Merkez Bankası’nın önümüzdeki hafta yapılacak toplantıda faiz artırıp artırmayacağına ait yapılan yorumlar, yapılması gerekenle yapılacağı kestirim edilen ortasındaki farkın ne kadar büyüdüğünü ortaya koyuyor. Uzmanların tümü, piyasadaki faizlerin arttığını, Merkez’in siyaset faizini artırması gerektiğini söylüyor. “Merkez Bankası önümüzdeki hafta ne yapar” diye sorulduğunda ise kimse gerekeni yapacağını söyleyemiyor.
Merkez’in piyasayı yoklamak için yaptığı repo ihalesinde faizin yüzde 11 olduğunu, bonolardaki faizin 13-14’e, mevduat faizlerinin 12’ye ulaştığını hatırlatıp siyaset faizinin artması gerektiğini belirtiyorlar. Fakat Merkez’in gerekeni yapacağına güvenemedikleri için, “Geç likidite penceresini asıl fonlama faizi haline getirip bir müddet onunla yönetim eder mi” diye sormadan edemiyorlar. Para siyasetinde sadeleşme korunacaktı, geç likidite penceresi iyice karıştırmaz mı diye sorduğunuzda, “olabilir” cevabı veriyorlar.
Yalnızca para siyasetinde değil ki, iktisadın her alanında “bugün şunu uygulayalım, yarın öbürünü yaparız” havasının hâkim olduğunu görüyoruz. Dün açıklanan sanayi üretim endeksinde beklentilerin üzerinde bir sayı gerçekleşti. İlgili bakanlar Twitter’dan açıklamalar yapıp, Avrupa’nın en iyisi olduğumuzu, bu duruma karamsarların üzüleceğini söylediler. Demek istiyorlar ki: Bu sayısı olduğu üzere alın sevinin, ardını kurcalamayın. Örneğin, 2019 Haziran’da bayram vardı, bu yıl daha fazla çalışma günü üretimi artırdı, ikinci çeyrekte birinciye nazaran hâlâ yüzde 20.2’lik daralma var demeyin, istiyorlar.
Haziranda sanayi üretimi pandemi öncesinin hâlâ gerisinde lakin bir hareketin başladığını zati herkes kabul ediyor. Lakin bununla birlikte ne kadar planlı bir hareket olduğunu da tartışmak gerekiyor. Örneğin haziranda başlayıp temmuz ve ağustosta süren canlanmada, kredileri zorla şişirmenin tesirini, bunun faiz ve kur baskılanarak yapıldığını, dış kaynak da bulunamayınca işlerin iyice sıkıştığını ve bu nedenle daha yeni kur dalgası yaşadığımızı sorgulamayalım mı? Kurlar ve faizlerin bir üst düzeyde oluşacağı ortaya çıkınca, “rekabetçi kur” edebiyatına başlandığını söylemeyelim mi? Bunun yeni artırımları tetikleyeceğini, enflasyonun daha da yükseleceğini, enflasyon yükseldikçe kurların ve faizlerin tekrar yükselmek zorunda kalacağını tartışmayalım mı? Buna karşın Merkez Bankası’nın gerekli faiz artırımı yapamayacağı istikametindeki piyasa telaşını lisana getirmeyelim mi?
Her alanda istikrarsızlık
Sayıların gerisini kurcaladığınızda, her seferinde Türkiye iktisadının çok makûs yönetildiği ortaya çıkıyor. Iktisattan anlayanların hepsi “Eğer daha istikrarlı, şuurlu, planlı, vizyonu olan bir siyaset uygulansaydı artık geldiğimiz noktadan çok daha iyi durumdaydık” diyor.
Faizleri ve kurları baskılamadan, piyasa kurallarını sopa ile zorlamadan bir idare anlayışı güdülseydi, katiyetle son yaşadığımız dalgayı yaşamazdık.
Fakat bunun için ekonomiyi yönetenlerin başında “İstikrar ve iktisadın öngörülebilirliğini sağlamak” korkusu olmalı. Bunun yerine “sıkıştık, bugün bunu yaparız, gerekirse yarın aykırısını yaparız” aymazlığı olursa, iktisadın kazalara uğraması kaçınılmaz olur. Daha evvel de yaşadık; vizyonu ve planı olmayan makus idareler Türkiye iktisadını krizlere soktu, halkı yoksullaştırdı.
Dün bir yerde gözüme çarptı; Hazine Bonosu ve pay senedinin tümündeki yabancı sermaye ölçüsü 26 milyar dolara inmiş. Bu sayı 2013 yılında 150 milyar dolarmış…
Bu sayıları sıcak para iyidir ya da berbattır diye vermiyorum. Dikkat çekmek istediğim nokta, bu istikrarsızlığın nedeni. 2013’te sıcak para işimize geliyordu da artık işimize gelmiyor mu? O denli olsa mevcut idare tüm yanılgılarına karşın, daha geçen hafta “yabancı sermaye yakında gelmeye başlayacak” açıklaması yapmazdı. Yeniden sıcak para isteniyor fakat bu sefer getirmeyi başaramıyorlar. Sermayeye aba altından sopa gösterip, sonra “Bak yavaşça açıyorum önünü, gel hadi” demekle bu işin olmayacağını göremediler. “Kapalı kapılar gerisinde kolunu büker işi hallederim” efelenmesinin bir maliyeti var. Yerlisi yabancısı tüm sermaye kârı gördüğü yere gelir, hele sıcak paracılar 2 puan fazla faiz için koşa koşa gelirler fakat bunun da bir sonu var. Fonlarını 26 milyar dolara kadar indiren yabancı yatırımcılar yerli muhataplarına açıkça söylüyorlar, “Tamam kâr görüyoruz lakin yarın paramızı alıp çıkabileceğimiz konusunda idarenize inancımız yok” diyorlar.
Fakat artık mızrak çuvala sığmıyor…
Alıntıdır. Tam makaleyi okumak için aşağıdaki adresi ziyaret edin
https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/erdal-saglam/rakamlara-sadece-sevinin-arkasini-sorgulamayin-1758559
Albayrak: “Ekonomide ulusal bağımsızlığın bir bedeli var”
Aksoy Araştırma Anketi: Cumhur İttifakı’nın oy oranında büyük düşüş!
Uğur Gürses: Ankara icadı ‘kur rejimi’ nasıl çöktü?
Çetin Ünsalan Yazdı: Dolarla mı maaş alıyorsun?
Para Tahlil
