Türkiye’de döviz sorunu olduğu artık çok açık bir gerçek. Saray’ın direktifi ile TCMB ve kamu bankalarının döviz kurunu yapay seviyelerde savunma eforu, kimi kaynaklara nazaran Türkiye’nin $100 milyar dövizi heba etmesine neden oldu. Yaz boyunca düşük turizm geliri yüzünden sürecek cari açık, Haziran ödemeler istikrarı tablosuna nazaran bankalar ve finans-dışı özel bölümün %75’e inen dış borç yenileme oranı da döviz kıtlığını ağırlaştırıyor.
Hükümet, evvel döviz alım satımına %1 vergi saldı, gerisinden da bankalara nakit döviz çekme taleplerinde komite uygulama yetkisi verdi. Bunlara karşın, nakit döviz talebinin önü kesilemiyor. Bloomberg ve Uğur Gürses’in tespitlerine nazaran, Kapalıçarşı’da ikili kur oluştu, yani bankalararası döviz kotasyonlarıyla Kapalıçarşı’da nakit döviz süreçleri için uygulanan kurlar farklılaştı. Pazar günü ise Cumhuriyet bazı bankaların nakit döviz çekiminde kurul kesintisine razı olunmasına karşın, istenen ölçünün çekilmesine müsaade vermediğini öne sürdü.
Haber şöyle:
Kimi bankaların nakit döviz çekiminde komite kesmeye başlaması, bilhassa yüklü çekim yapmak isteyenlere zorluk yaşattı. Komite kesintisine razı olunmasına karşın, istenen ölçünün çekilmesine müsaade verilmemesi üzere durumlar yaşandı.
Bunun üzerine genel müdürlük devreye sokuldu, fakat alınması gereken onay bazen günler sürdü. Döviz satın alırken vergi ödeyen yurttaştan bir de parasını çekince kurul istenmesi, “Kendi paramızla rezil oluyoruz” yorumlarına neden oldu.
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Yalçın Karatepe ise “Dövize erişimi zorlaştırmak istiyorlar. Lakin parasını bankada tutan vatandaşın sisteme olan itimadı sarsılabilir. ‘Acaba istediğim vakit paramı çekebilir miyim’ tedirginliğinin yaratacağı inanç erozyonu, diğer hasarlara yol açar. Umarım bir an evvel vazgeçerler” dedi.
Şikâyetler çoğaldı
Karatepe, “Bunun bir başka sonucu da yurttaşın sisteme duyduğu güvensizlikten ötürü tasarrufunu ‘yastık altında’ yapmaya başlaması olabilir” dedi. “Oluşan risk algısıyla vatandaşlar bundan sonra yapacakları döviz süreçlerini bankacılık sisteminin dışında yapar. Halbuki paranın sistem içinde kalması gerekir” diye konuştu.
Merkez Bankası’nın 4 Ağustos’ta yayımladığı bildirimle bankalar tarafından uygulanmaya başlayan bu karara tüketici dernekleri de yansılı. Tüketici Müracaat Merkezi Onursal Lideri Aydın Ağaoğlu, “Olacak iş değil. Bu, ‘bankaya para yatırmayın’ demek. Tüketiciden şikâyet geliyor. ‘Bilseydim yatırmazdım’ diyenler var. Maç oynanırken kural değiştirildi” dedi.
Bedeli tüketiciye
“Sisteme güvenen, parasını iktisada kazandıran tüketici mağdur edildi” diyen Ağaoğlu, “Yapılan iş, toplumsal devlet ve iyi yönetim unsurlarına muhalif oldu” diye konuştu. Tüketiciyi Muhafaza Derneği Lideri (TÜKODER) Genel Lider Yardımcısı Av. Şükran Eroğlu ise şunları söyledi: “Bir an evvel önemli ekonomik önlemlerle dövizdeki yükselişi durdurmak yerine, işin kolayına kaçıp bedelini tüketicinin sırtına yüklüyorlar. Beşerler zati belirsizlik içinde. Kendisini teminata almak için tasarruf etmek isteyen tüketici mağdur ediliyor.”
Güldem Atabay: Ödemeler istikrarına bakın, iktisatta yangın var!
Uğur Gürses: Ankara icadı ‘kur rejimi’ nasıl çöktü?
Dövizde akşam raporu: Bu defa de siyasi gerginlik
Yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı tarihi rekor kırdı!
Para Tahlil
