Ölmeyi reddeden tüm siyaset inançları ortasında ısrar mükafatını, merkez bankalarının çok düşük oranlarla kaçınılmaz olarak enflasyonu riske attığına yönelik inanç hak ediyor.
Geçen hafta altın fiyatları 2.000 dolara ulaşırken, Bitcoin yükseldi; ABD tüketici fiyatları ile Güney Kore ile Çin’den gelen datalar şaşırtan bir formda yükseliş göstererek enflasyonun hiç de ölmediğini gösterdi. Bu paranoya çabucak ve son kere artık rafa kaldırılmalı.
Gerçek tehdit, dünyanın en büyük üç iktisadı epik bir biçimde tökezlerken her zamankinden daha büyük: deflasyon.
En büyüğü, Lider Trump’ın olan ABD, kabaca yıllık %33 bir oranda aşınmakta. Üç numara Japonya, ihracat pazarları ortadan kalktıkça ve COVID-19 dalgasının hem CEO’ları hem de hane halklarını hayrete düşürdüğü riskler nedeniyle gücünü kaybediyor. Ve dünyanın 2 numaralı iktisadı Çin, mütevazı bir canlanma yaşarken Pekin’in fiyatlandırma gücü sıfır.
Bugünün “enflasyon yaklaşıyor” dogmasının temel sorunu, iktisatların bariz Japonlaşmasını gözden kaçırması.
Elbette, ABD, Çin ve Güney Kore de dâhil olmak üzere öteki birinci 12 iktisat Japonya’nın istikametinde gelişirlerse şanslı olacaklar. Trump ve Lider Xi Jinping liderliğindeki ulusların, kitlesel toplumsal huzursuzluk olmadan 20 yıl boyunca düşük bir büyümeyle yola devam edebileceklerini hayal etmek çok güç.
Yeniden de Washington’dan Pekin’e yetkililer, klasik kanıyı alışılmadık çılgın global şartlara uygulamakta ısrar ediyorlar. Muhtemelen, enflasyonun risklerin en uzak noktası olduğu fikri global bir depresyon mümkünlüğünün neden artmaya devam ettiğine dair Ek A ‘dır.
Örneğin ABD’li milletvekilleri, yavaş ilerleyen ek mali teşvik sarsıntıları ve bir toparlanmanın sürmekte olduğuna dair yanlış bir inanç nedeniyle işsizlik yardımlarını yine ölçeklendiriyor. Amerika’nın tüketici fiyatlarının Temmuz ayında aylık bazda %0,6 artmasının akabinde bu yaklaşım ivme kazanabilir.
Çin’de, üretici fiyatlarının bir yıl öncesine nazaran Temmuz ayında sırf %2,4 düştüğü haberi, ekonomistleri Asya’nın en büyük iktisadı için daha iyi vakitler gelmekte olduğuna dair yazılar yazmalarına yetti. Shanghai Securities analisti Hu Yuexiao’nun Nikkei Asian Review’a söylediği üzere: “Beklenenden yüksek fiyat artışı, para otoritelerinin siyasetleri olağanlaştırma kararlılığını güçlendirecek.”
Benzeri bir reaksiyon, Güney Kore’nin tüketici fiyatlarının bir evvelki yıla nazaran Temmuz ayında %0,3’e hızlanarak Haziran ayının epey üzerine çıktığında geldi. Tarım ve petrol girdilerini içermeyen kelamda çekirdek fiyatlar %0,7 arttı. Bu, HI Investment & Securities’den Seul merkezli ekonomist Park Sang-hyun’un enflasyon eğilimi hakkında “biraz endişeye” işaret etmesine neden oldu.
Gerçek tasa, siyaset yapıcıların gelecek ekonomik serpinti için gereğince hazırlık yapmamasından kaynaklanmalı.
İhracata bağımlı Asya için Amerika’nın koronavirüs felaketi, değerli bir pazarın süresiz olarak kenara çekilmesi manasına geliyor. ABD Merkez Bankası yetkililerinin ek mali teşvik talepleri Kongre’de sağır kulaklara ulaşamıyor. Fed daha fazla dolar basabilirdi, lakin bu, Main Street’in gayret eden tüketicilerini değil, sadece Wall Street’in borsa uzmanlarını daha da zenginleştirecektir.
Merkez bankasını şoför koltuğuna oturtmak ve yaratıcı mali tedbirlerden kaçınmak, Japonya’nın hala deflasyonist akımlarla boğuşmasının nedeni. Japonya’nın bile son yirmi yıllık niceliksel genişlemeden aldığı dersleri içselleştirip içselleştirmediği hâlâ bilinmeyen.
1999’da Japonya Bankası (BoJ), klâsik faiz oranlarını sıfıra indiren birinci çağdaş para otoritesi oldu. İki yıl sonra, o zamanki lider Masaru Hayami idaresindeki BOJ, miktarsal genişlemeye (QE) öncülük etti. Bu deney, Washington’dan Frankfurt’a ve Seul’e kadar yetkilileri hala meşgul ediyor.
Lakin en çok da BOJ’un Tokyo’daki genel merkezinde çalışanları meşgul etmekte. Orada, şu anki lider Haruhiko Kuroda, ekonomiyi mali teşvikle sarsmak için hala yeni yollar arıyor. Tekrar de, hükümetin 2001’den beri vaat ettiği yapısal iyileştirmelere devam etmesi daha değerli.
Japonya katiyen, Başbakanı Shinzo Abe’nin 2012’de vazifeye gelmesinden bu yana çok yavaş değişim suratının bedelini ödüyor. Abe, rekabet gücünü, yeniliği ve fiyatları artırmak tarafında katı bir iktisatta güçlü adımlar atacağına kelam verdi. Ancak gerçekleştiremedi. Yedi yıl sonra, BOJ yeniden %2’lik enflasyon gayesine ulaşmaya yaklaşamadı.
Japonya’nın düzmece ıslahat şafakları, Başbakan Junichiro Koizumi’nin “kutsal inekler olmadan” iyileştirme kelamı verdiği 2001 yılına dayanıyor. Koizumi üzere Abe de BOJ’u sorumlu tuttu, bu da altta yatan nedenleri değil deflasyon semptomlarını tedavi etmeye devam ediyor. Tokyo, yanlış bir biçimde, daha canlı bir iktisadın çabucak köşede olduğuna inanarak çok fazla yılı boşa harcadı. Ve artık artan bir çıktı açığı, artan işsizlik ve düşen fiyatlara daha elverişli mümkün bir COVID-19 ikinci dalgasıyla karşı karşıya.
Washington’dan Seul’e yetkililerin alması gereken ders, teşvik ve ekonomik tekrar yapılanmayı çok daha büyük organize etmek. Yiğit olun, yaratıcı olun ve asıl bahsin iktisatların kendilerini kurtaramayacağı bir kaygıdan kaçınmaya çalıştığı gerçeği konusunda şeffaf olun. Öbür bir ders: pandemi geldikten sonra artık ehemmiyetini yitiren “enflasyon çabucak köşede” dogmasından kaçının.
Son olarak, tahminen de keyfi fiyat amaçlarıyla uğraşmayı bırakmanın vakti gelmiştir. ABD, Çin, Japonya, Güney Kore ve öbürleri, örneğin fiyatlarda %2’lik bir artış yahut gayri safi yurtiçi hasılada %2’lik bir artış hedeflese, başarılı olmak için daha büyük bir teşvik olabilir. Gözlerimizi gerçek ödül üzerinde tutmak, bu zombi inançlarını bir seferde ve sonsuza dek yok etmenin yolu olabilir.
*William Pesek: Tokyo’da yaşayan ödüllü bir gazeteci ve “Japonizasyon: Dünya Japonya’nın kayıp on yıllarından ne öğrenebilir?” isimli kitabın muharriri.
Para Tahlil
