Türkiye’de 1,5 sene içinde 3 sefer Merkez Bankası Lideri vazifeden alındı. Bu üslup haber akışları ne yazık ki artık skandal kıymeti taşımıyor ve demokratik sistem sağlanmadığı sürece periyodik olarak isim değişiklikleri haber akışında yer almaya devam edecek.
Misyon müddeti boyunca Türk Lirası en bedelsiz periyodunu yaşarken, faizler üzerinde denetiminin olduğuna dair tek bir sinyal bile vermeyen Uysal’ın tersine Ağbal, sergilediği ‘şahin’ duruş ile anılacak.
Fakat süreç bize atanan liderlerin Merkez Bankacılığı başarısı yahut başarısızlığının misyonda kalabilmeleri için bir ölçüt olmadığını gösterdi.
Hatırlarsınız ki, faizleri indirmediği gerekçesiyle vazifeden alınan Murat Çetinkaya’nın yerine getirilen Murat Uysal, 2019 yılında agresif bir faiz indirimi döngüsüne girerek siyaset faizini %24’ten %12’ye çekmişti.
2019 yılı birebir vakitte denetim altına alınamayan enflasyon beklentileri nedeniyle gerçek faizin negatife döndüğü, haliyle lokal para ünitesinden kaçışın sürat kazandığı ve Merkez Bankası’nın kredibilitesinin geniş kitleler tarafından sorgulandığı yıl olarak da tarihe geçti.
Pandemi ekonomiyi vurduğunda ise, ülkenin enflasyon dinamiği likidite musluklarının açılmasına ve düşük faiz ortamına elverişli olmasa da TCMB, pandemi sürecine en fazla faiz indirimiyle karşılık veren merkez bankalarından biri oldu.
Süreç boyunca, kamu bankaları aracılığıyla art kapıdan döviz satılarak, iktisat idaresi hem kuru hem de faizleri yönetmeye etmeye çalıştı. Lakin eriyen rezervlere karşın kurun geldiği düzey nedeniyle Uysal, Mayıs ayından itibaren ek faiz indirimine gidemedi. Ama faiz indirilirken gösterilen kararlılık faiz artırılırken gösterilemedi. Sıkılaşma, siyaset faizine dokunmadan örtük faiz artırımı ile sağlanmaya çalışıldı. Merkez Bankası’nın üzerindeki siyasi baskıyı vurgulayan bu usul ataklar sonuçsuz kaldığı üzere geç kalan direkt faiz artırımının da aktifliğini azalttı. Eylül ayındaki 200 baz puanlık direkt faiz artışı ne yazık ki çaresiz bir atak olarak kaldı ve günü kurtarma fonksiyonunu dahi yerine getiremedi.
Kasım ayında gerçeklikten kopmuş bir idare nedeniyle enkaz devralan Ağbal, enflasyon önceliği, rezerv biriktirme ve kura müdahale edilmeyeceği (edildiğinin birinci itirafı) telaffuzları ile öne çıktı. İnanılırlık için görülmemiş bir çabaya muhtaçlık olan bu periyotta telaffuzlarını somut adımlarla desteklemesi ise dönüm noktası olarak görülmek istendi.
Vazife mühleti boyunca, çekinmeden kullandığı siyaset faizi artışı ile piyasa beklentilerinin önüne geçerek toplamda 875 baz puan faiz artırımına gitti. Gerekli durumda ek mali sıkılaşmanın yapılacağı iletileriyle da bağlantısı güçlendirdi. Tıpkı vakitte yayınladığı açık mektup ile 42. maddeyi, yani TCMB’nin enflasyon amacından sapması durumunda, hesap verme sorumluluğunu yerine getirmek zorunda olduğunu hatırlattı.
Birebir mektupta hukuk alanında atılacak ıslahat adımlarının dezenflasyonist sürece takviye olacağının vurgulanması ise, TCMB’nin ülkenin içinde bulunduğu duruma gerçekçi olarak yaklaştığını göstermişti. Fakat gerçekçi adımlar atan Ağbal, en kısa müddette misyondan alınan TCMB lideri unvanına ulaştı.
Elbette siyaset faizinin %19’a ulaşması, pandemi sürecinde durma noktasına gelen iktisat için alkışlanacak bir durum değildir. Faizlerin ulaştığı kaçınılmaz düzey, ne yazık ki yanlış siyasetlerdeki ısrarın ve yaratılan kaosun faturasıdır. Ancak tahlil değildir, tahlile giden yolda atılan gerçek adımdır.
Tahlil ise gerçek yapısal reformlardır.
Popülist olmayan kararlar sebebiyle Merkez Bankası idaresini, oy dertleri sebebiyle ise de muhalefetteki aktörleri değiştirmeye kalkan zihniyet, Türkiye’nin istikrara ulaşma gayreti boşa çıkarmaktadır. Piyasaların Türkiye öyküsüne olan inancına büyük darbe vuran bu gelişmeler sonucunda Türkiye’nin ne yazık ki atacak atılımı kalmadı. Velhasıl oyuncu değişikliği hakkımız doldu.
Para Tahlil
