‘Corona’ salgınının iktisada tesirlerini atlatmak için Osmanlı periyodundaki iç borçlanma modeli ‘esham’ın kullanılması bedellendiriliyor.
Hürriyet’ten Gizem Karakış’ın haberine göre söz konusu modelle ilgili çalışmalar salı günü düzenlenen AKP MYK toplantısında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a sunuldu.
Araştırmada 40 uzmanın farklı alanlarda görüş ve tekliflerine yer verildi. Yapılan sunumda iktisatta salgın sonrası güçlü çıkış yolu olarak Osmanlı devrinde kullanılan ‘Esham’ modeli önerisi sunuldu. Sunumda, esham modelinin devletin faizsiz finansman sunacağı bir sistem olduğu anlatıldı.
Erdoğan’ın çalışmalara devam edilmesi tarafında talimat verdiği bildirildi.
Vergi geliri satılıyor
Temelde bir iç borçlanma aracı olan ‘esham’, gelir paydaşlığı sisteminin birinci örneklerinden biri.
Bu modelde bir vergi kaynağının yıllık geliri büyük sayıda hisseye bölünerek, ömür boyunca her yıl sabit geliri sağlamak üzere alıcılara satılıyor.
Esham (pay) sağladığı yıllık gelirin yaklaşık altı-yedi katına alıcı buluyor.
Bu sistemde gaye, misal bir uygulama olan müzayede sisteminden farklı olarak, küçük ve orta ölçekteki sermayedarları da iç borçlanma döngüsüne dahil etmek.
‘İslam iktisadı’
Kelam konusu çalışma Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın ‘İslam iktisadı’ çıkışından sonra geldi.
Haziran ayında Milletlerarası İslam Iktisadı ve Finansı Konferansı’nda konuşan Erdoğan, “İslam iktisadı krizden çıkışın anahtarıdır” derken, Albayrak da gayelerinin Türkiye’yi faizsiz finansın merkezi haline getirmek olduğunu söylemişti.
Habere nazaran, Erdoğan’a sunulan çalışmada sisteme ait şu unsurlar anlatıldı;
– Elde edilen kar esham sistemine ödeniyor.
– Bilhassa genç ve bayan yatırımcılar için mikro seviyede de uygulanabilecek bir model.
– Eshamın farkı, geri ödeme tarihinin senedi satın alan yatırımcılar değil, borçlanan yani devlet tarafından saptanması.
– Eshamda devlet yıllık gelir hisselerinin ödemesi koşuluyla ana parayı geri ödemek mecburiyetinde olmazı.
Merkez Bankası kullanabilir
– Bir yatırımcı bu model ile yatırım yapmak için devletten geri ödemesiz takviye alabilir.
– Esham sisteminin birebir vakitte Merkez Bankası’nın açık piyasa süreçleri için de kullanılabilir.
– Bankanın piyasaya likitide enjekte etmek istediğinde halkın elinde bulunan esham senetlerini satın alabilir.
– Likite çekmek istediğinde ise yeni senet ihraç edilebilir.
Sunumda şu çalışmaların da anlatıldığı belirtildi: ‘Girişim sermayesi ve İslami finans reformu’, ‘yüksek işbirliği ve sanayi işbirliği reformu’, ‘vakıf reformu’.
Para Tahlil
