Merkez Bankası’nda son periyotta yaşanan gelişmeler ekonomiyi olumsuz etkilerken, Türk Lirası’nın paha kaybı da hızlandı. Ali Abaday ile Gündem-Siz programına konuk olan ekonomist Güldem Atabay, sokaktaki insanın anlayacağı biçimde yaşanan gelişmelerin nasıl halkın bütçesini etkilediğini yazdı.
Ali Abaday programın başında Merkez Bankası’nın faiz kararlarının ne manaya geldiğini, açıklanan faiz sayılarının ne demek olduğunu sordu. Güldem Atabay, Merkez Bankası’nın başka bankalara para verdiğini, bankalarında bu parayı kredi isteyenlere sunduğunu söyledi.
“Ancak Merkez Bankası’nın siyaset faizi dediğimiz faiz ölçüsünün altında bir faiz ile bankalar kredi veremez. Siz faizin ölçüsüne nazaran kredi alır ya da almazsınız. Faizin yüksek olması durumunda iktisat yavaşlar. Bu da daha çok enflasyonu düşürmek için yapılır zira kredi alıp yatırım yapacak kişi kredi çekmez. İç piyasada bir sakinlik olur ve sonunda enflasyon düşer.”
Abaday bunun üzerine faiz ile enflasyon ortasındaki ilişkiyi ve “faiz düşerse enflasyon düşer” kelamının ne kadar gerçekçi olduğunu sordu.
Atabay, iktisat teorisinde bu türlü bir durum olmadığını, bu görüşün temel nedeninin, faizlerin az olduğu yerlerde daha fazla kredi çekilip yatırım yapılacağı, harcamaların artacağı ve bunun da enflasyonu düşüreceği fikrinden çıktığını söyledi. Atabay tahminen başlarda bu niyetin hakikat olabileceğini fakat sonradan işe yaramayacağını söz etti.
Abaday, daha evvel katıldığı bir programda Atabay’ın “Türkiye’de kolay tedbirler alınsa iktisat düzelir” dediğini lakin son yazılarından birinde artık Türkiye iktisadının hiçbir tedbir ile dahi düzeltilemeyeceğini yazdığını söyledi ve Türkiye’de iktisadın nasıl düzelebileceğini sordu.
Atabay, mevcut hükümetin söylediği kelamların hiçbir ehemmiyeti olmadığını zira kendi kelamlarını ve daha kıymetlisi kanunları tanımadığını aktardı.
“Bir Merkez Bankası liderinin yaptığı icraatlarına iktisada yansıması için en az altı ay gerekir. Naci Ağbal bu mühlet dolmadan alındı. Üstelik o önemli bir ekonomik paket uygulayacağını açıklamıştı. Yeni Merkez Bankası Lideri da yaptığı açıklamada tıpkı uygulamaları sürdüreceğini söyledi. Üstelik kendisi kısa müddet evvel yazdığı yazıda bu uygulamaları eleştirmişti.”
Bu açıklama üzerine Ali Abaday, “Kısaca Merkez Bankası lideri bir kadronun teknik yöneticisi üzere. Yaptığı değişikliklerin kadroya yansıması bir müddet alıyor” dedi.
Atabay da örneğin gerçek olduğunu belirterek, Türkiye’de hükümetin artık inanç vermediği için yabancı yatırımcının gelmediğini ve bunun değişmesi için öncelikle hükümetin değişmesi gerektiğini belirtti.
Ali Abaday programın ilerleyen kısımlarında muhalefetin sorduğu Merkez Bankası’ndaki kayıp 128 milyar doların sahiden kayıp olup olmadığını sordu.
Atabay bu paraya ne olduğunu şu halde anlattı;
“Koronavirüs üzere periyotlarda hükümet insanların zorluk yaşamaması için piyasaya para vereceğini söyleyebilir. Mesela, ‘Üç ay boyunca her gün 50 milyon dolar vereceğim’ diyebilir fakat bu müddet asla üç ayı geçmez. Artık biz bir periyoda bakıyoruz dolar ölçüsü hiç hareket etmiyor. Olağan değil bu. Gün içinde oynama olması lazım. Bunun üzerine Merkez Bankası’nın işleyişini bilen ekonomistler kamu bankalarından dolar satıldığını, bunun art kapılardan yapıldığını anladı. Bu para olağanda bankalara açıkça verilmeli, bankalarda kime, hangi faiz ile verdiğini açıklamalı. Artık bu periyotta bi küme şirket ucuzdan dolar alarak borçlarını kapadı ve batmaktan kurtuldu. Fakat bu şirketler hangisi bilinmiyor.”
Ali Abaday bütün bu gelişmelerin vatandaşa nasıl yansıdığını sorunca Atabay şu yanıtı verdi;
“Şimdi ithal edilen eserlerin döviz artınca fiyatı artıyor. Bulgur mesela ithal ediliyor ve fiyatı artıyor. Merkez Bankası’nın ödeyebileceği doları olmadan borç aldığı ortaya çıkınca bir küme bunun üzerine TL aykırısı süreç yapıyor. Bu noktada Türk Lirası bedel kaybediyor. TL kıymet kaybedince doğal olarak vatandaşın cebindeki para da bedelini kaybediyor.”
Müellifin müsaadesiyle Ahval’de yayınlanan söyleşiden alınmıştır
Cüneyt Akman: TCMB BAŞKANLIĞI ÖZELİNDE CUMHURBAŞKANLIĞI REJİMİNİN YASALLIĞI, KEYFÎLİĞİ VE UNUTKANLIĞI SIKINTISI
FÖŞ yazdı: Küresel mali krizin ayak sesleri
Murat Kubilay Yazdı: “2. Perde Tekrar Şiddetleniyor”
Para Tahlil
