29 Ekim Cumhuriyet Bayramı tüm vatana kutlu olsun. Ben Atatürkçüyüm, bu yüzden Kurtuluş günü benim için çok özel bir mana taşıyor. Tatili Türkiye’de Atatürkçülü’ğün tekrar dirilişi yahut Atatürk’ün (bence) en büyük iki yapıtı olan çağdaşlaşma ve kalkınma atağı hakkında makaleler tasarlayarak geçirdim. Heyhat, bunlar 10 Kasım’a ertelendi. Zira evvel acil olanı yazmak lazım. Acil olan da ABD ve Avrupa’da azan Covid-19 pandemisinin dünyayı kış resesyonuna taşıması. Lakin daha da acili var. Avrupa maliyeti çok ağır da olsa yine kapanmaya başladı. ABD’de ise Biden kazanırsa, karantinalar ve başka kısıtlamalar başlayacak.
Türkiye’de “resmi hasta” sayısı 2.300’e yükselirken süper-taşıyıcıları da içeren “vaka” sayısı hala devlet sırrı. Erdoğan hükümeti gerçeği saklayarak ekonomiyi kurtarmaya çalışıyor, lakin yürümeyecek. Bu makalede Erdoğan hükümetini bekleyen kaybet-daha az kaybet ikilemini anlattım.
Türkiye’nin önünde iki kriz var. Birincisi sıhhat krizi, dün 2,300’ü de aşan “yeni hasta” sayısı dahi Covid-19’un pençesini Türkiye’ye attığının bir göstergesi, ama sokakta hissedilen corona gerçeği çok daha can yakıcı. İkinci sorun ise süratle bir ödemeler istikrarı krizine giden kur istikrarsızlığı. Erdoğan hükümetinin gündeminde ise bu başlıklar yer almıyor. Erdoğan, Türkiye’nin sınır-ötesi nüfuzunu genişletmek, yerli ve ulusal kültür yaratmak ve doğal gaz keşfini yeni kalkınma atağına dönüştürmekle meşgul.
Hükümet ve halkın gündemi ortasındaki kopukluk önemli bir siyasi inanç krizi ve resesyon riskini de beraberinde getiriyor.
Aslında, her iki sıkıntıya da kesin deva var, ancak maliyeti çok ağır. Dövizdeki istikrarsızlığı önlemenin bedeli TCMB’nin 600-700 puan faiz artırması, lakin karşılığı kredilerin ansızın kesilmesi ve derin bir kış resesyonu olur. Covid-19’la çaba konusunda ise Avrupa bize yol gösteriyor: Kapanma tekrar başladı, zira öbür deva yok.
Çarşmba günü Macron ve Merkel ülkelerinde yeni corona kısıtlamaları ilan ettiler. Artık barlar, restoranlar ve zorunlu olmayan hizmet işletmeleri kapatılacak. Okullar ve işyerleri şimdilik açık. Fransa’da devlet müsaadesi olmadan seyahat de yasaklandı. Almnaya’da vatandaşların gereksiz tüm ziyaret ve seyahatlerden fedakarlık etmesi istendi, ancak bu yasağa dönüşebilir.
Fransa, AB dışında ziyaretçileri de yasakladı. AB yakında yeni bir tepe düzenleyerek Birlik bazında karantina önlemlerine geçebilir.
İspanya parlamentosu, koronavirüsle mücadele kapsamında OHAL’i 6 ay daha uzatan kararı onayladı. İkinci defa ilan edilen ve 25 Ekim’den itibaren geçerli olan OHAL’de ülke genelinde gece sokağa çıkma yasağı getirilerek, en fazla 6 bireye kadar toplanma müsaadesi verildi. Hükümet, özgür dolanım kısıtlamaları ile öbür ek tedbirlerde yetkiyi şimdilik özerk idarelere bırakıyor.
İngiltere’de ise çok katmanlı önlemler yürürlükte. Katman 3 barların kapanması ve geceleri sokağa çıkma yasağı manasına geliyor.
Türkiye’de ise 29 Ekim’de “hasta” sayısı 2.300’ü aşarken, sıkı kontroller dışında hiç bir kısıtlama yok. Bu kontrollerin aktifliği ise tartışılır.
Diken’de çıkan şu habere göz atalım: “Evde karantinada tutulan Covid-19 hastalarının takibini yapan aile tabipleri, sistemdeki meselelerden bahsederken, karantinada kalması gereken şahısların çeşitli mazeretlerle konuttan çıktığını da anlattı.
Tabiplere nazaran en büyük meselelerden biri de karantinayı delerek konuttan çıkanlar. Hekimlerin anlatımlarından kimileri şöyle:
Üstelik sokaktaki gerçek resmi sayılardan çok daha acı. Bir kaç örnekle anlatayım:
Çapa Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tufan Tükek, “Bu bir latife değil” ihtarında bulundu. Tükek, “Mümkün olduğunca sokağa az çıkalım, bu bir latife değil. Şimdi hastanelerde yer olması sizleri rahatlığa sevk etmesin. Anında dolabilir. Hiç bu kadar ağır olduğumuz bir devri yaşamadık. Düşünceyi, hasta olanlar ve sağlıkçılar çekiyor. Niçin hala önlemlere uymuyorsunuz?” dedi.
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Mehmet Ceyhan harika bulaştırıcılara dikkat çekerek, “Bu hastalıkta biz ‘süper bulaştırıcı’ diye bir tanımla karşılaştık. Bu hadiselerin katlanarak artmasına neden olan en büyük faktör üstün bulaştırıcılar. Hastalananların büyük kısmı hiç bulaştırmıyor hastalığı, bir kısmı 1-2 bireye bulaştırıyor bir kısmı da yüzlerce bireye bulaştırabiliyor.
Bunu önlememizin en tesirli yolu toplanmalara sayı sınırlaması koymak. O düğüne, kısıtladığınız sayıda insanı alsaydınız orada 35 yerine 5 kişi hastalanırdı. Harika bulaştırıcıları bulmanın yolu hasta bulduğunuz kişi kimden aldı, birçok insan birebir yerden aldıysa o bulaştıranı orada bulup izole etmemiz gerekir” tabirini kullandı.
Aşı haberleri ise gerçekleri yansıtmıyor. Bir aşı onaylansa dahi, grip aşısından daha tesirli olacağının hiç bir garantisi yok. Kanıt? Derhal, buyruğunuz olur:
“DW’nin aktardığına nazaran, Almanya’da salgınla uğraşta yetkili kurum olan Robert Koch Enstitüsü’nün (RKI) aşı kurulu lideri Mertens, aşı ile ilgili çalışmaların süratle tamamlanması halinde bile halkın tamamının aşılanmasının 2022 yılını bulabileceğini söyledi. Alman viroloji uzmanı Thomas Mertens, halkın tamamının aşılanmasının uzun süreceğine dikkat çekerek, her gün 100 bin bireye aşı yapılsa bile 15 milyon kişinin aşılanmasının 150 gün süreceğini söyledi”.
Salgını bastırmanın tek yolu bahar aylarında birinci dalgada uygulanan sokğa çıkma ve kentler ortasında seyahat yasaklarının geri getirilmesi.
Bu tedbirlerin iktisada maliyeti de çok acı olacak. Bloomberg’in Fransız iktisadı üzerinde yaptığı araştırmaya nazaran, hayata geçirilen kısmi yasaklar dahi 4Ç2020 GSYİH’den %0.8-2 traşlayabilir. Türkiye’de hizmet iktisadı Fransa’ya göre daha büyük ve meskenden çalışma daha sıkıntı olduğu içn, ekonomik tesirin bir ölçü daha yüksek olması beklenir.
Erdoğan hükümeti açısından gelecekte kazan-kazan yok. Kaybet ya da daha az kaybet var. TCMB faiz artırımı ve konuta kapanmanın ekonomik maliyeti çok ağır, ancak hiç bir şey yapmamanın sonu da ikili kavrulmuş sıhhat ve döviz krizi.
Seç beğen al.
FÖŞ
FÖŞ: IMF Dünyayı Bekleyen Kara Kışı Anlattı
FÖŞ anlattı: Rekabetçi Kur’da Boğulan Ekonomimiz
FÖŞ: İktisat hasta değil, “vaka”
FÖŞ: Epidemi patlarken, sıhhat sistemini öldürmek
https://twitter.com/AtillaYesilada1
Para Tahlil
