Cumhurbaşkanı Erdoğan dünkü Kabine toplantısının akabinde 14 ay sonra esnafı hatırladı ve devlet olarak COVID-19 ekonomik krizinin ağır yükü altında ezilen esnafa 4,6 milyar TL’lik “tek seferlik” hibe yapacaklarını açıkladı.
Bugün taze Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un açıklamalarından ulaşılacak esnaf ve sanatkâr sayısının 1,4 milyon kişi olduğunu öğreniyoruz.
İki kümeye bölünen 1,4 milyonun birinci kümesi yaklaşık 235.000 işletme ve seyyanen 5.000TL alacak. 600 dolar ediyor. Kümesi oluşturanlar kahvehane, kafe, çay bahçesi üzere yerler ile okul ve işçi servisleri, düğün salonları, öğrenci yurtları, kantinler, kırtasiyeler, internet kafeler, hamamlar, lunaparklar üzere işletmeler.
Kalan yaklaşık 1,1 milyon işletmeye ise hibe edilecek meblağ 3.000TL; bugünün kuru ile 360 dolar civarında. Bu kümenin içinde de, bakım, tamir, tamirat, kaporta işleri ile uğraşanlar, seyyar satıcılar, sıhhi tesisatçılar, hırdavatçılar, müzisyenler, oto yıkamacılar, kuru temizlemeciler, oyuncak, kozmetik ve ikramlık eşya satıcıları, camcılar, çilingirler, bakırcılar, kalaycılar, ayakkabıcılar, konfeksiyoncular, tuhafiyeciler, zücaciyeler ve kurs işletmecileri yanında daha evvelki takviye ödemelerinden faydalanan lokantalar, pastaneler, dondurmacılar, terziler, berberler, taksici, minibüsçü, otobüsçü ve pazarcılar var.
Esnafı takviyesiz bıraktığı için AKP hükümetini yumuşak bir lisanla evvel eleştiren, dün de bu geç, güç ve yetersiz gelen hibeye teşekkür eden Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) datalarına nazaran, 2021’in birinci çeyreğinde işyerini kapatan esnaf sayısı %11 artışla 29.000. Pandeminin başlangıcı 2020 yılında 100.000 esnaf kapandı. İcra dairelerine günlük gelen belge sayısı Mayıs prestijiyle ise 1.100’ün üzerinde. Yalnızca son 4 ayda 434 esnaf intihar etti.
Son bir yılda geniş tarifli işsizlik (atıl istihdam) oranı %21,8’den %27,8’e çıkmış durumda. Besin fiyatları enflasyonu %20’lerde gezinmekte. Esnafın kirasının endekslendiği enflasyon yıllık %17,2. Güç fiyatlarına son bir yılda yapılan artırım %70 ve kamu fiyat ayarlamalarındaki artış ortalama %20 civarında.
G20 ülkelerinde olduğu üzere manalı ve nizamlı gelir takviyesi verilmeyerek kredi almaya yönlenen KOBİ’lerin son bir yılda aldıkları krediler %35 arttı ki bunun manası da gemiyi “bugün” yüzdürebilmek için yüksek faiz üzerinden kaygıların “ötelendiği” ve kartopu üzere büyümekte oluşu.
Türkiye’nin 2021 bütçesi 162.2 milyar dolar. Yılın birinci dört ayında verilen faiz dışı bütçe fazlası 8,8 milyar dolar.
Lütfedilen hibenin dolar bazında meblağı 550 milyon dolar; öteki bir tabir ile yarım milyar dolar. Türkiye’nin GSMH’si bu yıl 720 milyar dolar civarında.
Tek seferlik olduğu ısrarla vurgulandığı formuyla salgının başlamasından 14 ay sonra, vergi ve SSK borcu olmayan esnafa verilecek kişi başı hibe takviyesi ortalamada yaklaşık 530 dolar.
Yolcu garantili köprü, otoyollar, havaalanları, hastaneler için 2021’de yapılması beklenen ödemeler en az 3,5-4,0 milyar dolar.
Turizm gelir kaybı 2020 yılında 20 milyar dolardı. Beşere hürmet ile yapılacak bir aylık tam kapanmanın Türkiye iktisadına maliyeti 20 milyar dolar kabaca. Planlı, gayeli, “pazarlıksız” bir aşılama ile bu maliyetlere katlanıldıktan ve hastalığı sahiden denetim altına aldıktan sonra turizmden beklenebilecek gelir 2021 için en az 15-20 milyar dolar olabilirdi.
Bu sayılar devletin en temel misyonlarını gerçekleştiremeyecek pozisyona düştüğünü gösteriyor. Ne tarafa yeteceği belirli olmayan bu hibe fiyatı, neye nazaran kategorize edildiği belirli olmayan bir gruplama ile alay eder üzere dağıtılacak. Neden salgının başından beri verilmediği, neden artık verildiği, neden devam ettirilmediği ve büyük kaynakların pandemi ortasında neden halka aktarılmadığı üzere sorular çok yüksek sesle sorgulanmasın diye göstermelik bir yarım milyar savrulacak.
Türkiye’nin salgın periyodunda dünyadaki başka ülkelere kıyasla en büyük takviyesi verdiğini argüman eden Erdoğan hükümeti, ya hesap bilmiyor ya da açlıkla sınanan yığınları algı idaresi ile yönlendirebileceğine hala inanıyor.
Lakin tabi sağlam anket sonuçları, AKP-MHP oyları sahiplerinin değerli kısmının eskisi üzere sanal öykülerle güdülemediğini gösteriyor.
GA.
Para Tahlil
