Aralık ayında global imalat dalı büyümeye devam etti
IHS Markit bilgilerine nazaran Aralık ayında artan yeni siparişlerin tesiriyle Türkiye dahil global imalat kesimleri büyüme kaydederken fiyatlar üzerindeki baskılar artmaya devam ediyor. Sebepleri, son gelen dataların ışığında ortaya koymaya çalışalım.
2020 yılı Aralık ayında Türkiye’nin ihracat ve ithalatı evvelki aya nazaran arttı…
Ticaret Bakanlığı Genel Ticaret Sistemine nazaran 2020 yılının Aralık ayında ihracat evvelki aya nazaran %11’lik artışla 17,8 milyar dolar, ithalat ise %6’lık artışla 22,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2020 yılı genelinde toplam ihracat 169,5 milyar dolar, ithalat 194,2 milyar dolar oldu; ihracat 2019 yılı geneline nazaran %6,3 gerilerken, ithalat %4,3 artış kaydetti.
Türkiye’nin dış ticaretindeki artış imalat bölümünü beslerken maliyetler artıyor…
IHS Markit ve İstanbul Ticaret Odası işbirliğiyle hazırlanan Türkiye İmalat Satın AlmaYöneticileri Endeksi (PMI) Aralık ayında 50,8 pahasını aldı. Endeksin 50 üzerindeki kıymetler kesimin evvelki aya nazaran büyüdüğünü, 50 altındaki bedeller ise küçüldüğünü gösteriyor. Endeksin, Kasım ayında 51,4 kıymetini almışken Aralık ayında 50,8 pahasına gerilemesi ise dalın evvelki aya nazaran yavaşlayarak büyümeye devam ettiği manasına geliyor.
Hakikaten yayınlanan raporda “… koronavirüs (KOVID-19)salgınında yaşanan ikinci dalga ve salgının yayılımınıönlemek emeliyle devreye sokulan” kısıtlamaların Aralık ayında imalat bölümünün üretim ve yeni siparişlerde hatta yeni ihracat siparişlerinde yavaşlamalara yol açtığı söz ediliyor.
Öte yandan raporda yer aldığı üzere, imalat dalında yaşanan yavaşlamaya karşın imalat kesiminde istihdam üst üste yedinci ay olan Aralık ayında da arttı, paralelinde satın alımlarda yükseliş kaydedildi.
Pekala Aralık ayında istihdam, satın alımlar ve üretimdeki artışların imalatçıya maliyeti ne oldu? Koronavirüs kaynaklı kapatmaların tesiriyle yaşananhammadde kısıntıları Aralık ayında hammadde fiyatlarını üst çekerken, imalatçıların girdi maliyetlerinin yükselmesine sebep oldu.
TÜİK’in yayınladığı bilgilere nazaran yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) Aralık 2020’de aylık %2,36, yıllık %25,15 artış kaydetti. Tüketici fiyat endeksinde (TÜFE) ise aylık artış %1,25, yıllık artış %14,60oldu. Pandemi kaynaklı birinci kapatmaların başladığı Nisan 2020’den yılsonuna kadarki devirde üretici fiyatları %21,2, tüketici fiyatları %12,0, yarı yarıya ABD doları ve Euro’dan oluşan döviz sepeti ise %28,1 artış kaydetti.İmalat üretiminde yüklü olarak ithal girdi kullanılması sebebiyle kur artışları üretim maliyetlerini direkt etkileyen ana faktördür.
Türkiye imalat kesimini dış ticaret ortaklarının imalat dallarındaki büyüme destekledi…
J.P.Morgan Global İmalat Bölümü PMI Endeksi Aralık ayında 53,8 bedeli ile evvelki ayın düzeyini korusa da üretim, yeni siparişler ve yeni ihracat siparişleri artmaya devam etti. İmalat bölümleri Aralık ayında sırasıyla en yüksek süratle büyüyen birinci iki ülke Brezilya ve Tayvan oldu. Bu ülkeleri sırasıyla Almanya, Hollanda, Kanada, İngiltere, İrlanda ve ABD izledi. Türkiye’nin sırasıyla en büyük ihracat pazarları olan Almanya’nın birinci sırada yer aldığı AB ülkeleri, İngiltere, ABD, Çin, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Buyrukluğu ve Hindistan imalat bölümlerinde Aralık ayında kaydedilen büyüme Türkiye’nin imalat bölümünün de büyümeye devam etmesine katkı sağladı. İngiltere’nin AB’den ayrılma sürecinde stokları artırma uğraşı hem İngiltere’nin hem de AB ülkelerinin imalat dalında, hasebiyle da yeni ihracat siparişlerinde artışı beraberinde getirdi.
Türkiye’nin en büyük dış ticaret pazarıolan Almanya’nınAralık ayı PMI raporunda imalat bölümünün büyüme kaydetmesini destekleyen etkenler olarak yurt içi talep ile AB’den ve Çin’den gelen ihracat siparişlerine vurgu yapıldı.
Pandemi gölgesinde global imalat dallarındaki iyileşme, enflasyonu üst çekiyor…
JP Morgan Global İmalat Dalı PMI raporunda yazıldığı üzere global orta mal üreticileri Aralık ayında istihdamı artırırken tüketim ve yatırım malları üreticileri birebir ay istihdama takviye veremediler. Pandemi kaynaklı arz kısıntıları ve artan ulaşım maliyetleri hem üretim maliyetleri hem de satış fiyatlarındaki artışın hızlanmasına sebep oldu.
Öteki bir sözle, global imalat kesiminin ayakları üzerinde durabilme gayretleri enflasyonist baskının artmasına sebep oluyor. Artan enflasyon baskısı, pandemi tesiriyle global çapta artan işsiz nüfusun geçim ıstırabını daha dazora sokuyor. Artan maliyetler ve gelir kaybı, bireylerin ve şirketlerin kredi borçları hasebiyle da bankacılık sistemi üzerindekara bulutların toplanmasına sebep oluyor.
2008-2009’da patlayan global finansal kriz, Mart 2018’de ABD’de Trump idaresinin başlattığı ticaret savaşı ve son olarak 2019 yılının sonunda ortaya çıkan pandemi; finansal riski giderek sarmala dönüştürüyor. Bu sebeple dikkatler, aşının kovid-19 ve türevlerine tesir edip etmeyeceğine ağırlaşmış durumda. Uygun senaryoda ekonomik aktivitenin iyileşmeye başlayacağını, berbat senaryoda ise gelir dağılımındaki makasın giderek açılacağını iddia etmek sıkıntı değil. Makas sözü düşük gelir kümesiyle yüksek gelir kümesi ortasındaki uçurumu tabir ediyor. Krizler ve bulaşıcı hastalıklarla hep yüzleşmek zorunda kalan ve kalacak olan global idareler mevcut ortamdafinansman gereksinimini sağlamaya çalışıyorlar.
Öte yandan da cüret kırıcı işsizlik bilgileri ve artan fiyatlar gelir dağılımının bozulmaya devam etmesine sebep oluyor. Anlaşılıyor ki aşı ile ilgili olumlu sinyaller alana kadar gelir dağılımı üzerindeki riskler de artmaya devam edecek. Aşı elbette bir tahlil lakin kalıcı tahlil için global idarelerin dış siyaset ve dış ticarette yapan bir tavır sergilediği, global gelir dağılımının adil bir fotoğraf ortaya koyduğu ütopik bir Dünyanın hayalini kuruyorum.
Dr Fulya Gürbüz
Dr Fulya Gürbüz: Makro-ekonomi gündeminde enflasyon var
FÖŞ yazdı: Türkiye 2021’de de büyüyemez, 2022’de de
Fakir Ülkelerin Borç Düzeyi Kaygı Yaratıyor!
Perakende itimat endeksi pandemi sürecinde rekor düzeyde düştü
Para Tahlil
