26 Ocak tarihinde ABD Hazine Bakanı olarak misyona başlayan Janet Yellen, Fed’in estirdiği rüzgarın yanına, hazine rüzgarını da ekleyerek piyasaların kısa vadede karşı durması çok sıkıntı bir hava yaratmış durumda. Fed son bir yılda bilançosunu yaklaşık 4 trilyon dolardan, 7,4 trilyon dolara getirdi. Önümüzdeki devirde de artırmaya devam edecek. ABD hazinesi 1,9 trilyon dolarlık maliye siyaseti takviyesini devreye sokacak. İleride hem uygulaması ile hem sonuçları çok tartışılacak, ders kitaplarına girecek, tarihin tahminen de en büyük genişletici para-maliye siyaseti birleşimi daha da güçlü bir periyoda girme hazırlığında.
Biden idaresi ABD’nin eşanlı 4 krizle karşı karşıya olduğunu düşünüyor. Bunlar; pandemi krizi, iklim krizi, artan sistematik ırkçılık krizi ve 50 yıldır biriken yapısal problemlerin yol açtığı ekonomik kriz. Siyasetler da öncelikli olarak bu problemleri çözmeye yönelik olarak oluşturuluyor. Bu krizler gelir dağılımı, yoksulluk, eşitsizlik, işsizlik üzere sıkıntılar ile dışarıya yansıyor ve pandemi bunları daha da derinleştirmeye aday görünüyor. Büyük oranda ekonomik yansımaları olan bu problemlerle çabada Yellen’a büyük vazife düşüyor. 26 Ocak tarihinden bu yana farklı vesilelerle yaptığı açıklamalar, Yellen’ın bunun gereğini yapmakta hayli kararlı olduğunu gösteriyor.
Yellen’ın verdiği bildirilerde temel bir vurgu var; “Çok büyük belirsizliklerle, krizlerle karşı karşıyayız, bu durum daha derin bir resesyona dönüşüp meseleleri ağırlaştırabilir. Pandemi sonrası yaklaşık 22 milyon kişi işini kaybetti, bunların 10 milyonu hala işine dönemedi. 4 milyon kişi işgücü piyasası dışına çıktı. Bu gelişme cinsiyet, ırk ve gelir manasında eşitsiz bir halde oldu. Bu ailelerin çocukları eğitim faaliyetlerinde çok daha büyük aksama yaşıyor. Artan borç ve enflasyon tehlikesinin farkındayız, ancak artık bu adımları atmazsak ileride çok daha maliyetli bir tabloyla karşılaşabiliriz”. İleti çok net ve bunu uygulamakta kararlı bir Yellen var.
Fed’in esasen devam eden ve etmeye devam edecek olan genişletici para siyaseti ile Yellen’ın genişletici maliye siyaseti konusundaki bu kararlılığı birleşince finansal piyasalar başta pay senetleri olmak üzere haklı olarak coşkunluk içinde olmaya devam ediyor. Bu çoşku rezerv para niteliğiyle yalnızca ABD’de kalmıyor, emtia fiyatlarından, kripto paralara kadar birçok varlığa yansıyor.
Bununla birlikte, önümüzdeki periyotta piyasaların çoşkusunu durdurabilecek birçok öge bulunuyor. Pandeminin aşılara karşın denetim altına alınamaması bu risklerden birisidir. İkincisi, Yellen’ın yüksek gelir kümelerinden ve sermaye karlarından daha fazla vergi alma isteği, o gün geldiğinde piyasaların güzeline gitmeyecektir. Üçüncüsü, yeniden Yellen’ın kripto paralarla ilgili önemli düzenleme ve kontroller getirme taraftarı olmasıdır. Dördüncüsü, en değerlisi ve şu anda piyasaların en çok konuştuğu bu siyasetlerin enflasyonu önemli biçimde arttırma riskidir.
Yazının devamı burada.
Para Tahlil