Bizim meslekte olanlar Aralık ayını 2024 vizyonlarını okuyarak hayatta kalarak ki yazacak manalı bir şeyler olsun. Yıllık planlama yapmak sıkıntı. Dünya kaotik bir yer; çok fazla “hareketli aksam” var. Ayrıca “Kelebek Etkisi” gözünüzü çevirdiğiniz her hususta karşınıza çıkıyor. İnsan beyni lakın az sayıdaki değişkenlik değerleri ile oynayarak hedef yapmayı başarabilir. Değişken değişimin yanında, bir bilimde ve temel kurallardan “ufakların sonucu da detay olur” bölümünde hareket eden Kelebek Tesiri tarafından lağıma atılımla, iddialar de yıldız falına döner.
Siz Kelebek Tesiri nedir, bilir misiniz?
Reuters’e katıldı: “Yatırım bankaları ve varlıklarının sürekliliğinin 2024 yılı için borsa ve para birimlerine yönelik hedef yakın zamanda rastlanmamış bir gidişat. Bu fikir çatışmaları büyük ölçüde ABD İktisadının resesyonuna girip dünyaya da parçalanıp sürükleyip sürükleyip sürüklemeyeceğini ayrı ayrı gösteriyor”.
Cuma günü ABD’de tarım-dışı istihdam verisi öncesinde baskıya verilen tüm harcamaların Pazartesi günü çöpe atılması gerekecek. Fed’in 2024 yılında hernekadar hafta boyunca süreç gerçekleştiren döngüsel işlemler piyasalarında hızla faiz indireceğine dair fiyatlama değişmediyse, ABD iktisadının umulandan çok daha güçlü seyrettiği ortaya çıktı.
2024 küresel yıl iddialarında Fed ve AMB faizleri, bu bilgilerin bir araya getirilmesi için kritik rol oynadı ve yatırımcı davranışlarının etkilemeyeceği hiçbir yerde kalmadı. Financial Times’da yazar Andy Haldane’ye bağlı, büyük merkez bankaları son yıllarda kredibilite gruplar halinde yaşıyor. Powell ve Lagarde’nin her zaman şimdi faiz indirimi konuşulması için erken olduğu istikametindeki ihtarları ciddiye alınmıyor.
Çünkü 20ci Yüzyılın içinde bu yana ne vakit iktisat yahut piyasalar dara girse, merkez bankaları bireysel refleksle reaksiyon gösterdi: Para basalım, daha fazla para basalım.
Merkez Bankalarına itimat bölümleri
Bu defa de mevcut varlıklarda fiyatlama bu refleksi yansıtır. ABD iktisadının temel gerçekleri ve Trump’ın başkanlığıyla barizleşen tarihi jeo-politik kırılmaların dünya iktisadına testleri göz gerisi yapılıyor.
Fed ne vakit ve ne kadar faiz indirir sorusuna karşılık bulmak için bu son müşahededen yola çıkmak gerekiyor. Halihazırda enflasyonun patikası hakkında iki taban tabana genişlik görüş çarpışıyor. Çoğunluğun savunduğu ilk görüşte, Fed ve AMB enflasyonla mücadeleyle büyük ölçüde kazandı. 2024 yılının sonlarında enflasyonun hedefi olan yıllık %2’ye yakınsadığı ve üst düzeyde hareket etmeye devam edecek bir durum ortaya çıkmayacak. Merkez bankalarının önceliği enflasyonla çabadan finansal istikrarsızlık ve işsizliği frenlemeye yönlenecek. Bu parçalar de seri faiz indirimleri zorunludur.
FÖŞ’ün dahil olduğu ikinci kümeye ait ise enflasyon %2’ye ücretlendirme hiç de kolay değil. Birincinin, 21. Yüzyılda dezenflasyon hatta deflasyona neden olan küreselleşme artık istikamet olarak değiştirildi. Tedarik zincirleri toplam girdi maliyetinin en az indirilmesi yerine, Büyük Güçler arasındaki çatışmadan çözüm ve dostane tedarik sağlamak maksadıyla tekrar yapılıyor.
İkincisi – ki bu nokta Türkiye için çok değerli: Enflasyonu – örneğin %10’dan- %3’e indirme kolay da, o son kilometrede nefesler kesiliyor. Bir uzman, merkez bankalarının ikilemini şu şekilde tanımlıyor: “Everest’e tırmananlar arsında ölümler son kilometrelerde başlıyor“.
2024 yılında Gelişmiş Ülkelerde enflasyonun 2023’e göre yavaşlayacağını kabul etsem de, 2 yıl süren yüksek manşet enflasyonun gecikmeleri ve büyümenin piyasasının hala çok güçlü gidişatı nedeniyle Fed kolay faiz indirmez diyorum.
Herkesin faaliyeti, işlerin kolay azalması
Geçen hafta yayınlanan Michigan Üniversitesi -Reuters Tüketici Eğitimleri Anketine katılan, 5 yıl boyunca TÜFE’nin vizyonu hala %2,8 oldu. Avrupa için bu türden bir veri mevcut, çok sayıda araştırmada Avrupa-bölgesinde %2 enflasyonun 2025’ten önce gerçekleşip gerçekleşmeyeceği görüşülecek.
Hatırlayalım, Fed’in iki misyonu var. İlk olarak, enflasyonu maksada yakın tutmak. İkinci ise işsizliğin yükselmesini önler. ŞAYET oranı 2024 yılında kaydedilebilir değer düzeyinde yükselmeyecekse, Fed’in tek önceliği enflasyonu %2 yahut” çekilecek. İşsizlik de kolay kolay yükselmez. Birincinin, ABD’nin 4Ç prestijiyle (Atlanta Fed’in mevcut tahmini) 2024 konsensus kestirim olan yıllık %0.6’nın tam iki misli hızla büyüme İktisat bu tempoda büyüyünce de, tüketim tüketimi yüksek seyreder.
İkincisi, ABD ve AB mülteci belirtilerinden bikmiş görünseler de, bugünlerde kalifiyesini bırakın, ayak işleirne koşturacak eleman bulma dahi deveye hendek atlatmaktan güç.
Yazı Syracuse’de karısı. Girdiğim mağazasının kapısında “eleman aranıyor” ilanı hilafsız vardı. Cuma günü de bir kaç gün önceki Şikago’dan dönen bir arkadaşla sohbet ettik. Orada da bireysel durum, element eksikliğinden dolayı kapanıyor. Avrupa’da ise Almanya’nın eleman külfetini aşmak için göçten gevşettiğini Avrupa’ya çekilmek isteyen onu Türk gencimden düzgün biliyor.
Fed 2024 yılının son bölümünden önceki faiz indirmez
Özetle,
204 yılındaki enflasyonda “son kilometreyi aşmak” umulandan çok daha güç ortaya çıkabilir; ve
istihdam arzında katılık sürüyor.
Fed FOMC yılının ikinci yarısında önceki faiz indirimini gündeme getirmez. Birinci indirim 4Ç’de yapılır. 2024 boyunca Fed faizi en fazla 50 baz puan düşüyor.
Yıl finans boyunca basın ve yatırım fonları tarafından ihmal edilen bir süreç var: Fed ve AMB’nin politikasını küçültme siyaseti 2024’te çok can yakacak. Bloomberg’de yer alan bir yapıya sahip, banka likiditesi hızla daralıyor. Bankalarda en fazla 300-400 milyar dolar atıl likidite kaldı. Bu rezerv de 1Y2024’te tükenen ve mevduat-kredi faizleri Fed kararlarından bağımsız yükselmeye başlar.
2024 yılında en büyük sürprizi Japon Merkez Bankası’nın (BoJ) uygulamasını da unutmamak lazım. Japonya’da deflasyon çağı kapandı. BoJ gelecek yıl daha az para kazanacak. Japon devlet kredileri getirileri yükselince ABD uzun vadeli DİBS ve Alman Bund fiyatları üzerinde aşağı istikametli baskı yaratacak.
Yani, Fed ve AMB faizlerinin ekonomik büyümeyi düşürmesi ve olanakların performans açısından ölçülü olmasıyla “finansal koşullardaki gevşeme”, çok arttan gelecek.
Noel Baba’nın çam ağacının yerine koyduğu ikram saatli bomba olmasın?
/*
