Temmuz 2021 devri (30.06.2021-31.07.2021) günlük fiyat değişimlerinden elde edilen ENAGrup Fiyat
Endeksi aylık bazda %4,89 arttı. TÜİK alt kümeleri gösterge olarak alındığında en çok aylık düşüş -%0,69 ile Ulaştırma en fazla yükseliş ise %12,95 ile Konut kaleminde gerçekleşmiştir.
Fiyatlar genel düzeyindeki artışlar son günlerde yaşanan hem iç hem de dış faktörler sebebiyle daha evvel eşi gibisi sıkıntı görülen enflasyon oranlarını bizlere göstermektedir. Temmuz 2021 devrinde aylık olarak %4,89 seviyesinde artan fiyatlar genel düzeyi bu bağlamda değerlendirilecektir.
Dış Faktörler: Dünyada Covid-19 ilişkili enflasyon dalgası
Öncelikle tüm dünyayı kasıp kavuran COVİD salgının delta versiyonu ile birlikte fiyatlar düzeyindeki hareketlerin tekrar yükselişe geçmesi tüm dünyadaki enflasyon artışlarına katkıda bulunmaktadır. Örneğin, Almanya özelinde 1980’lerden beri görülen en yüksek enflasyon sayılarını bu ay içerisinde deneyim etti. ABD iktisadında ise yıllık %5,4 üzere bir enflasyon sayısını görmek bir başka şaşırtan bilgi oldu. Haliyle en büyük ekonomik güce sahip bölgelerde oluşan bu enflasyon oranlarındaki artışın önümüzdeki periyotta global ve bölgesel para siyasetlerini sistemik olarak etkilemesi beklenmektedir.
Dünyadaki para siyasetinin değişeceği beklentisinin piyasalar tarafından yeni yeni okunmaya başladığı bir periyodun başında olabileceğimiz ve ABD nezdinde faiz indirim döneminin bittiğini, bu haftaki FOMC toplantısından gelen bilgiler ile edinmiş olduk. Fed (ABD Merkez Bankası), ne kadar faizleri sabit tutsa da, önümüzdeki periyotlarda oluşacak enflasyon oranındaki artışlara nazaran faiz artırımını gündeme alabileceğini, şimdi fiyatlar düzeyindeki artıştan etkilenmediklerini lisana getiriyor. Kaldı ki, temel maksadının %2 dolaylarında bir enflasyon beklentisi olduğunu düşünürsek, %5,4 oranının deneyim edilmesi beklenen bedelden sapan önemli bir artışı tabir ettiği ortadadır.
Emtia piyasaları tarafından bakacak olursak, ham petrolün bu ayın en değerli rallilerinden birini gerçekleştirdiğini görüyoruz. OPEC toplantısından çıkan 2022 sonrası arz artışı haberi gelmesine karşın fiyatlar düzeyinde yaşanan bu yükseliş, esasen enflasyonun global seviyede artışına karşı piyasaların oluşturduğu bir reaksiyon olarak görülüyor. En son 2018 yılında 70 $ fiyatlamalarının üzerinde seyreden petrol fiyatlarının, ülkemiz açısından enflasyonu arttırıcı tesiri önümüzdeki devirde de devam edecektir.
Altın tarafında bu yıl oluşan fiyat hareketlerinin geçen yıla oranla geride kalması, bir bakıma rezerv para sahibi ülkelerin M3 para arzı artışını bir nebze olsa da yavaşlatmaları ile oluşmuştu. Bu ay içinde görülen yükseliş ise, tıpkı petroldeki üzere, global olarak beklenen enflasyon artışlarına nazaran piyasaların oluşturduğu yansılarda kendini göstermiştir. Merkez Bankası rezervlerindeki altın ölçüsünü göz önüne alırsak, kısa vadeli dolar bazında düşüş hareketlerini de bu bağlamda müspet açıdan bilançoya yansıyan hareket olarak görebiliriz.
Dolar endeksi hareketlerinde FOMC toplantısı sonrasında kısa vadeli olarak düşen bir seyir gözlemledik. Faizler tarafında gelen sabit kalınması kararının olumlu tesirinin ABD borsalarında olumlu bir seyir oluşturması, dolar
endeksindeki düşüşü ve ABD tahvil faizlerine olan talebi arttırması ile gerçekleşti.
Tahvil faizlerindeki düşüş seyrinin haliyle sıcak paraya bağımlı coğrafyalarda yaratacağı olumsuz etkiyi de burada eklemek gerekmektedir.
İç Faktörler: Enflasyon merkez bankası uğraşıyla denetimden çıktı
Bilhassa ülkemizde TÜFE ve ÜFE ortasındaki farkın giderek artması, Merkez Bankası nezdinde yapılan toplantı ile de enflasyon sayılarının yükseliş eğiliminde olduğunun tabir edilmesi ve beklenti düzeyinin önümüzdeki periyot için yükseltilmesi ile teyit edilmiş oldu.
Esasen para siyasetindeki faizlerin sabit tutulması kararına da bu açıdan bakmak yararlı olacaktır. Global iklim krizi ve son günlerde ülkemizde yaşanan yıkıcı yangınların tesirinden ötürü tarım eserlerindeki fiyat artışlarının
önümüzdeki devir içinde fiyatlar düzeylerinin artmasına sebep olacağı beklenebilir.
Afet bölgelerinde yapılacak kamu harcamaları artışın bilançoya ek yükler getireceği ve turizmde salgın sebebiyle istenilen gelirlerin evvelki yıllara nazaran düşük kalacak olmasının yanında, delta varyantının yayılma mümkünlüğü kapsamında tekrarlanacak olan kapanma kararlarının alınabilme mümkünlüğü da yadsınamaz nitelikteki durumlardır.
Türkiye iktisadı idaresinde üretken maliye siyasetlerinden uzak durulması, para siyaseti araçlarının aktifliğinin azalması ve iç ve dış borç düzeyindeki seviye ve oynaklıktaki artışlar, önümüzdeki periyot ekonomik değerlerin ölçülmesinde en kıymetli etkenler olacak üzere.
ENAGrup – Enflasyon Araştırma Kümesi
Para Tahlil
