piyasalar ortasındaki en büyük bozulmalardan biri olacak.
Cari hesabın açığa kaymasına, temel olarak portföy yatırımı biçiminde olmak üzere, yabancıların sermaye çıkışları eşlik etti. Bu cins çıkışlar Ağustos ve Eylül ayının başına kadar uzadı ve lira cinsinden varlıkların yerleşik olmayan varlıklarının tarihi olarak düşük olmasına yol açtı. Türkiye piyasalarında yalnızca 20,9 milyar dolarlık pay senedi ve 5,8 milyar dolarlık tahvil kaldı. Yerleşik olmayanların Lira varlıklarındaki durumu, döviz rezervlerinin düşmesinden çok daha süratli düştüğü için (Ocak-Temmuz devrinde – 31 milyar $), yabancıların portföy varlıklarına nazaran rezerv karşılama oranı Eylül başında 3,3’e ulaştı ki bu da 2017’nin sonlarında 1.3’ün neredeyse üç katı. ( Ek 3).
Yerleşik olmayanların lira cinsinden varlıklarını net satışına ek olarak, yerleşiklerin güçlü döviz talebi de Lira üzerindeki kıymet kaybı baskılarını artırıyor. TCMB, COVID-19 şokuna uyguladığı siyaset reaksiyonu kapsamında, Mart-Temmuz başında Lira likidite şartlarını agresif bir formda hafifletti. Bu, Merkez Bankası’nın ortalama fonlama maliyetinin Nisan-Temmuz devrinde ortalama yıllık enflasyon beklentilerinin altında kalmasına yol açtı. Negatif gerçek faizler de yerleşikleri Nisan ayından bu yana döviz mevduatlarına kabaca 6 milyar $ eklemeye teşvik etti (Ek 4).
Giderek artan cari açık ve ağırlaşan paha kaybı baskıları, TCMB’nin Temmuz ayı ortasından itibaren TL likiditesini değerli ölçüde sıkılaştırmasına ve TCMB’nin ortalama fonlama maliyetinin Temmuz başında %7,3’ten Eylül ortasında %10,6’ya yükselmesine neden oldu. Gerçek faiz oranlarının manalı bir halde olumlu istikamete değiştirilmesi biçiminde daha güçlü bir sıkılaştırma, lira cinsinden varlıklar için piyasa hassaslığını ve risk iştahını artırmaya yardımcı olacaktır. Bu, sadece yabancıların portföy yatırımı (hisse senedi ve tahvil) net girişlerini tetiklemekle kalmaz, birebir vakitte yerleşiklerin yılın geri kalanında döviz talebini de azaltır.
Yabancı sermaye girişleri manalı bir halde gerçekleşmezse, Ocak-Temmuz periyodundaki gelişmelere benzeri formda, Türkiye’nin dış finansman gereksinimlerinin bir kısmını finanse etmek için yerleşik sermaye girişleri görmemiz beklenen (Ek 5). Bu tıp net yerleşik sermaye girişleri, dış borç çevirme oranlarının% 100’ün altında kalması durumunda dış borcun vadesinin dolması için geri ödemeler yapmak için muhtemelen özel dalın yurtdışındaki mevduatlardan çekilmesi formunda olacaktır (Ek 6). Temmuz ayı sonu prestijiyle, Türk bankalarının ve öteki dalların yurt dışındaki banka hesaplarında çekebilecekleri sırasıyla 47 milyar dolar ve 19 milyar dolarları var.
Türkiye’nin döviz rezervlerinde daha fazla düşüş, öbür büyük gelişmekte olan pazarlara kıyasla esasen yüksek olan dış kırılganlığını daha da kötüleştirmiş durumda.
Bununla birlikte, daha ortodoks bir para siyasetine geçiş, Türk varlıklarına yönelik devam eden riskten kaçınma hissini süratle bir getiri arayışına çevirebilir ve yabancı portföy sermayesini kıymetli ölçüde Türkiye’ye yönlendirebilir. Son olarak, 2021 yılına kadar ekonomik toparlanma döngüsüne paralel olarak dış borç çevirme oranlarının artması, Türkiye’nin önümüzdeki yıl bir ölçü döviz rezervi biriktirmesine imkan sağlayacaktır.
Para Tahlil
