Pazar akşamı, yapacak iş yok. Tek eğlencem sağa-sola laf sokmak. Dün çektiğim bir görüntüde Katarlılar’ı savundum. Hala linç edilmediğime ben de şaşıyorum. Tahminen “moruk nasıl olsa Covid-19’dan geberecek, kanı üstümüzde kalmasın” anlayışı hakim toplumda. Pasif toplum işte, birlikte ve önalıcı hareket edemiyor. Halbuki ben Adonis fiziğim ve Odin’in bana armağan ettiği jenetik avantajlarım sayesinde Covid-21XXX’i (Mezarcı Virüsü) de hasarsız atlatacağım.
Evet, hazır Covid-19’dan kelam açılmışken, bariz idare kusurları ve dudak uçuklatan bir açgözlülükle birleşen bu şirin salgının Türkiye iktisadı nasıl sakinliğe iteceğini anlatayım. Durun, daha iyi haberler yeni başlıyor. Yalnız bu sene değil, 2021’de de resesyonda kalacağız. Zira kusurların tortuları pistonlarda birikti, artık motora motorin gitmiyor.
Sevgili Büyüğüm Berat Albayrak’ı şimdiden arıyorum. Pazartesi (bir kaç saat sonra, Pazar akşamı yazıya başlayıp sonra şişelerle sohbete dalmışım) 3Ç2020 GSYİH verisi açıklanacak ve iktisadın çeyrekten çeyreğe %5-6 büyüdüğünü göreceğiz. Berat Abi olsa twitter’de flood üstüne flood patlatır, milleti coşturur, göbek attırırdı. Bakalım Lütfi Abi amigolukta bu namı Çağ’ı aşan şahsın dev ayakkabılarını doldurabilecek mı?
Bugün tarih ne? 29 KASIM 2020. EYLÜL’de biten çeyreğin ekonomik gerçekleşmelerini hangi tarihte öğreneceğiz? 31 KASIM 2020. Sevgili TUIK, hiç yayınlama ya! Bilgi ne işe fayda? Hükümetler ve ekonomik aktörlerin karar süreçlerinde girdidir. 2 ay bayatlamış bilgiyle ben ne karar alacağım ki?
İktisat Eylül’e kadar toparlandı ve o toparlanma bizi bitirip kış reseyonuna soktu. Artık bunun nedenlerini anlatayım. Evvel ekonomiyi toparlayan ucuz kredi furyasından bahsedeyim. Aşağıdaki grafikte gördüğünüz üzere, tüm bankalar kredilerde sert fren yaptılar.
Faal Rasyosu yakında intübe, Naci Abi de munzam karşılıkları yükseltip, bankaların fazla likiditesini vantuzladı, en sonunda da tekrar aşağıda göreceğiniz kredi faizleri de yaza göre nerdeyse ikiye katlandı.
Artık kredi yok. Dah da berbatı, devlet zoruyla herkese kredi verince, bankaların arızalı kredileri arttı. Bakın bankacılık uzmanı Erol Taşdelen ne diyor:
“Sorunlu” nazik bir tabir. “Göte’ye geldi” de denebilir. Halihazırda alınan mütevazi Covid-19’la uğraş tedbirleri dahi en az 2 milyon işsiz yarattı, tahminen 1 milyon civarında küçük hizmet işletmesinin de eli bağrında kaldı. Bankalara bu problemli krediler için TL’de 80 kuruş fiyat teklif edildi, satmadılar. Artık turşusunu kurarlar. Özetle, bankacılık sisteminde bugünkü kurla $65 milyar “bozuk kredi” var. Bunların piyasa pahası en fazla %20’dir. Pekala bu açık nasıl kapanacak? Niçin birden kulağıma “IMF….IMF….” sesleri geldi? Şeytan yokladı herhalde.
İkincisi, gelecek sene bütçe açığı TL245 milyar olacakmış, lakin bütçede kışın kapanmalar yüzünden işsiz kalacak ve şirketleri batacak olanlar için özel ödenek yok. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Sevgili Ablam Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’a esnaf için kurtarma paketi soruluyor. Karşılık şu:
“Ayrıca, esnaflara yönelik yalnızca kamu kaynakları değil; biz, Bakanlık olarak yeni bir çalışma daha başlattık. İnşallah, yakın vakitte bunun duyurusunu yapacağız. Kamu kaynakları dışında, küresel firmalarla bağlantıya geçtik biz, Bakanlık olarak ve onların toplumsal sorumluluk projeleri kapsamında esnafa ne üzere dayanaklar verebiliriz, onlar üzerinde de çalışmalarımız var.”
Nah verirler, sen Batı’ya daima posta koy, sonra git esnafı kurtarmak için el aç. Tahminen Katarlılar verir.
Ancak kış resesyonunun en değerli delili nedir biliyor musunuz? Bakın Metropoll GM Sencar Özer tweetlemiş:
Halkın %63’ü işler berbata gidiyor derken, nasıl harcama ve sabit sermaye yatırımı yapılacak bu ülkede? Bu daha başlangıç. Günlük olay sayısı 30 bin değil, tahminen 40-50 bin ortasında. Gasılhaneler mevta almıyor. Sevgili Liderim Erdoğan en az 2, tahminen dört hafta toptan sokağa çıkma yasağı ilan etmek zorunda. Muharrem Sarıkaya Abim’e nazaran, bu türlü bir şey konuşulmuyormuş bile Ankara koridorlarında.
Aslında Türkiye’yi batıran da bu baş. Yarını öngörüp hesaplayan yok ki! Yahu, biraz dünya örneklerinden ders alın. Virüs tüm ülkeyi sarmış, hastaneler hasta almıyor, 50 bin sıhhat çalışanı hastalanmış. “Ordu ağır zaiyat verdi, Paşam, ateşkes teklif edelim”. “Haşa, vefatına kadar mokoko!”
Millet de anladı “Ölümüne kadar mokoko” saldırısının başlayacağını, kendi önlemini alıyor. Konutuna kapanıp harcamalarını azaltıyor:
BloombergHT yazıyor:
“Türkiye’de salgına ait ikinci dalga tedbirlerin birinci haftasında tüketim harcamalarından düşüş sinyali geldi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) data setine nazaran 20 Kasım ile biten haftada banka kartı ve kredi kartlarıyla yapılan harcamalar bir evvelki haftaya nazaran yüzde 7 düşüşle 23,8 milyar TL’ye geriledi.
Ayrıyeten, hizmet bölümleri, lokanta, market ve yapı materyalleri alışverişlerinde de gerileme devam ediyor.
Bu gelişmelerle, son dört haftalık ortalama harcamaların yıllık değişimi yüzde 27,6’ya gerilemiş durumda. Bu süreçlerden farklı olarak açıklanan internet üzerinden yapılan alışverişlerde ise haftalık 2,3 milyar TL’lik azalış ile 5.53 milyar TL’ye gerçek düşüş kaydedildi. Internet dahil dahil toplam alışverişin son 4 haftalık ortalamasının yıllık değişimi de %34,3 ile gerileme gösterdi”.
Yani millet hem dışardan alışverişi kesti, hem de gelen işsizlik ve iflas tsunamisini çaktı, elini cüzdanından çekti. Bir ay sonra? Herkes kepenk indirip, aşı bekleyecek.
Bu 2020’nin kıssası. Ya 2021’de? Yahu, bankacılık sistemi delik-deşik olmuş, daima faiz artıran, bütçe açığı TL245 milyara çıkmış (GSYİH’nin %5’i, zira GSYİH büyümeyecek) bir ülkede özel bölüm harcama yapabilir mi? Halk açlık ve salgından kırılırken, “Ben Kanal İstanbul istiyorum da istiyorum” diye bağıran bir Başkan’ın yönettiği ülkede beşerler yönetime ve geleceğe itimat duyabilir mi?
Ekonomiyi beklentiler şekillendirir. Ankara’nın tek işi ise daima beklentileri bozmak. Bu yüzden de iktisat büyümez. Zira onu büyütecek inanç kayboldu. Türkiye sıhhatini, özgüvenini, işini ve geleceğini kaybetti. Beğenilen geldin Secular Stagnation.
Websitemde yenilemelere bir göz atın lütfen. Link burada
FÖŞ yazdı: Dünyada kış sakinliği başladı
Muhtaçlığımız Olan Tek Islahat: Palavraya Tövbe
TL Nasıl Bedel Kazanır?
https://twitter.com/AtillaYesilada1
Para Tahlil
