- Global olarak % 43’lik bir medyan, lokal ekonomilerinin “kötüye gittiğini” ve son 15 yılın en yüksek olduğunu söyledi
- OECD ülkelerinde 2020’de karamsarlıkta 17 puanlık artış
Milletlerarası Para Fonu (IMF) son Global Ekonomik Görünüm Raporu’nda %6’lık global büyüme iddiasını koruyarak, aşılara erişimi olan gelişmiş iktisatların süratle toparlanmasının beklendiği ve birçok gelişmekte olan piyasa iktisadının yavaş aşı dağıtımları nedeniyle geriden geldiği iki tempolu global ekonomik büyüme ayrıntılarını açıkladı.
COVID-19 global salgınının birinci yılında dünyada gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) tahminen %3,5 daraldı. Birebir devirde, 116 ülke ve bölgedeki insanların % 43’ü Gallup’a, kentlerindeki yahut bölgelerindeki ekonomik şartların “kötüye gittiğini” bildirdi ki Gallup Dünya Anketi’nin başlatıldığı 2005’ten bu yana tüm vakitlerin en yüksek oranı ile birinci sefer net bir olumsuzluk düzeyi demek bu sayı.
Yüksek gelirli ülkelerdeki ekonomik kestirimler önümüzdeki yıl nispeten optimist görünse de, tıpkı ülkelerin birçok COVID-19’un yayılmasından ağır halde etkilenen ve en erken kilitlenmelerden kimilerine maruz kalan birinci ülkeler ortasında yer aldı. 2020’de makûs etkilenen ülkeler, insanların en az yarısının kendi kentlerinde yahut bölgelerinde daha makus ekonomik şartlar beklediği, Mart 2020’de dünyada ulusal karantinayı mecburî kılan birinci ülke olan ABD (%48), Birleşik Krallık (%52), Fransa (%65) ve İtalya ‘yı (%59) içeriyor.
Nispeten yüksek gelirli Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üyesi ülkelerde, kendi ekonomilerinin berbata gittiğini düşünenlerin oranı, 2019’da %27’lik bir medyandan 2020’de %44’e yükselerek yıldan yıla 17 puanlık bir artış gösterdi.
Fakat yüksek gelirli ülkelerin kendi ekonomilerini berbata gittiğini görme olasılıkları daha yüksek olsa da, fakir ülkelerin sakinleri salgın boyunca daha ağır bir ekonomik yükle karşı karşıya kaldılar. Hükümetin teşvik planları ve güçlü toplumsal güvenlik ağları sayesinde, yüksek gelirli ülkeler daha bol kaynaklarını, sakinleri salgının en makûs ekonomik tesirlerinden kimilerinden korumak için kullandılar ve GSYİH’nın iddiası %20’sini cevap olarak mali dayanak programlarına harcadılar. Kısıtlamaların daha yüksek olduğu ve bütçelerin daha düşük olduğu gelişmekte olan ülkelerde ise yalnızca % 2’sini harcadılar.
Birinci COVID-19 aşılarının geçen yılın sonlarında kullanıma sunulmasından bu yana, gelişmiş ekonomilerdeki nüfusun tahminen %40’ı büsbütün aşılanmışken, gelişmekte olan ülkelerde yalnızca %11 ve düşük gelirli ülkelerde hala daha küçük bir küme aşıya ulaştı. Aşı arzının %80’inden fazlası şimdiye kadar yüksek ve üst-orta gelirli ülkelerde uygulandı. DSÖ Genel Yöneticisi Tedros Adhanom Ghebreyesus’un son vakitlerde ülkeleri ve aşı yapıcıları her ülke nüfusunun en az %10’u aşılanana kadar güçlendirici 3. Doz aşıları ertelemeye çağırırken lisana getirdiği eşitsizlik.
COVID-19’un yine canlanması ve yeni, daha bulaşıcı varyantlar yalnızca sıhhat için değil, düşük gelirli ülkelerde ekonomik güzelleşme için de büyük bir tehdit oluşturmakta. Virüsün yayılmasıyla gayret için ortak tedbirler, hayat kurtarmada tesirli olmakla birlikte, gerekli bir ekonomik maliyetle birlikte gelir. Kilitlenmeler, toplumsal ara, tedarik zinciri kıtlığı ve yakın temas gerektiren hizmet sanayilerindeki tüketici davranışlarındaki değişiklikler, aşıların az kaldığı ve sakinlerin temelleri karşılamakta zorlandığı makus etkilenen ekonomileri süratli bir formda başlatma gayretlerini zorlaştırıyor.
Aşı programları, fakir ülkelerde yavaş ilerlemeye devam ediyor. Yüksek gelirli ülkelerin COVAX üzere programlarla gelişmekte olan dünyaya daha fazla aşı tedarikini yönlendirmeye istekli olmaları, büyük olasılıkla devam eden global ekonomik toparlanmanın sekteye uğramasına pürüz olacak.
Gallup
Para Tahlil
