Geçtiğimiz kış ve baharda Covid-19 salgınının derinlerinden başlayan global ekonomik toparlanma, genel dünya görünümümüzü en son güncellediğimiz Mayıs ayı başındaki kasvetli günlerde öngördüğümüzden çok daha süratli ilerledi. Üçüncü çeyrek kapanışa yanlışsız yaklaşırken, global GSYİH düzeyinin virüs öncesi düzeyinin yaklaşık yarısı olduğunu varsayım ediyoruz ve artık bu seyahatin önümüzdeki yılın ortasında, evvelki devrimizden birkaç çeyrek daha erken tamamlanacağını düşünüyoruz.
Bu beklenenden daha iyi performansın nedenleri Covid-19’un yayılmasını denetim altına almak ve / yahut onunla yaşamayı öğrenmek konusunda beklediğimizden daha iyi bir muvaffakiyet ile güçlü mali ve para siyaseti teşviklerinin işe yaramasına kadar ülkeler ortasında değişiyor.
Virüs kuzey yarımkürede soğuk havanın gelişiyle daha süratli yayıldığından ve seçim sonrasına kadar ABD mali dayanağının mümkün bir kesintiye uğraması nedeniyle, tüm ekonomilerde olmasa da birden fazla iktisatta toparlanma suratının yavaşlamasını bekliyoruz.
Bununla birlikte, aşı cephesindeki yürek verici gelişmelerle birlikte, yaygın aşılamanın en erken önümüzdeki yaz başlamasını ve yaygın aşılamaların önümüzdeki yıl yahut daha uzun bir müddet devam etmesini bekliyoruz. 2023’e hakikat global nüfusta sürü bağışıklığının sağlanmasıyla gelecek yılın ikinci yarısından itibaren ekonomik toparlanmanın suratının tekrar hızlanmasını bekliyoruz.
Temel varsayımımıza nazaran global faaliyetin “normalleşme” temposunun hem daha süratli hem de daha yavaş olmasına neden olabilecek kıymetli riskler bulunuyor. Ayrıyeten virüsün, tüketici davranışı üzerinde bir dizi kalıcı tesire neden olmasını ve işgücü piyasasındaki değişimin ekonomik aktivitenin bu vakadan evvel uzun vadede öngördüğümüz yollara dönmesini engelleyeceğini düşünüyoruz.
Son olarak, gerekli mali ve maliye siyaseti teşviklerinin yan tesir olarak neden olduğu artan borç düzeyleri ve varlıkların çok değerlenmesinden kaynaklanan finansal bozulma riski görüyoruz. Geçmişte, bu çeşit şartlar altında, finansal krizlere sık sık, gevşek para ve maliye siyasetlerinden sıkıya hakikat geçişle tahlil bulunmuş olsa da, bu çeşit bir değişim muhtemelen hala en az birkaç yıl sonra gerçekleşecek. Ancak, risk olarak daha erken bir sürprizle para ve maliye siyasetlerinde değişim gelebilir.
Türkiye
Mart-Nisan aylarında Covid-19 olaylarındaki en dik artışlara katlandıktan sonra, Türkiye’nin hastalık eğrisi Nisan sonundan bu yana düz bir seyir izledi. Lakin, yeni hadise büyümesi Ağustos’tan bu yana artış eğiliminde. Buna karşılık olarak hükümet çeşitli tedbirler aldı, lakin kısıtlamalar yılın başındaki kadar katı değil. Referans senaryomuzda, yeni olay büyümesi yükselmeye devam etse bile, birebir kısıtlama seviyelerine geri dönüş beklemiyoruz.
İkinci çeyrekte gerçek GSYİH %10 daraldı – Global Finansal Kriz’den bu yana Türkiye ekonomisindeki en zayıf performans. Buna karşın, virüsün hayli süratli bir halde denetim altına alınması ve kısıtlamaların beklenenden daha süratli bir biçimde kolaylaştırılması, başlangıçta beklenenden daha küçük bir daralmaya yol açtı.
İleriye bakıldığında, en son yüksek frekanslı datalar, güçlü perakende satış büyümesi ve yavaşlayan yurtiçi özel tüketim, mali dayanak ve kamu bankaları tarafından verilen devasa krediler nedeniyle üçüncü ayda 50’nin üzerindeki PMI ile ekonomik iyileşmenin sürdüğünü gösteriyor. Öte yandan, PMI bileşenleri sistemsiz bir ekonomik toparlanmaya işaret ederken, işsizlik oranı da yükselmeye devam ediyor. Beklenenden daha yüksek bir ikinci çeyrek okuması, üçüncü çeyrekte beklenenden daha güçlü bir toparlanma ve daha iyi bir dış görünüm öngörerek, tüm yıl büyüme varsayımımızı %-2,5’e (başlangıçta -% 5,1) yükselttik ve akabinde toparlanma önümüzdeki yıl yaklaşık %4,0 olarak bekliyoruz. Bununla birlikte, olumsuz riskler hala yüksek. Krizden en önemli halde etkilenen dalların – turizm, restoranlar ve imalat- kriz öncesi düzeylerine ulaşması büyük olasılıkla kıymetli bir vakit alacak.
Krize girerken esasen yükselmiş olan enflasyon dinamikleri Türkiye için temel telaşlardan biri olmaya devam ediyor. Arz tarafındaki kısıtlamalar talepteki yetersizliğe karşın enflasyondaki yavaşlamayı sınırlarken, yenilenen döviz zayıflığı daha fazla üst istikametli riskler ekledi. Manşet enflasyon, yılın geri kalanında ortalama % 11,5 beklenebilir ki bu da merkez bankasının beklentilerinin epeyce üzerinde. 2021’de, tüketimde beklenen canlanmaya bağlı olarak manşet enflasyonun çift haneli kalmasını bekliyoruz.
Merkez Bankası, virüs salgınından bu yana bir haftalık repo faizini 250 baz puan düşürerek %8,25’e düşürdü – bunun yanında TL likidite enjeksiyonu ve ikincil piyasada devlet tahvilleri satın alındı. Bununla birlikte, TCMB, yüksek fiyat baskısı ve devam eden döviz zayıflığının akabinde gevşeme tedbirlerini bilakis çevirmek zorunda kaldı. TCMB, direkt artışlar yerine art kapı sıkılaştırma uyguladı ve ortalama fonlama oranını 300 baz puan artırarak %10.50’ye yükseltti. Hala negatif olan yurt içi gerçek faizler ve lokal halkın büyük döviz mevduat birikimi göz önüne alındığında, fonlama oranlarında ek sıkılaşmanın en az %12’ye ulaşmasını bekliyoruz. TL’nin istikrara kavuşmaması durumunda faiz tarafında riskler üst taraflı.
Para Tahlil
