Sevgili Abim ve idolüm Berat Albayrak maalesef artık iktisadın dümeninde değil. Endişelenmeyin, onu halefleri de ekonomik cehalet kültünün müritleri. Hastalığı değil, semptomlarını tedavi etmek AKP’nin bildiği tek iktisat siyaseti. Ha, bir de her ekonomik icraatta halkın değil, parti ve yandaş yiyicilerin menfaatini gözetme kuralı var.
Son bir haftadır iktisat ve iş etrafları tüketici kredilerine tavan getirileceği duyumunu deve hamuru üzere çiğneyip tükürüyor. İktisat müellifleri da ideolojik tercihlerine nazaran bölünmüş durumda. Büyük çoğunluk tüketici kredilerinin “halkın afyonu” olduğu ve bunların artmasının Türkiye’yi Araf’a götüreceği tezinde.
FÖŞ üzere birkaç soyu tükenmek üzere olan kılıç artığı ise Adam Smith’in hür piyasa iktisadı hakkında en can alıcı teşhisini tekrarlıyor: “Bozuk değilse, tamir etmeye kalkma”.
Türkiye’de tüketici kredisi sorunu yok. Aşağıdaki tablo bu teşhisimi hiçbir tereddüte mahal bırakmadan ispatlıyor:
Toplam krediler 20 Ağustos prestijiyle yıllık olarak %12.9 artmış. Ağustos enflasyonu da herhalde Temmuz üzere %19 civarında çıkacak. Yani, son bir yılda gerçek kredi stoğu gözle görülür ölçüde daralmış.
Aşağıdaki grafik ise kredilerde büyüme trendinin şimdi sorun teşkil edecek tempoda olmadığının açık tabiri.
Kredilerin trend olarak ne süratle büyüyeceğini TCMB’nin yaptığı gibi 13 haftalık hareketli kredi ivmesiyle (yıllıklandırılmış olarak) ölçüyoruz. Bu tempo hala %11.9. Beklenen enflasyon? TCMB Enflasyon Raporu’na nazaran yıl sonunda %14, özel öngörülere nazaran 16% civarında. Bakın, gerçek kredi stoğu bu ölçüme nazaran de daralmaya devam edecek.
Tüketici kredileri özeline geçelim. Son bir yılda %15, yılbaşından bu yana da %8.9 genişleme kaydetmişler. Temmuz prestijiyle yılbaşından bu yana TÜFE %10.41. Bu ölçüme nazaran tüketici kredileri de gerçek olarak daralıyor.
Pekala tüketici kredi stoğu hane halkı gelirine nazaran abartılı mı? Bizim öngörülerimize nazaran 2021 sonunda nominal GSYH TL6.330 milyar olacak. Toplam tüketici kredilerinin ulusal gelire oranı %15-17 ortasında gerçekleşecek. Dünya standardı %50 yahut üstünde. Bakınız, Trading Economics’ten arakladığım aşağıdaki tabloya nazaran, biz hayli temkinli borç alan bir milletiz!
Pekala o vakit AKP açısından sorun ne? Şirketlere kredi kalmıyor! Birinci bakışta gerçek, ticari krediler son bir yılda %12.9, 2021’de %9 büyümüş. Velakin, Yİ-ÜFE yıllık %44, yılbaşında bu yana ise %25 yükseldiği için, gerçek bölüm kredi stoğunu çok süratli formda azaltmış.
Ulaaaa, bu vatan haini ticari bankalar, saf vatandaşı söğüşlemek için kredi kakalıyor! Alın teriyle üreten ve yatırım yaparak ulusal ve yerli ekonomiyi geleceğe taşıyan firmalarımıza kredi vermiyor! Asalım kerataları.
Bu görüş de olağanüstü yanlış. Yanlış olduğunu TCMB Banka Kredileri IIci Çeyrek Eğilim Anketi’nden anlıyoruz:
“2021 yılının ikinci çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartları temelde tıpkı bıraktığı görülmekle birlikte, alt kırılımlar incelendiğinde, küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen kredilerde, uzun vadeli kredilerde ve yabancı para cinsinden açılan kredilerde sıkılaşma olduğu gözlenmektedir.
“2021 yılının üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, genel olarak işletme kredilerine uygulanan standartların temelde tıpkı bırakılacağı yönündedir”.
Evet, KOBİ’lere kredi vermekte nazlanıyor bankalar. Acep niçin? Karşılık yeniden tıpkı ankette:
“2021 yılının ikinci çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartları temelde tıpkı bıraktığı görülmektedir. Standartları sıkılaştırıcı istikamette etkileyen faktörler genel ekonomik faaliyetlere ait beklentiler, sanayi ya da firmalara ait görünüm ve fon maliyetleri ve bilanço kısıtlamaları olurken, standartları gevşetici istikamette etkileyen faktör rekabet baskısı olmuştur”.
Bankalar KOBİ’lere kredi vermekte temkinli, zira geri alma olasılıkları düşük. Zira, verdikleri krediler ellerinde patlayınca, tahsilata/hacze gidemediler. BDDK “yapılandır babam, yapılandır” yönetmelikleriyle zombi şirketlerin tasfiye edilerek “yeşil fidanlara” su gitmesini engelledi.
İşte bu yüzden KGF ya da tüketici kredilerini kısıtlamak yoluyla firmalara daha fazla kredi akmasını sağlamak hödüklük olacak.
Sorun nedir, Pahalı Dostlarım? Sorun, aslında %30’u geçen, lakin TUIK’in %19 dediği enflasyon kadar artırım alamayan orta ve düşük gelirli sınıfların zorunlu gereksinimlerini da tüketici kredisiyle karşılama yoluna gitmeleri. Yani, enflasyonu aciliyetle %5’e düşürürseniz, tüketici kredisi sorunu büyük ölçüde azalır.
Sorun ne? Sorun Haziran sonu prestijiyle dahi geniş kapsamlı işsizliğin %25’de katılaşması. Üstelik, iktisat yılın son çeyreğinde yavaşlayacağı için bu oran yükselecek. Doğal olarak tonla tüketici kredisi de batacak.
Sorun ne? Sorun şirketleri kredi yerine özsermaye kullanmaya ikna edememek. Zira, Türkiye’de mülkiyet hakları lağvedildi. AKP yandaşları, Mafya ve bürokrasi namuslu tüccar ve üreticinin malına çöküyor. Bu ortamda kimse şirketine özkaynak koymaz.
Sorun ne? Sorun bir türlü sabit sermaye yatırımı yapamayan özel kesimin kar marjlarının daima düşmesi. Yani, nakit akımının kuruması. Firmaların alacaklarını süratle tahsil edeceği aktif bir türel sistem yok. Firma bilançoda para kazanıyor, lakin kasa-bankada nakit sıfır! Mecburen kredi alacak. Alacak kredi notu yoksa da batacak.
Sorun, hiçbir iktisat kuramını anlamaya gerek görmeden ”Ben her şeyi bilirim” başıyla yönetilmesi bu ülkenin. Bu yüzden de patlak veren sorunlar öngörülmez. Tedavileri de öylesine yan tesirlere yol açar ki, yarın daha da Mecnun Dumrul usullerle ek tedavi gerekir.
Pahalı Okurlarımdan İngilizce yayın yapan YouTube kanalıma bir gaz atmalarını rica ederim.
Real Turkey Channel
Para Tahlil
