Türk Lirası’nın ABD Doları karşısında temmuz ayı boyunca devam eden yatay seyri, son haftalarda yerini kıymet kaybına bıraktı ve Dolar/TL kuru gün içinde 7,30’a kadar yükselerek tüm vakitlerin rekorunu kırdı.
Emsal rekorlar Euro ve altında da görüldü. TL’deki kıymet kaybı ihracat için birinci bakışta avantaj üzere görünse de 162 milyar dolar uzun vadeli döviz borcu olan iş dünyasında ve ham unsurda değerli oranda dışa bağımlı kesimlerde telaşa yol açtı. Dövizdeki artış araba, elektronik, petro-kimya üzere eserlerin fiyatlarına şimdiden yansımaya başladı. Kurdaki asıl artışın ise birçok bölümde önümüzdeki aylarda fiyatları etkilemesi bekleniyor.
Otomotivde artırım başladı
Artırımın birinci görüldüğü dallardan biri otomotiv dalı oldu. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Lideri Haydar Yenigün, kur artışının sanayiciyi olumsuz etkileyeceğini belirterek, “Kur artışının ihracata tesiri orta uzun vadede olumlu olur. TL maliyetlerin döviz bazında sayısı azalacak. Lakin bu da sanayi için iyi değil. Her vakit söylediğim üzere iç pazarda da ihracatta da biz endüstriciler stabil ve öngörülebilir bir süreç arzularız. Bunun kesintiye uğradığı her periyot, sisteme olumsuz tesir yapar” dedi. Anadolu Isuzu Genel Müdürü Tuğrul Arıkan ise döviz kurundaki gelişmeleri çok yakından takip ettiklerini belirterek, “Ne kadar kalıcı olacağı ve nereye kadar çıkabileceğini kestiremiyoruz. Kuşkusuz ithal girdilerimize hayli olumsuz tesiri var” diye konuştu.
Otomol CEO’su Uğur Sakarya, kur artışının otomotivde fiyatları artıracağını ve bu durumun satışlara olumsuz yansıyacağını belirterek, “Bilindiği üzere temmuz ayı otomotiv pazarı 87 bin 400 adetle rekor kırdı. Lakin kurdaki artış ile satışların ağustostan itibaren düşeceğini öngörüyorum. Aralık ayına kadar temmuz sayılarını göremeyiz. Kur son 1 ayda yüzde 10 arttı. İthal markalar ağustos başında yüzde 5-7 bandında artırım yapmak zorunda kaldı. Yerli üreticiler de kur artışını belirli oranda yansıtmak zorunda. Bu fiyat artışları sıfır araç talebinde kesinlikle daralmaya yol açacak” formunda konuştu. Cardata CEO’su Hüsamettin Yalçın da Türkiye’de üretilen sıfır araçların maliyetinin artacağını ve bu durumun fiyatlara yansımasının kaçınılmaz olduğunu lisana getirdi.
Beyaz eşyada hazırlık
Beyaz eşya da kur artışından nasibini alan bölümlerden biri. Kur artışının maliyet yükü olarak geri döneceğini belirten Güçlü Tüketim ve Beyaz Eşya Perakendecileri Derneği (BEYPER) Lideri Ali Yıldız, bölümde kullanılan hammaddelerin yüzde 17’sinin çelik olduğunu ve hali hazırda kelam konusu eserde yüzde 30 oranında vergi uygulandığını söyledi. Yıldız, “Şimdi kur artışı da maliyet olarak dönecek. Zira çeliğe tahlil çok kolay değil. Firmalar kur artışından oluşan maliyet yükünü tüketiciye çabucak yansıtamıyorlar. Kur yüzünden yüzde 10 artış olması gerekiyorsa bunu yüzde 5 olarak ikiye bölüp, kademeli fiyatlara yansıtıyorlar. Önümüzdeki devirde yeniden fiyat artışı gelebilir” dedi.
Mobilya son çeyrekte
Mobilya Sanayi İş Adamları Derneği (MOBSAD) Lideri Nuri Gürcan, kesimin mobilyada kullanılan döşeme gereci denilen sünger ile cila üzere gereçleri yurtdışından ithal ettiğini kaydederek, “Halihazırda devletin sağladığı teşvikler nedeniyle iç piyasada bir hareketlilik var. Ayrıyeten ihracat artışıyla ilgili beklentiler var. Bunlar iç piyasayı dengelediği için döviz artışından kaynaklanan maliyet artışının eser fiyatlarına yansıması yılın son çeyreğine gerçek gerçekleşir” yorumunu yaptı.
Kimyada ithal girdi yüksek
İKMİB Lideri Adil Pelister, dövizdeki artışın tek başına ihracatı etkileme oranının çok düşük olduğunu belirtti. Kimya kesiminin hammadde ve yarı mamulde yaklaşık yüzde 70 oranında dışa bağımlı olunduğuna dikkat çeken Pelister, “Kur artışı, kimya bölümü ihracatı açısından avantaj sağlayan bir durum değil. Bilhassa petro-kimya bölümümüz ve yeniden alt dallarımızdan plastik, kauçuk üzere dallarımız ithal hammadde ve yarı mamule bağlı olduğu için kurdaki oynaklık ve yükselme istek edilen bir durum değil” dedi. Dövizdeki artışın ithalatı etkileme oranının ihracatı etkileme oranından yüksek olduğunu söyleyen Pelister, genel iktisadın öbür enstrümanlarının ileride geleceği düzeyin dikkatle takip edilmesi gerektiğini belirtti.
Dokumada vitrine yansıma gelecek yıl görülür
İstanbul Dokuma Ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz, ihracatta ham husus girdilerinin daha çok dolar bazlı olduğunu, bu durumun da Euro bazlı satış yapan ihracatçıya avantaj sağladığını kaydetti. Risk olan hususun ise yüksek dövizden maliyet hesabı yapıldıktan sonra günün sonunda kurun düşmesi olduğunu lisana getiren Öksüz, “ Ham maddeyi iç piyasadan bile alsak memleketler arası fiyat geçerli olacağı için maliyetlerimiz artacak. Ancak vitrin ayağında fiyatlara yansıması lakin gelecek yılın döneminde olur. Zira kış dönemi için fiyatlamalar yapıldı” dedi. Birleşmiş Markalar Derneği Lideri Sinan Öncel de iç piyasada kullanılan ham unsurların kıymetli kısmının döviz cinsinden olduğunu belirterek bunun fiyatlara yansımasının kaçınılmaz olacağını belirtti. Öncel, “Perakendeci fiyatlamayı yaparken her vakit tüketicinin alım gücünü göz önünde bulundurur ve bu şekil maliyetleri sineye çeker. Fiyatları minimumda artırmaya çalışır” diye konuştu.
Bölüm temsilcileri dövizdeki dalgalanma için ne diyor?
Makine İhracatçıları Birliği Lideri Kutlu Karavelioğlu, makine üzere yüksek katma pahalı eser geliştiren ve daha çok sipariş üzerine üretim gerçekleştiren dallarda kurun tesirinin çok taraflı olduğunu belirterek kurun gerçek pahasında ve istikrarlı seyretmesinin ehemmiyetine vurgu yaptı. Kutlu Karavelioğlu, “Gelirlerinin yüzde 60’dan fazlasını ihracattan elde eden bir kesim olarak kur artışının cirolarımıza yansıyacağı çok açık. Burada en kıymetli öge, girdilerimizin yüzde 70’ini dolar karşılığı alırken eser satışlarımızı büyük oranda Euro ile gerçekleştiriyor olmamız. Euro/Dolar paritesinin 1,18’in üzerine yükselmesi bize, milletlerarası rekabette birtakım avantajlar sağlıyor” dedi.
Makine İmalat Sanayi Dernekleri Federasyonu (MAKFED) Lideri Adnan Dalgakıran kur artışının bilhassa ham husus, orta mal ve güç kalemlerinde değerli fiyat artışlarına neden olacağını belirtti. Kurdaki artışın personellik fiyatlarına de yansıyacağını vurgulayan Dalgakıran, “Diğer taraftan kur artışıyla birlikte yatırım tarafında da kısıtlamalar artacak. Bu da iş dünyasının en büyük beklentisi olan öngörülebilirlik ve stabiliteyi güçleştiriyor” dedi. Grup Tezgahları Endüstrici ve İşadamları Derneği Lideri Fatih Varlık, döviz kurlarındaki ani artışın sanayiciyi olumsuz etkilediğini belirterek, “Dalgalanma sanayiciyi hem yatırımdan hem üretimden el çektirmeyi tetikliyor” sözünü kullandı.
Tezmaksan Makine Genel Müdürü Hakan Aydoğdu, kadro tezgahları yatırımının önündeki en büyük iki problemden birincisinin dalgalı döviz kuru olduğunu belirterek, “Ani iniş çıkışlarda yatırımlarda beklemeye alma durumuna geçilir” dedi.
İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Lideri Haluk Okutur, döviz kurlarının ihracat ve ithalat üzerinde en çok tesirli olan beş öge içinde dördüncü sırada yer aldığına dikkat çekti. Haluk Okutur, kurdaki artışın ihracatı müspet etkileyeceğini ve firmaların milletlerarası arenada rekabet gücünü artıracağını söyledi.
TAYSAD Lideri Alper Kanca, kur artışının hem negatif ve hem de müspet tesiri olacağını söyledi. Kanca “Salgın nedeniyle üretimleri ve gelirleri düşen, tıpkı vakitte döviz kredisi kullanarak yatırım yapmış firmalarımızın finansal durumlarının yakın takip edilmesi ve gerekirse ilave finansman kaynakları yaratılması bu devirde değerli olacaktır. Düzgün taraftan baktığımızda da kur artışının ihracat üzerinde olumlu tesir yaratacağını söyleyebiliriz, bilhassa Otomotiv Tedarik Sanayiinin rekabet gücünde Avrupalı rakiplerimize nazaran artış olacaktır” dedi.
Dünya Gazetesi
https://www.dunya.com/ekonomi/kur-zamlari-yola-cikti-haberi-477169
Para Tahlil
