Başımda fikirler o denli bir çakışıyor ki, içerde sürtüşmeden yangın çıkacak nerdeyse. İklim felaketinin kapıya geldiğine dair makalem hazır, birinci sağanak yağmuru bekliyor. “Nasıl bölgesel güç olunur?” üzerinde çalışıyorum. “TCMB sittin sene faiz indiremez” de üretim süreci başladı, prototip ve istekli denek bulma etabına geldim. Fakat yazamıyorum. Zira Saray’ın bir Elon Musk’ı var, her gün ortaya zehirli bir fikir atıp ülkeyi darmadağın ediyor. Ondan sonra, basın ve müşterilerden gelen telefonlar susmuyor. Daha da berbatı, başımda Erdoğan’ın kelamlarının tahlili durmuyor. Hani derler ya, “bir lider kuyuya taş atar, 50 ekonomist çıkartamaz” diye.
Vardığım sonuç şu, bu iktidar palavraya o kadar alıştı ki, artık gerçek söylemeyi unuttu. Palavra, Saray’dan çıktı, devletin en alt kurumlarına, bayan cinayeti işleyenlere, din beşerlerine kadar yayıldı. Ulan, 30 yıldır makale yazarken kaynak ve sayı uyduruyorum, ben bu kadar palavra söylemedim ya.
Yılbaşından bu yana söylenen BÜYÜK palavralara örnekler vereyim:
$128 milyar FX rezervi ne oldu? Kerim Rota tiye almış
Sedat Peker’i tanımayız.
Dünyada salgın esnasında halkına en fazla mali yardım dağıtan devletiz. Yanıtı Uğur Gürses vermiş,
Uğur Gürses: Kredide ‘dev’, direkt dayanakta ‘cüce’
Babalar üzere faiz indireceğiz.
Karşılığı Murat Ehil vermiş: Faiz mazeret, Erdoğan “kontrol bende” deme gereksiniminde
“İşe bir açıdan baktığınızda şu yoruma varmak mümkün: CHP ve GÜZEL başta olmak üzere muhalefet problem içindeki esnafa, üreticiye, emekçiye, işsize hitap ettikçe Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan AK Parti’nin dayandığı oy tabanının, bilhassa de esnaf tabanının erimekte olduğunu gördü. Esnafın tek meselesinin yetersiz pandemi dayanakları, ekonomik sakinlik, alım gücünün düşmesi değil de faiz olduğunu düşündüğü için de dayanamadı, Merkez Bankasına faiz düşürme baskısı yaptığını övünülecek bir şeymiş üzere söyledi.
TRT’nin 1 Haziran’daki canlı yayınında söylediklerinden kelam ediyorum…..”
Bunlar cehalet, inat ve eblehlikten kaynaklanan ve hepsi de halkımızın canına, sıhhatine ve malına malolan tek seferlik kusurları örtmek için söyleyen mega-yalanlar.
Her hükümet palavra söyler. Hatta, en önemli misyonları budur derim ve onları yargılamam da. Lakin, halktan kimi acı gerçekleri saklamak için, ortaya çıkarılması güç gerçeklerin üstünü örtmek affedeilebilir. Velakin, herkesin gördüğü, kokladığı, elleriyle yokladığı, damağında tadını aldığı bir bahiste gözlerinin içine bakarak “Yok, sen yanlış biliyorsun, o denli değil o” demek başka bir yürek. Bu palavraların her biri Erdoğan ve AKP’ye kamu oyu yoklamalarında çok değerliye maloldu.
Size Metropoll’ın Mayıs anketini göstereyim (yukarda). Millet İttifakı artık açık farkla önde. Ancak Optimar anketi bile AKP+MHP’yi %50’nin altında ölçüyor artık. Düşünün, Optimar’ın Saray’dan daha az palavra söylediği bir ülke haline geldik. Bir de Abdül Abi’yle, SABAH’ta çok beğendiğim ve büyüyünce yerini almak istediğim Mahmut Öğür Abi’yi imana getirsek, kişi başına düşen palavra oranı çok süratle düşecek.
Bir de daima tekrarlanan palavralar var. “Bölgesel güç olduk, herkes bizden korkuyor.” “Yerli ve ulusal ekonomimimiz”, “hızla artan ihracatımız”, evet Mayıs dış ticaret açığı tekrar $4 milyarın üstünde. GSYH büyümesi de bunlardan biri. Olağan, GSYH’nin epidemi başladığından bu yana büyüdüğü filan yok. Size bunu ispat edeceğim. Lakin evvel Kemal Kılıçdaroğlu’na kulak verelim:
“Normalleşme başladı. İş yerlerini açtınız, aşılamada evvel iş yeri sahibi ve çalışanların aşı olması lazım. Ayrıyeten kiralar stopaj kalkmalıdır. İcralar ertelenmelidir. Kredileri en azından erteleyin. İktisat yüzde 7 büyümüş diyorlar. Bakkala, personele, esnafa sordum. “Ne büyümesi, hepimiz dertliyiz” diyorlar.
Kimler büyüdü? Beşli çete, onlar yüzde 40-50 büyüdüler. Devlete dolarla borç verenler de köşeyi döndü. Saray beslemeleri, onlar ihaleyle zati büyüyorlar. 4-5 maaş alanlar da büyümeden yararlandılar.
Tefeciler de büyüdü. Yüksek faizle devlete para verenler de büyüdü. Mafyanın keklediği siyasetçiler de bu işten iyi para kazandılar. 83 milyon insan bir avuç şahsa çalıştı”.
Nasıl büyüdük? Bir, yıldan yıla üzere mevsimsellikten ötürü hiç bir mana söz etmeyen %7 sayısını bir kenara koyalım. Son 12 ölçüm ayında GSYH büyümesi yalnızca %2.4 oldu. İKİ, aşağıdaki tabloya iyi bakın:
İktisadın %2.4 büyüdüğü 12 ayda stok değişimleri %5. Bu kalem tıpkı vakitte ölçüm yanlışlarını da içeriyor: Yani, aslında iktisat %2.5 kadar daralmış da olabilir. Ya, da tüm büyüme aslında piyasada satılamayıp da depolarda biriken mal ve hizmetlerden kaynaklanıyordur.
Bakın, artık çok dikkat edin, bu tablo çok değerli.
Tarım yılın birinci çeyreğinde %7.5, son bir yılda ise %4.8 büyümüş: Ulan, makarna, irmik ve bulgur ihracatını yasaklamış bir ekonomiyiz. Resmi raporlara nazaran 42 vilayette kuraklık var. Nasıl oluyor da tarım bu kadar süratli büyüyor ya? Alın bu tabloyu, Türkiye’nin her hangi bir vilayetinde her hangi bir çiftçiye gösterin, yalnız dikkatli olun, elinde kazma yahut tırmık olmasın. Haşat eder sizi ya.
Ancak bunlar ufak tefek, teferruat sayılacak “ölçüm hataları”. Asıl kazık enflasyonun eksik ölçülmesinden kaynaklıyor. GERÇEK ulusal gelir nasıl ölçülür? Çok kolay bir formül sunuyorum.
GERÇEK GSYH =
Ölçüm periyodunda satılan tüm mal ve hizmetlerin son pahası
Ölçüm periyodunda fiyat değişimi (dönemsel TÜFE)
Yani, toplam ciroyu bulup, TÜFE’ye bölersiniz.
Harbi ekonomistler, lütfen bana zincirleme hacim endeksleri, stok değişimi ve dış alem gelirlerinden bahsetmesin. Biliyoruz, biz de iktisat okuduk (gazetelerde filan). Biraz sonra yazacaklarımın doğruluğunu etkilemiyor bu ayrıntılar.
Artık size enflasyonu eksik hesaplamanın GERÇEK GSYH’yi nasıl Pinokyo’nun burnu üzere büyüttüğünü göstereceğim:
Nominal GSYH = 120 (yani bir periyotta nominal GSYH %20 büyüdü)
Ölçülen enflasyon: %10, yani 1.1
Gerçek enflasyon: %20, yani 1.2
TUIK siz derki: 120/1.1 = 109
Yani GERÇEK büyüme %9 oldu
Halbuki, işin gerçeği şudur:
Gerçek GERÇEK GSYH: 120/1.2 = 100
Gerçek büyüme “0”dır.
Bir ülkede, ekonomist denen homo sapiens varyantı, her gün çarşı pazarda, otomobiline akaryakıt alırken, Internet’e ödediği fiyattan, abone olduğu mecmuanın artan fiyatından enflasyonun eksik ölçüldüğünden şüphelenecek kadar dahi analitik zekay sahip değilse “vay be, ne büyüme ama” diye rapor müellif. Hükümetin esas işlevinin palavra söylemek olduğunu bilip bilimsel şüphecilik barsaklarına işlemiş bir “ortam ekonomisti” ise işsiz kalır, YouTube görüntüsü çeker.
Websitemi ziyaret edin, link bile verdim ya,
Facebook sayfam da ilginizi çekebilir
Kartvizitinde “ekonomist” unvanı taşıyanlar hatırlasın diye: YENI GSYH SERILERININ GETIRDIĞI FARKLILIKLAR VE SORUNLAR*
Para Tahlil