Naci Ağbal’ın en son faiz artışı merkez bankası başkanlığına mal olduğunda, hem global hem Türkiye içinde devam eden enflasyon baskıları yanında kredilerdeki gidişata da vurgu yapmıştı.
Olaylı Mart PPK’sı sonrası açıklanan toplantı notları içindeki cümle dikkat alımlı: “Son periyotta kredi büyümesindeki yükseliş eğilimi ile ithal maliyetlerdeki artış, talep ve maliyet ögelerinde öngörülen kademeli iyileşmeyi geciktirmektedir” denmekte.
Merkez Bankası’nın açıklanan son bilgi seti üzerinden kredilerdeki gelişmelere bakmakta yarar var.
12-19 Mart haftası sayılarında toplam kredilerin 13 haftalık yıllıklandırılmış (kur tesirinden arındırılmış) artış suratı %8,7 ile dikkat cazip. Toplam kredilerin yıllık artış suratı da hala %26 ile enflasyonu düşürme yolunda yüksek bir performans içinde.
Bunun yanında, “tüketici kredileri” yıllık artış suratı %35,2 ve “ticari krediler” büyüme suratı da yıllık %23,8’de.
Sayılar ve tablodansa, grafiklerden büyük resmi görmek daha açıklayıcı.
Aşağıdaki grafikteki kamu kredileri önderliğinde 2020 Nisan-Ağustos periyodunda yaşanan inanılmaz artış Albayrak periyodunun “başarısı”. Kamu bankalarındaki kredi artış suratı yıllıklandırılmış seride yaz ortasında %90’lar düzeyindeyken, hatırlanacağı üzere o devir tekrar kamu bankaları üzerinden piyasadan gizlenerek rezervlerin yakıldığı aylara denk geliyor.
Bu büyük maliyetli “kur istikrarı” düşük faizle birleşince iç talep patlamış, cari açık yükselmiş ve tabi enflasyon denetimden çıkmıştı. TL’nin bedel kaybı da, bütün bu çok ısınma ve sorumsuzca merkez bankası rezervlerinin satışının patlama noktası olarak yaz sonunda büyük bir sarsıntı yaratmıştı. TL’nin kıymet kaybı hızlandıkça, toplam kredi artış suratı da yavaşlamıştı.
Gerisinden başlayan Ağbal periyodunda para siyaseti, faiz artışları ve ortodoks prosedürlerle yürütülmesi hedeflenen enflasyon hedeflemesi ile bir yandan sıkılaşırken bir yandan da sadeleştirilmişti.
Ağbal siyaset faizini Kasım-Aralık ayında %17’ye çekerken, TL’nin bedel kazanmaya başlaması, ortalığın sakinleşmesi, yabancı portföy yatırımlarının ülkeye akmasına paralel, kredi artış suratı da grafikteki kriterler çerçevesinde sıfıra yaklaşmıştı.
Siyaset faizinde artış Ocak-Şubat aylarında durdu. Ağbal’ın siyasetlerine ve kendisinin merkez bankası başkanlığında kalıcı olacağına güvenerek Türkiye’ye gelmekte olan yabancı fonlar sayesinde TL bedel kazanmaya devam etti. Bu süreçte lakin geçen yılın yanlış siyasetleriyle ivme kazanan enflasyon hala yükselmekteydi.
Şubat sonundan itibaren ise enflasyon düzeyine kıyasla yetersiz olduğu ortaya çıkmaya başlayan faizin düzeyi TL’deki paha kazanma ile bir arada kredilerde tekrar bir artış yaratmaya başladı.
Yükselmeye devam eden enflasyon, iç talebin gücünü yansıtan kredi artışında artış ve ABD tahvil faizlerinden gelen baskı hepsi birleşince Ağbal da hakikat bir siyaset izleyerek faizi %19’a çıkardı Mart toplantısında.
İşte ondan sonra olanları hepimiz biliyoruz.
Artık ise, yeni Lider Kavcıoğlu’nun faiz indirme misyonu gizli değil.
Kavcıoğlu’nun elindeki gerçekler ise:
– Nisan başında açıklanacak Mart enflasyonun %17’ye varması ve üste yanlışsız devam edeceği.
– TL’de yaşanan son kıymet kaybının manşet TÜFE enflasyonunu ivmelendireceği.
– Toplam kredi artışı son bir aydır tekrar canlanırken iç talebin yavaşlamakta zorlandığı.
– Maliyet ve talep baskısı ile enflasyonun %20 üzerine yöneleceği.
– Faiz indirimleri ile güçlenecek iç talebin cari açığı tekrar besleyerek kaynak sorunu üzerinden TL’yi baskı altına alacağı.
Kavcıoğlu “küresel gerçek faiz düzeyine bakarak” siyasetini belirleyeceğini açıkladı. Faiz indirmek için misyona geldiği esasen bilinmekteyken, aslında hiç gerek olmasa da para siyasetinde kaygıyla beklenen gevşeme adımlarını bu açıklamasıyla “teorik olarak” da doldurabileceğini düşünüyor olmalı.
Kavcıoğlu’nun elinde saatli bomba var. Enflasyon, TL’nin kıymet kaybı ve kredi artış suratı.
Faizi indirmeye başladığında neler olacağını daima birlikte izleyeceğiz. Üstelik Uysal üzere şanslı bir periyoda de denk gelmedi. Uysal, kendinden bir evvelki merkez bankası lideri gerekli sıkılaştırmayı 2018 kur krizi sonrası yaptığı için faiz indirirken ne TL’de ne enflasyonda uzunca mühlet sorun olmamıştı. Erdoğan-Albayrak ve etrafı de bu sayede faiz-enflasyon bağındaki batıl inançlarını tekrar edebilmişlerdi.
Artık apayrı bir ortamda Kavcıoğlu faiz indirmeye başlayack. Nisan olmazsa Mayıs; Mayıs olmazsa Haziran.
Bakalım TL ve enflasyonda bu sefer neler olacak. Dış finansman ve bankacılık bölümünde ya da…
Yanılmaktan bıkılmadığı bu anlamsız deney sonucunda Türkiye halkının başına geleceklerin seçimlerde tercihlerini ne biçimde etkileyeceği de gerisinden izleme imkanı bulacağımız bir öbür kademe olacak.
GA.
Para Tahlil
