KPMG Türkiye’nin üçer aylık devirlerle hazırladığı Bakış’ın yeni sayısında pandemi sonrası Türkiye iktisadına ait makro bilgiler değerlendirildi. Bakış’a nazaran, bilinmeyenle çabayla geçen 2020’nin akabinde 2021 Türkiye’de iktisadın soğuma yılı olacak. Gelişmekte olan ülkelerden Türkiye ve Çin müspet görünümleriyle öteki ülkelerden ayrışıyor.
KPMG Türkiye’nin hazırladığı Bakış, Türkiye ve dünya iktisadında yılın son çeyreğini inceledi. Pandemi tesiriyle geçen yılın sonunda öncü datalara nazaran en berbatın geride kaldığı vurgulanan Bakış’a nazaran bu yıl global toparlanma ve yaraların sarılmasıyla geçecek. Büyümeyle ilgili her coğrafya farklı sinyaller veriyor. Türkiye’den gelen işaretler umutlu.
Dünyada 2020’nin son çeyreği Bakış’tan şöyle yansıdı:
– Yaz-boz tahtası üzere geçen 2020’de salgın eşi gibisi görülmemiş bir ekonomik çalkantıya sebep oldu. Yılın sonunda aşı haberleri öncülüğünde göreli iyileşen beklentilere karşın, temel ekonomik ve siyasi görünümde tesiri uzun mühlet devam edecek değişimler yaşandı.
– Bahar aylarında yaşanan karmaşa ve çok karamsarlaşan beklentiler, yılın son çeyreğinde yerini umutlara bıraktı. Global büyüme beklentileri olumlu istikamette revize edilmeye başlandı. Yılın birinci yarısında yüzde 6’lar düzeyinde beklenen global daralma, yüzde 4’ler düzeyinde kalacak. Hasarın tamiri ise iyi ihtimalle 2021 sonunda gerçekleşecek.
– Memleketler arası kurumların büyüme beklentileri yıl içinde evvel berbata hakikat, sonra da iyiye gerçek revize edildi. Son periyotta gelen revizyonlar olumlu olmakla birlikte, global bir daralma yaşanacak ve bu daralmanın merkezi en büyük ticaret ortağımız olan Avrupa Birliği olacak.
– Artan merkez bankası bilançolarının yanında sağlanan trilyonlarca dolarlık mali dayanaklar, 2021 yılı için kıymetli ve olumlu bir altyapı oluşturuyor. Bu süreç, 2021 yılı boyunca da devam edecek.
– Pandemi GSYH’leri tarihte çok az görüldüğü biçimiyle daralttı. Bu nedenle 2021 büyümeleri, birçok iktisat için iyileşmeye işaret edecek. Aşının yaygınlaşması ve birikmiş taleple başta Asya ve Batı Avrupa olmak üzere birçok bölgede toplam büyüme yüzde 5’i aşacak. Türkiye’nin en değerli ticari partnerlerini barındıran Batı Avrupa’daki büyüme yüzde 5.2 olarak kestirim ediliyor.
– Bununla birlikte bölgesel daralma beklentileri içinde en büyük yarayı AB ülkelerinin alması bekleniyor. Uzak Asya ise salgını birinci yaşayan ve süreci birinci tamamlayan bölge olarak, 2021 yılını büyüme ile kapatabilecek kapasitede görünüyor.
– Salgının Avrupa’da bıraktığı tesir global ortalamaların üzerinde seyrediyor. Olay sayılarının süratle arttığı ve yer yer denetimden çıktığı kıtada mevcut yapısal meseleler sakinliğin derinleşmesine sebep oluyor.
– Yıl ortası varsayımlarına nazaran yüzde 9 düzeyinde daralması beklenen AB için son varsayımlar yüzde 7,5 düzeyinde küçülmeye işaret ediyor. 2021 yılı için beklenti yüzde 3,5 büyüme düzeyinde.
İngiltere’de tablo ağır
– Bu süreçte, artık birlik üyesi olmasa da İngiltere en ağır fatura ile karşılaşan ülke olacak. 2020’yi yüzde 10’un üzerinde daralmayla kapatması beklenen ülkede iktisadın tekrar eski temposuna kavuşması yıllar sürecek.
– AB’nin bu durumu, Türkiye ihracatının yüzde 50’sinin bu bölgeye yapıldığı düşünüldüğünde olumsuz bir görünüm oluşturmaya devam ediyor.
Gelişen ekonomilerde durum
– Gelişen ülke (EM) ekonomileri, salgından beklendiği üzere daha süratli bir toparlanma süreci ile çıkacaklar. Başını Çin’in çektiği kümedeki ülkeler gerek yüksek üretim faktörleri potansiyelleri gerekse de adaptasyon kabiliyetleri ile avantaj sağlayacaklar.
– Bol likidite ve düşük faiz ortamı, muhakkak ölçüde riski kabullenen ve daha yüksek getiri arayışında olan portföylerin ülkelere girişinin tetiklenmesini sağlayacak. Risk algısının olağanlaşmaya başlaması, EM ekonomileri için büyük bir kazanım.
– Kümedeki ülkelerden 2020 yılını büyümeyle kapatması beklenen ülkeler ise Çin ve Türkiye. Çin, salgın sürecini erken yaşadığı için olumlu büyüme yakaladı. Türkiye ise bunu, bugün içinden geçtiğimiz mali sıkılaştırma sürecini tetikleyen kredi büyümesi stratejisi ile yakaladı.
– Sonuç olarak, 2021’de çok güçlü bir büyüme yaşanması beklenen EM ülkelerinde görünüm müspet. Türkiye’nin de içinde değerlendirildiği bu küme, 2021 yılında büyük kazanımlar sağlayabilir.
Türkiye için beklentiler
– Türkiye için 2020 hem salgın hem jeopolitik açıdan sarsıntılı geçti. Salgın süreci, global görünüme paralel seyretti. Toparlanma da global toparlanma ile paralel gerçekleşecek.
– Lokal iktisat tarafında yılın ortası ile sonu ortasındaki siyaset farklı. GSYH daralmasını denetim altına alabilmek için uygulanan kredi büyümesi siyasetinden vazgeçilmesi lakin bu esnada doğan enflasyonist baskı görünümü değiştirdi. Türkiye 2020’yi olumlu büyüme ile kapatacak olsa da bozulan dengelerin yerini bulması vakit alacak. Türkiye 2021’in birinci yarısını yüksek faiz ortamı ve ekonomik soğuma süreci ile geçirecek. Bu süreçte atılacak ıslahat adımları ise yılın geri kalanı ve daha uzun vade için kıymetli temel taşı olacak.
– Öncü göstergeler Türkiye için de en berbatın geride kaldığını söylüyor ve kalıcı toparlanma adımlarının 2021 yılında atılması bekleniyor. Bu süreçte artan risk iştahı, gelişen ekonomiler için güçlenen sermaye girişleri, çabucak tüm ülkelerde süratli büyüme sayıları ve olağanlaşmaya başlayan genel makro göstergeler ile karşılaşacağız.
– Kısa vadeli öngörüler evvelki periyotlara kıyasla görece olumlu olmakla birlikte salgında yeni dalgaların yaşanması ya da aşı sürecinin beklendiği üzere devam etmemesi üzere riskler kıymetini koruyor.
– Tüketici davranışlarındaki değişimler ise kalıcı hale geldi. Yeni sisteme büyük bir süratle adapte olan iş dünyasının geliştirdiği yeni modeller; yakın geleceğin normalleri olarak hayatımızdaki yerlerini alacaklar. Bu süreçte tanışacağımız yenilikler geleceğe uzanan köprünün temel taşlarını oluşturacaklar.
Para Tahlil
