ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) Şubat ayında %1,84 arttı.
TÜİK alt kümeleri gösterge olarak alındığında en çok aylık düşüş %6,19 ile Haberleşme; en fazla yükseliş ise %12,86 ile Cümbüş ve Kültür kaleminde gerçekleşti.
Fiyatlardaki gün ve ay-içi oynaklığa bakıldığında, en büyük değişimin sırasıyla Cümbüş ve Kültür, Ulaştırma ile Giyim ve Ayakkabı alt kaleminde görülmekte.
En kısa ay olan Şubatta Türkiye iktisadında kayda bedel birkaç kıymetli gelişme olmuştur. Raporumuzda bunlara değinerek sentezleme hedefi gütmekteyiz.
Öncelikle, Enflasyon Araştırma Kümesi olarak günlük elde ettiğimiz datalar ile oluşturduğumuz fiyat endeksleri ve enflasyon oranları (günlük ve aylık) birinci 6 aylık birikime ulaştı. Bu kapsamda ENAGrup Eylül 2020 ile Şubat 2021 ortasındaki 6 aylık enflasyon oranını %19,98 olarak hesapladı. Bu oran yıllık 6 aylık bilginin birikimli enflasyon olarak hesaplanmış, 12 aylık dataya ulaşıldığında ise yıllık değişim olarak sunulacaktır.
2020 yılının %36,72 oranındaki enflasyonu göz önüne alındığında, yılın birinci iki ayında fiyatların artış suratında yani enflasyon oranında birikimsel olarak bir yavaşlama ya da düşüş olmadığını söylemek mümkündür. Bu ise enflasyonun kalıcı ve yapışkan özelliğini koruduğunu göstermektedir.
Doğal olarak, enflasyonu yalnızca kendi başına pahalandırmak bilgi kaybına neden olabilmektedir. Enflasyonun yanında, işsizlik ve ekonomik büyüme bilgilerinin de eş-anlı kıymetlendirilmesi zarurî hale gelmektedir.
Mart ayının birinci haftasında açıklanan ekonomik büyüme oranı da bu kapsamda düşünülmelidir. Bu bilgiye nazaran, 2020 yılını %1,8’lik bir büyüme oranı ile kapatan Türkiye iktisadında, istihdam kaybı, gayrisafi yatırımlardaki daima azalma ve sermaye stokundaki zayıflığa eklenen kelam konusu yüksek enflasyon oranı, açıklanan büyüme olgusunun refah yaratıp yaratmadığını sorgulatmaktadır.
Şubat devrinde, Türkiye iktisadında fiyatlar genel düzeyini etkileyen gelişmeler şu halde özetlenebilir.
1. Döviz kurlarında lira lehine iktisat içi ve dışı bir kaç faktörlü gelişme oldu. Bunlar:
a. Merkez bankasının faizin kısa devirde düşürülmesinin planlama dahilinde olmadığını beyan etmesi,
b. Döviz kurunun beklentiler ve dış ekonomik faktörlerden ötürü lira lehine gevşemesi ve Şubat ayı sonuna hakikat, ABD 10-yıllık hazine bono faizlerinin ABD’deki enflasyonist baskı nedeniyle yükselişe geçmesi sonucu tekrar liranın kıymet kaybetmesi,
c. TÜİK bünyesinde enflasyon alanında çalışma kümesi kurulmasının yanında, emek (işgücü) piyasası bilim konseyinin oluşturulması ve derlenen dataların daha şeffaf ve kontrole tabi olarak elde edilmesi ve sunulmasının amaçlanması,
d. Son 1 ay içinde TÜİK bünyesinde 2 kere üst idare değişikliğine gidilmesi,
e. Şubat ayında açıklanan Ocak-2021 devri enflasyonunda birinci kere “pandemi sepeti” ayarlaması sonucunda, husus (ürün) tartılarında yaşanan değişimin enflasyon oranına tesirinin tartışılır hale gelmesi,
f. Pandemi sepet tartılarının ayarlamasının bilhassa fiyatların aslında tavan yaptığı bir periyotta uygulanması ve bunun enflasyonu baskılayıcı özellikte olması.
2. ENAGrup notu:
Kümemiz günlük ve aylık enflasyon oranlarını, TÜİK enflasyon sepet yüklerinin birebirini kullanarak hesaplamaktadır. Türkiye iktisadına ilişkin fiyatlar genel düzeyi ve değişimi datalarından hesaplanan enflasyon oranını daha manalı karşılaştırmak emeliyle da eski sepet yüklerini da kullanarak elde etmeye devam edeceğiz.
Bir evvelki enflasyon sepeti husus (ürün) yükleri ile hesaplanan Şubat 2021 periyodu ENAGrup enflasyon oranı %1,93 olarak gerçekleşmiştir. Bu ise yeni sepet ile elde edilen enflasyon oranlarının daha düşük elde edildiği sonucunu en azında şimdilik göstermektedir.
Para Tahlil
