Güç Piyasası Düzenleme Konseyi, Elektrik tüketim tarifelerinde düzenlemeye gitti. Alınan karara nazaran 1 Temmuz tarihinden geçerli olmak üzere tüm tüketici kümelerinde elektrik fiyat tarifeleri %15 arttırıldı. EPDK yetkilileri, artırıma münasebet olarak, elektrik üretim maliyetlerindeki artışları gösterdi.
Ekonomist Hakan Kara’ya nazaran elektrikte yapılan %15 fiyat artışının Temmuz ayı enflasyonu üzerindeki direkt tesiri 0,41 puan olacak. Kara böylelikle Temmuz’da yıllık enflasyonun tekrar yükseleceği katılaşmış olduğunu söylüyor.
Elektrik fiyatları %15 zamlandı
Elektrik fiyatlarını her üç ayda bir belirleyen Güç Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 1 Temmuz’dan itibaren geçerli olacak ulusal tarife elektrik ünite fiyatlarını açıkladı. EPDK’dan yapılan açıklamaya nazaran, elektriğe yüzde %15 artırım geldi. Yeni fiyatlarla birlikte bir kilovatsaat elektrik konutlarda 0,796 TL’den 0,916TL’ye, endüstride 0,88216 TL’den 1,01449 TL’ye ve ticarethanelerde 1,059 TL’den 1,217 TL’ye çıktı. Fakat hür piyasadaki elektrik fiyatlarında bu orandan daha düşük bir artış olması bekleniyor. Bu nedenle elektrik tedarikçisini değiştiren tüketiciler yapılan artırımlardan en düşük düzeyde etkilenecek. Artırımdan evvel elektrik tedarikçisi değiştiren tüketiciler yüzde 15 civarında tasarruf ediyordu, yüzde 15 artırımı da dâhil ettiğimizde bu tüketicilerin artırımlardan etkilenmediği ortaya çıkıyor.
Elektrik tedarikçisini değiştirmemiş ya da değiştirip de vazgeçmiş tüketiciler için uygulanacak son kaynak tedarik fiyatını belirleyen ulusal elektrik tarifeleri açıklandı. EPDK tarafından alınan karara nazaran elektrik tarifeleri tüm abone kümeleri için yüzde 15 zamlandı. Bu yılın üçüncü çeyreği için geçerli olacak bu artırımla birlikte 2021 yılında elektriğe toplamda konutlar ve iş yerleri için ise yüzde 21,90 artırım gelmiş oldu. 2021 yılında elektrik fiyatları daha evvel Ocak ayında yaklaşık yüzde 6’lık bir artırım yapılmış, Nisan ayında ise fiyatlarda değişiklik olmamıştı.
2016’dan bugüne elektrik fiyatları yüzde 193 zamlandı
Yabancı kaynaklara ve döviz cinsinden alım garantilerine büyük ölçüde bağlı olan elektrik fiyatları, makroekonomik gelişmelerden en olumsuz etkilenen kalemlerin başında geliyor. Elektrik maliyetlerinin belirlendiği elektrik borsası olan Gün Öncesi Piyasa’da 2016 yılının Temmuz ayında kWh ünite için elektrik maliyet fiyatı 0,14 TL iken bu fiyat Mayıs 2021 için 0,36 TL oldu. Bir başka taraftan Yenilenebilir Güç Teşvik Sistemi (YEKDEM) kapsamındaki elektrik santrallerine ödenen alım garantileri de elektrik maliyetlerine direkt olarak dâhil ediliyor. Ezici bir çoğunluğu Amerikan doları üzerinden verilmiş olan bu alım garantileri için 2016 yılının Temmuz ayında her kWh elektrik için 0,024 TL ödenirken, bu sayı 2021 yılının Nisan ayında 0,16 TL oldu. Tüm bunlar tüketici elektrik fiyatlarının artmasına yol açtı. 2016’dan bugüne kadar tüketiciyi etkileyen artırımların toplamı iş yerlerinde yüzde 193,26, meskenlerde ise yüzde 122,38 oldu.
5 milyon kişi tedarikçi değiştirdi
Elektrik piyasasında konut tüketicileri 2013 yılından beri elektrik tedarikçilerini değiştirmekte hür. Bu özgürlükten yararlanarak tedarikçi değiştirip ucuz elektrik kullanan tüketicilerin sayısı 2017 yılında 5 milyona yaklaşmıştı. Lakin o periyottan günümüze kadar ulaşan makroekonomik şartların elektrik tarifelerine yanlışsız biçimde yansıtılmaması nedeniyle hür bir elektrik tedarikçisinden elektrik alan tüketicilerin sayısı 100 binler düzeyine kadar indi. Piyasanın toparlanması ile bu sayı günümüzde tekrar 1,5 milyon düzeylerine kadar ulaştı. Son elektrik artırımı sonrası tedarikçi değiştiren tüketicilerin sayısında ise önemli bir artış bekleniyor.
Elektrik tedarikçisi değiştirenler artırımlardan az etkilenir
Aylık 80 TL ve üzerinde elektrik faturası ödeyen yaklaşık 25 milyon elektrik tüketicisi farklı tedarik şirketinden elektrik alarak daha ucuz fiyattan elektrik kullanabiliyor. Şimdiye kadar elektrik piyasasındaki rekabetin amaçlara nazaran çok daha az gelişmiş olduğunu fakat bu artırımla birlikte bu durumun tüketici lehine değişiklik göstereceğinin altını çizen elektrik tarifeleri karşılaştırma internet sitesi encazip.com’un kurucusu Çağada Kırım, şunları söyledi: “Şimdiye kadar elektrik maliyetlerinin yükü esnaf ve endüstricinin sırtına yükleniyor ve konutlar için özgür piyasa şartlarının oluşması, fiyatlandırmadan ötürü mümkün olmuyordu. EPDK’nın bu uygulamasının aslında tüketicileri korumak niyetiyle yapılan bir uygulama olduğu düşünülse de gerçekte durum çok farklıydı. Çünkü yüksek iş yeri ve sanayi elektrik fiyatları tüketicilerin aldıkları tüm eser ve hizmetlere tesir ediyordu. Nihayetinde bilhassa de son vakitlerde TÜİK tarafından açıklanan üretici fiyat endeksinde de bunun yansımasını görüyorduk. Bu fiyatlandırma yapısıyla üretici fiyat endeksinin görece daha düşük olmasını bekliyoruz. Bir başka taraftan yapılan bu güncellemeyle, konut tüketicileri için de yavaş yavaş hür piyasada tasarruf fırsatı görülmeye başlanacak.”
Elektrik fiyatlarında tahlil hür piyasada
Elektrik fiyatlarındaki süratli artışın nedenlerine de değinen Kırım, kelamlarına şu halde devam etti:
” Bir piyasada ya özgür ya da hür olmayan piyasa şartları uygulanmalıdır, yarı hürlük ya da müdahaleli özgürlük biçiminde uygulanan piyasalarda sürdürülebilirlik mümkün değildir. Elektrik piyasasının tam özgürleşmesi ile elektrik fiyatları kısa vadede yükselecek olsa da orta ve uzun vadede fiyatlar dengelenecek ve tüketiciler daha çıkarlı olacaktır. Öteki ülkelerin piyasalarına baktığımızda da tam hürlüğün sağlanması ile tüketicilerin ödedikleri elektrik faturalarının önemli olarak düştüğü net bir biçimde görülmektedir.”
Para Tahlil
