EY-Parthenon ve Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği tarafından yapılan “Covid-19 Sürecinde E-ticaret Kesiminin Nabzı” araştırması; pandemi periyodundaki e-ticaret talep patlamasının, kesim oyuncularını çok süratli biçimde operasyonlarını büyütmeye ittiğine ve kısa müddette planlanamadan gerçekleşen büyümenin e-ticaret oyuncularının operasyonlarında kıymetli sıkıntılara yol açtığına işaret ediyor. E-ticaret bölümü; süratli büyümenin getirdiği operasyonel sorunların derinleşmesini ve büyümeyi finanse edecek likidite ıstıraplarını, kısa vadede dal için yüksek risk barındıran alanların başında görüyor. Dal yöneticileri 2020’de yaşanması beklenen yaklaşık %30 büyümeyle birlikte %20’nin üzerinde bir istihdam oluşturulacağını düşünüyor.
Çok uluslu strateji danışmanlık şirketi EY-Parthenon ve Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) iş birliğiyle gerçekleştirilen E-Ticaret Bölümü Araştırması’nın sonuçları açıklandı. Türkiye’de dalın önde gelen şirket ve KOBİ’lerinin üst seviye yöneticileri ile yapılan anketler sonucu oluşturulan araştırma; dalın Covid-19 salgını öncesi performansı ve salgının ciroya tesirleri, olağanlaşma ve ciro beklentileri, gelecek öngörüleri, bölümü bekleyen risk ve bu risklere karşı alınması gereken aksiyonları ortaya koyuyor. Mayıs-Haziran aylarında gerçekleştirilen araştırmaya katılan e-ticaret şirketleri; pureplay perakendecilik, omnichannel perakendecilik, dijital pazar yerleri ve e-ticaret altyapı/hizmet sağlayıcılığı alanlarında faaliyet gösteriyor. KOBİ’lerin faaliyet gösterdikleri alt bölümler; yapı-bahçe-araç eserleri, giyim, kozmetik-kişisel bakım, mobilya-ev eserleri, kitap-hobi eserleri, elektronik, gıda-içecek, besin dışı süpermarket eserleri ve beyaz eşya dallarından oluşuyor.
E-ticaret bölümü ekonomik sakinliğin hafifletilmesine takviye oldu
Araştırma sonuçlarına nazaran; e-ticaret dalı 2020 yılına uzun yıllardır sürdürdüğü büyüme trendi ile başladı; dalın %84’ü salgından evvel 2020 yılı başında enflasyon oranında ya da üzerinde büyüme kaydediyordu. Araştırma, pandemi sürecinde e-ticaret talebinin arttığına ve dal şirketlerinin yükselen talebe karşılık verebildiğine işaret ediyor. Araştırmada e-ticaret kesiminin bu süreçte hem tüketici gereksinimlerinin aksama olmadan karşılanmasının sağlanmasına hem de ekonomik sakinliğin hafifletilmesine dayanak olduğuna vurgu yapılıyor.
KOBİ’lerin ciro kaybında fizikî mağazalar ve kargo kahırları tesirli oldu
Araştırmaya katılan e-ticaret şirketi yöneticilerinin %78’i salgın tesirlerinin görülmeye başladığı Mart ve Nisan aylarında Şubat ayına nazaran ciro artışı yaşandığını söz ediyor. Öte yandan araştırma pandeminin KOBİ’ler üzerindeki tesirlerinin daha olumsuz olduğunu ortaya koyuyor. Araştırmaya katılan KOBİ’lerin %47’si birebir devirde ciro düşüşü yaşandığını, %41’i ise ciro artışı yaşandığını belirtiyor. Araştırma sonuçlarına nazaran; e-ticaret yanında fizikî mağazası da olan KOBİ’ler ciro düşüşünde ön plana çıkıyor. Ciro düşüşünün bir başka sebebi olarak daha küçük ölçekli olan KOBİ’lerin lojistik ve kargo dertlerinden daha fazla etkilenmeleri gösteriliyor.
Dalın 2020’de yaklaşık %30 büyümesi bekleniyor
E-ticaret şirketi yöneticilerinin %94’ü salgının ortadan kalkmasının yılın son çeyrek devrine yahut daha ilerisine kalabileceğini öngörüyor. Bununla birlikte yöneticilerin %50’si tüketici davranışlarında olağanlaşmanın salgının sona ermesinin akabinde en az 3 ay sonra gerçekleşebileceğini düşünüyor.
E-ticaret şirketi yöneticileri e-ticaret bölümünün 2020’de ortalama %32 büyüme göstereceğini öngörürken, KOBİ’ler ortalama %23 büyüme bekliyor. Ciro düşüşü yaşayan KOBİ’lerin çoğunluğu toparlamanın 6 aydan uzun süreceğini düşünürken, ciro artışı yaşayanların yarısı artışın kalıcı olacağını öngörüyor.
İstihdamda %20 artış öngörülüyor
Araştırma sonuçları; e-ticaret dalında gelecek devirde yeni istihdam yaratılacağına işaret ediyor. Dal yöneticileri 2020’de yaşanması beklenen büyümeyle birlikte bir evvelki yıla kıyasla %20’nin üzerinde bir istihdam oluşturulacağını düşünüyor.
Plansız büyüme ve lojistik meseleler bölüm için en kıymetli riskler
Araştırma sonuçları; pandemi periyodundaki e-ticaret talep patlamasının bölüm oyuncularını çok süratli biçimde operasyonlarını büyütmeye ittiğine ve kısa müddette planlanamadan gerçekleşen büyümenin e-ticaret oyuncularının operasyonlarında değerli problemlere yol açtığına işaret ediyor. E-ticaret bölümü; depo tertibindeki bozulmalar, sipariş hazırlama süreçlerindeki aksamalar ve iade süreçlerinde yaşanan aksaklıklar üzere süratli büyümenin getirdiği operasyonel badirelerin derinleşmesini ve büyümeyi finanse edecek likidite kahırlarını 6-12 aylık devirde kesim için yüksek risk barındıran alanların başında görüyor.
Likidite problemleri kesimi zorlayabilir
Bölüm oyuncularının %78’i operasyonların büyütülmesinde yaşanan likidite probleminin dalın sürdürülebilir büyümesi önünde pürüz teşkil ettiğini söz ediyor. Iştirakçilerin %44’ü de nitelikli eleman bulunamamasını operasyonların büyütülmesinin önünde görülen bir başka pürüz olarak belirtiyor.
Kargo şirketleri e-ticaretle tıpkı çevikliği gösteremiyor
Bununla birlikte pandemi sürecinde alınan karantina tedbirleri, ithalat badireleri, kimi üretim tesislerinin kapanması ve ulaşımda yaşanan meşakkatler sebebiyle kesimde kıymetli tedarik ezaları yaşandığı belirtiliyor. Araştırma sonuçlarına nazaran; kurye/kargo şirketlerinin beklenen performansı gösterememesi kesimin geleceği için en büyük riskler ortasında yer alıyor. Kargo operasyonlarının e-ticaret ile benzeri düzeylerde büyüyememesinin e-ticaret büyümesini limitleyeceği üzere müşteri memnuniyetsizliğine sebep olduğu vurgulanıyor. Eser tedarikinde yaşanacak düşünceler hem e-ticaret yöneticilerinin hem de KOBİ’lerin yaklaşık %75’i tarafından gelecekte yaşanabilecek bir sorun olarak öne çıkıyor.
Tedarik zincirini sürdürülebilir kılan şirketler avantajlı
Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği Idare Konseyi Lideri Emre Ekmekçi konu ile ilgili olarak, “Büyümesi beklenen kesimde yararlı çıkacakların, bu büyüme fırsatını yakalamış olan oyuncular olacağını düşünüyoruz. Hem şirketler hem de KOBİ’ler salgın sürecinde kargo ve eser tedariki konusunda kahır yaşadılar. Tedarik külfetleri dal önünde bir risk teşkil ettiğinden tedarik zincirini sürdürülebilir kılan şirketler avantaj sağlayacaktır. Hem fizikî kanalda hem de dijital kanalda satış yapan KOBİ’lerin %63’ü fizikî kanallarında yaşanan zahmetler sebebiyle ciro düşüşü yaşadılar. Hasebiyle dijital kanalda satışları olmasaydı bu KOBİ’lerin yaklaşık yarısı için ciro düşüşleri %50 daha fazla olacaktı. Dalda çıkarlı çıkacak öbür oyunculara baktığımızda, dijital kanal operasyonlarını fizikî mağazalarından farklı olarak yürüten ve salgın öncesinde dahi dijital kanallarının cirolarındaki hissesi yüksek olan omnichannel oyuncular öne çıkıyor” değerlendirmesinde bulundu.
Dal, talep canlılığının sürdürülmesini için vergi indirimleri bekliyor
“Salgın sürecinde e-ticaret oyuncuları, başta vergi ertelemeleri olmak üzere devletin sağladığı takviyelerden kısmen faydalandılar” diyen EY-Parthenon Türkiye Sorumlu Ortağı Elif Koç, bölümün gelecek devir beklentileri ile ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Sektör genelinde iştirakçilerin %39’u muhtasar ve KDV ödemelerinin ertelenmesi, %28’i de çalışanların SGK ödemeleri ve KÇÖ takviyelerinden faydalanmış durumda. Bölüm KOBİ’lerinde KDV ve muhtasar ödemelerinin ertelenmesinden faydalananlar %28, faydalanmayı planlayanlar ise %26’dır. KOBİ’lerin %27’si KGF dayanaklı finansman ve Ekonomik İstikrar Kalkanı kredi dayanaklarından, %26’sı da işe devam kredisinden faydalanmayı planlıyorlar. Bölümün gelecek için öncelikli talepleri ise talep canlılığının sürdürülmesini sağlayacak vergi indirimleridir. Bölüm KOBİ’lerinin vergi indirimlerine ek öncelikli talepleri ise kira dayanakları (%50), fatura dayanakları (%37) ve tedarikçi takviye programı finansman dayanaklarından (%32) oluşuyor.”
Para Tahlil
