BDDK datalarına baktığımızda, 2020 yıl sonu Bankacılık bölümünün Toplam Varlıkları 6,1 Trilyon TL. Bankacılık kesim Etkin büyüklüğünün % 33’ünü 4 büyük banka ( T.İŞ BANKASI, GARANTİ BBVA, YKB, AKBANK ) oluşturuyor. İştirak ve Kamu Bankaları arındırılınca bu dört büyük banka 2 Trilyon TL Toplam Varlıkları ile sektörün % 60‘lık büyüklüğünü temsil ediyor. Dolayısı ile bu dört bankanın uyguladığı strateji birebir vakitte o periyot ve yılı kesimin de nasıl geçireceği ile yakından ilgili. Dört banka Daldaki Nakdi Kredilerin 1,2 Trilyon TL ile % 34,2’lük hisseye sahipken; Mevduatın 1,2 Trilyon TL ile % 35 ve Gayri Nakdi Kredilerin 348 milyar TL ile % 35’lik kısmını oluşturuyor. Özetle, bölümün üçte birini bu dört banka temsil ediyor, ayrıcalıkları ve değerleri de buradan geliyor.
Öncelikle, dal olarak 2020 yılında neler yaptığını daha rahat görülebilmesi müsaade özet tabloyu ile başlayalım. Tabloda da görüldüğü üzere 2020 üçüncü çeyrekte Kesim Etkin Büyüklüğünü ( Varlıklarını ) %36 büyüttü; Krediler % 34,7; Mevduat % 34,6 büyüdü. ( Sektör yılık birinci yarısında Aktif Büyüklüğünü % 19,2; Kredilerini % 22,6 Mevduatını % 19,2 artırabildiği dikkate alındığında yılın ikinci yarısında büyüme suratının arttığı görülmekte ). Hiç kuşkusuz bu bilanço büyümesinde BDDK’nın bankalara sunduğu Etkin Rasyosu (AR) kuralının zorlayıcı / itici tesiri oldu.
Bilançoda kar yazdılar lakin bölüm mutsuz
Bölüm bu büyümelerin de tesiri ile son periyotların rekor kar artışına imza attı ve Net Karlılık 2019 yılına göre %22,2 arttı. TL durumda bu türlü ama TCMB‘nin 2019 yıl sonu kapanış döviz satış kuru 5.9507 TL/USD idi. TL olarak kesim 49 milyar 43 milyon TL Net kar açıklamıştı. Bölümün Dolar bazında 2019 Net Kar karşılığı 8 milyar 241 milyon USD. TCMB’nin 2020 yıl sonu kapanış döviz satış kuru 8.068 TL/USD idi. TL olarak bölüm 59 milyar 973 milyon TL Net kar açıklamıştı. Kesimin Dolar bazında 2020 Net Kar karşılığı 8 milyar 68 milyon USD. Bu durumda Bankacılık bölümü 2019 yılına göre 173 milyon USD daha az net Kar açıklamış durumda. Karlılıkta kağıt üzerinde olan ile gerçek hayatta olan birbirini tutmuyor yani. Üzerine Enflasyondan arındırılsa durum iç açıcı değil.
Dört Büyükler ne yaptı?
Kısa özetten sonra bu değerlendirdiğimiz dört bankanın ( T. İŞ BANKASI, GARANTİ BBVA, YKB, AKBANK
Faal Büyüklükte T. İŞ BANKASI açık fark ile dorukta
Yıllardır Faal büyüklükte tepeyi bırakmayan T. İŞ BANKASI rakipleri ile ortayı açarak büyümeye devam ediyor. 2020 yılını 126 milyar TL hacimsel büyüme ve % 26,9’lık büyüme oranı ile birinci sırada yer alırken hacimsel olarak 594 milyar TL’ye ulaştı. 2020’de T. İŞ BANKASI tıpkı vakitte yılın birinci yarısında Yerli Özel ve Yabancı bankalar ortasında 500 milyar TL Etkin büyüklüğünü aşan birinci banka olmuştu. Aktif büyüklükte GARANTİ BBVA 492 milyar TL büyüklük ile 2. Sırada yer alırken, 459 milyar TL büyüklük ile YKB 3. Sırada yer aldı. AKBANK ise Etkin büyüklükte 446 milyar TL ile son sırada yer aldı. YKB ve AKBANK’ın Toplam Faalleri son çeyrekte gerilediği görüldü.
Nakdi kredilerde T. İŞ BANKASI Piyasada olmanın rahatlığı içinde yeniden dorukta
T. İŞ BANKASI Nakdi Kredilerde doruktaki yerini muhafazaya devam etti. Piyasaya verdiği dayanak ile 2019 yılında 289 milyar TL’lık kredi hacmini 76 milyar TL artırarak 365 milyar TL’ye taşırken büyüme oranı da % 26,4 ile en fazla oranda artıran banka da oldu. GARANTİ BBVA Kredilerini 64 milyar TL hacimsel, % 25,4 büyüterek 315 milyar TL Kredi hacmi ile 2. Sıradaki yerini de korudu. YKB 52 milyar TL hacimsel, % 21,5 büyüme ile 3. Sırada yer alırken; AKBANK 49 milyar TL Kredilerini büyütmesi ile son sırada yer almaktan kurtulamadı üzere 253 milyar TL Kredi büyüklüğü ile rekabetten epey uzak kaldı.
Mevduatın tercihi T. İŞ BANK oldu
T. İŞ BANAKSI yılın birinci yarısında Mevduatını 73 milyar TL artırarak 369 milyar TL seviyesine taşırken % 24,7’iük bir büyüme gösterdi. GARANTİ BBBVA % 29,3’lik artış ile Mevduatını 321 milyar TL’ye yükseltirken; AKBANK 268 milyar TL seviyesine, YKB 254 milyar TL Mevduat hacmine ulaştı.
Gayri Nakdi Kredilerde T. İŞ BANKASI farkı açtı
Nakdi Kredilerde olduğu üzere Gayri Nakdi Kredilerde de T. İŞ BANKASI Hacimsel olarak açık orta birinci sırada yerini koruduğu üzere rekabette önemli bir fark attı. Yıllardır Dış Ticaret firmalarına öncelik ve ayrıcalıklı hizmet veren T. İŞ BANKASI sakinliğe karşın Akreditif Kredilerde ( %43,8 ) ve toplam Gayri Nakdi Kredilerinde ( % 28,6 ) önemli artışlar yaptı. Bunu yaparken bankanın Rekabetten yeni müşteriler kazandığını kestirim temek güç değil. 2019 sonunda 92,9 milyar TL olan Gayri Nakdi Kredilerini % 28,6 artırarak 119,5 milyar TL seviyesine çıkardı. Gayri Nakdi Kredilerde T. İŞ BANKASI gerisinde 101,2 milyar TL kredi hacmi ile YKB yer alırken Garanti BBVA 76,3 milyar TL ile hacimsel yerlerini korurken AKBANK 52,2milyar TL Gayri Nakdi kredi ile son sırada yer aldı. Yılın birinci yarısında dört banka ortasında Gayri Nakdi Kredileri düşen tek banka olan AKBANK, yılın ikinci yarısındaki atağı ile kayıpları yerine koymayı başardığı görülüyor.
T. İŞ BANKASI Net Faiz gelirlerinde birinci sırada yer aldı
T.İŞ BANKASI Net Faiz Gelirini % 27,1 yükselterek en fazla artış oranını yakaladı. Tıpkı vakitte 25,2 milyar TL ile en yüksek Net Faiz gelirini de yakaladı. GARANTİ BBVA 23,7 milyar TL ile ikinci sırada yer alırken, AKBANK 19,5 milyar TL seviyesinde kaldı, YKB’nin geliri ise 16,9 milyar TL oldu.
Kesimin Faiz Dışı Geliri düştü, haksız masraflara şikayet edenler haklı çıktı
Bankalar ile ilgili BDDK’ya en fazla şikayet konusu fiyat ve kurullar ile ilgili oluyor. 10.02.2020 tarihinde 31035 sayılı Resmi Gazetede yayınlanana BBDK ve TCMB’nin Banka Fiyat ve Komiteler ile ilgili 01 Mart 2020 ( birtakım hususların 01 Nisan 2020 )’de yürürlüğü gerilmesi ile 2400 adetlerde olan fiyat ve kurul adetini disipline edilerek bir tarifeye bağlanması ve 51 adete indirilmesi müşterileri / firmaları rahatlattığı üzere hiç kuşkusuz bankaların fiyat ve komite kayıplarına neden olmuştu. Çünkü içlerinde benim de bulunduğum olaya dışardan bakan bağımsız muharrirler bankaların almış olduğu sigorta, fiyat ve komitelerin değerli bir kısmında haksızlık olduğunu ve piyasadan gelen reaksiyonları sık sık yazmıştık. Bankacılık dalı 2019 yılında 106,4 milyar TL Faiz Dışı Gelir elde ederken Toplam Etkinler % 36 büyümesine karşın Faiz Dışı Gelir 2020 yılında 102,6 milyar TL’ye geriledi. Büyümeye karşın aradaki 3,7 milyar TL Vatandaşın, esnafın, endüstricinin cebinde kaldığı üzere bölümün haksız aldığı fiyat ve komiteler ile ilgili söylemlerimizde de ne kadar haklı olduğumuz ortaya çıkmış oldu. Kesim Fiyat ve Komitelerde yılın birinci yarısını % 4,3 artış ile kapandığı düşünüldüğünde kaybın büyüklüğü daha fazla oldu.
GARANTİ BBVA Net Fiyat ve Komite Gelirinde birinci sırada yer aldı
GARANTİ BBVA 2019 sonuna nazaran 110 milyon TL daha düşük fiyat kurul geliri elde etmesine karşın 5,9 milyar TL ile tıpkı vakitte bankalar arasında en yüksek Fiyat ve Kurul geliri sağlayan banka pozisyonunu sürdürdü. T.İŞ BANKASI 5,6 milyar TL Gelir sağlarken; YKB 5,2 milyar TL gelir sağladı. AKBANK 2020 yılında 2019 yılına nazaran Fiyat ve Kurul Gelirini en fazla düşüren banka oldu. Kayıp 769 milyon TL %-16,6 oldu. AKBANK oransal olarak da en fazla kayıp yaşayan banka oldu. Bankalardaki Bilançoyu büyütmesine karşın Fiyat ve Komite gelirin artıramaması yahut düşmesi uzmanlar tarafından “önceki devirlerde haksız fiyat ve kurul almış olma ihtimalini yüksek olduğundan kaynaklandığı” yorumlarına neden oldu. Haksız da sayılmazlar.
T. İŞ BANKASI Net Karlılığında da birinci oldu
T.İŞ BANKASI 2020 yılını 6,8 milyar TL Net karlılık ile en yüksek kar yapan banka oldu. AKBANK ve GARANTİ BBVA 6,2 milyar TL ile T. İŞ BANKASINI takip ederken; % 41,1 Net Kar artışı yaparak en yüksek kar artışı yapan banka olan YKB ise karlılığını 5 milyar TL seviyesine çıkardı. YKB birebir vakitte 2020 yılında karlılıkları USD’ye dönüştürdüğümüzde USD bazlı net kar artıran banka olma unvanı da kazandı. En düşük kar artışı % 1,3 ile GARANTİ BBVA oldu.
Kredi Takip oranları arttı
2020 yılından Kamu Bankalarının kredilerde ısrarla yapılandırmaya gitmesi nedeni ile bölümde de takip oranları % 4,08 gibi düşük düzeyde çıksa da dört bankanın takip oranı %5,85 oldu. Takip oranı % 6,8 ile AKBANK birinci sırada yer alırken, YKB % 6,4 oranı; T. İŞ BANKASI %5,6 oranı ile AKBANK’ı takip etti. GARANTİ BBVA % 4,6 Kredi Takip oranı ile dört banka ortasında en düşük takip oranına sahip.
2020 Bankalar için Nasıl geçti
Aslında 2020 bilhassa birinci iki ay bankalar için fevkalade başlamıştı. Bilançoda ( bilhassa kredilerde ) büyüme kelam konusu idi. Piyasalar 2018-19 şokunu atlatmış faiz oranları kestirimlerin ötesinde süratle düşmüş, piyasa inanç endeksi artmış, endüstriciler yatırım yapabilecek seviyeye gelmiş, Leasingciler tekrar ortaya çıkmıştı. Hatta birçok endüstrici yeni yatırım kontratlarını yapmış, yatırım kredileri için limitler hazır hale gelmişti. Ta ki 2020 Mart birinci haftasında büyü bozulana kadar. Covid-19 ile tanışan Türkiye için tam bir kaos başladı. Yurt dışından da iyi haberler gelmemesi; hava yolu nakliyatının durması, seyahat özgürlüğünün kaldırılması; ihracat – ithalat kanallarının tıkanmaya başlaması hakikaten bizim için de yeni bir tecrübeydi. Bu süreçte; Swap süreçlerine müdahale, Bankaların karşılık oranlarındaki değişim üzere uygulamalar bankaları zorladı. Kredilerdeki sert fren BDDK tarafından Etkin Rasyosu (AR) çözümü ile tekrar zorlayıcı / itici tesiri oldu. Rasyoyu tutturmak ve ceza yememek için bankalar bilhassa TL kredilerde piyasaya döndü, bu süreçte YP Mevduatlara Kamu dışındaki bankalar faizi sert düşürerek yahut vadeli hesap açmayarak YP Mevduatın Kamu bankalarına gittiği görüldü. Kredi vermektense YP mevduatı kovmak daha kestirme ve pratikti. Her banka süreci farklı “Strateji ve öncelikler” ile yönetirken yılın 2. Yarısının da Genişleyici Para Siyasetinin terk edilip Sıkı Para Siyaseti tesiri ile bankalar açısından farklı ve kuvvetli bir süreç geçeceğe benziyor. 2020 sonunda Faal Rasyonun kaldırılması ve “Olağanlaşma” ismi ile atılan adımlar sonucu bankaların 2021’de kredi musluklarını kısması sürpriz olmayacaktır. Önümüzdeki periyotlarda yükselen faiz, enflasyona karşı, uygulanacak döviz kuru siyasetleri, 2021’in de nasıl geçeceğini şekillendirecek.
Haberin devamı için: https://bankavitrini.com/2021/02/25/bankalarin-amiral-gemileri-2020yi-nasil-gecirdi/
Para Tahlil