Türk lirasına itimadın tazelenmesi döviz geliri olan şirketlerin daha düşük maliyetlerden yabancı para cinsinden borçlanmayı tercih etmesinde tesirli olacaktır. Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın 2021 yılında yabancı para cinsinden borçlanmasının hissesini azaltacaklarına dair açıklamasını kur riski açısından olumlu bir gelişme olarak kıymetlendirebiliriz.
Ekim ayında cari süreçler açığı 0,3 milyar dolara geriledi…
Merkez Bankası, 2020 yılı Ekim ayı ödemeler istikrarı bilgilerini açıkladı. Türkiye’deki yurt içi yerleşiklerin yurt dışı yerleşiklerle yaptığı ekonomik faaliyetler sonucunda Eylül ayında 2,56 milyar dolar cari süreçler açığı kaydedilmesinin akabinde Ekim ayında 0,3 milyar dolar cari süreçler açığı kaydedildi. Son 12 aylık cari süreçler açığı ise Ekim ayında 33,8 milyar dolara yükseldi. Aşağıdaki grafikte gri çubuklar sol eksendeki aylık cari süreçler istikrarını, mavi çizgi ise sağ eksende 12-aylık toplam cari süreçler istikrarını göstermektedir. Net güç ithalatçısı ülke pozisyonundaki Türkiye’de ithalat kalemindeki sert düşüşler ile ihracat ve turizm gelirlerindeki artışlar cari süreçler istikrarını üst taşıyan ana faktörlerdir.
Ekim ayında cari süreçler istikrarının 0,3 milyar dolar açık vermesinde, dış ticaret açığının bir evvelki aya nazaran 2,47 milyar dolar azalarak 1,27 milyar dolara gerilemesi tesirli oldu. Toplam mal ihracatı Ekim ayında bir evvelki aya nazaran 1,26 milyar dolar artarken toplam mal ithalatında 1,21 milyar dolarlık azalma kaydedildi.
Hazine’nin eurobond ihracı finansman hesabını olumluya çevirdi…
Ödemeler istikrarının finansman tarafında ise Eylül ayında 2,48 milyar dolar açık verilmişken, Ekim ayında Hazine’nin 2,5 milyar dolar tahvil yoluyla dış borçlanması finans hesabının 1,3 milyar dolar fazla vermesinde tesirli oldu.
Ağustos 2018’den bu yana dış borç ödemesinden daha az dış borçlanma gerçekleştirildi…
Bu yazımda; ödemeler istikrarı tablosunda yer alan finans hesabının alt kalemlerinde bulunan Genel Hükümet, Bankalar ve Başka Bölümlerin borçlanma datalarına odaklanmak istiyorum. Aşağıdaki grafikte mavi çubuklar Genel Hükümetin döviz cinsinden tahvil ihracı yoluyla net borçlanmasını; kırmızı çubuklar Bankaların, yeşil çubuklar ise Öteki Dalların kredi ve tahvil yoluyla net dış borç durumunu (kullanım ve geri ödeme ortasındaki fark) göstermektedir.
2013 yılında ABD merkez bankası Fed’in istihdam ve enflasyon amaçlarına uygun sinyallerin gelmeye başladığına yönelik kelamlı yönlendirmelerle faiz artırımı mümkünlüğünü ortaya koyması bilhassa banka ve Öbür Bölümlerin dış borçlanmaya yük vermelerine sebep oldu. Fed’in birinci faiz artırımına gittiği 2015 yılı sonuna kadar kelam konusu eğilimin sürdüğünü görüyoruz. Lakin Fed’in Aralık 2016’dan itibaren faiz artırımlarını kademeli olarak sürdürmeye başladığı periyotta, bilhassa Başka Dalların Türk lirasının sert paha kaybettiği Ağustos 2018 yılına kadar yurt dışı borçlanmaya yük verdiğini, Ağustos 2018’den itibaren ise borç ödemelerinden daha azını tekrar borçlandıkları bir seyirle karşılaşıyoruz.
Mart 2018’de Trump idaresindeki ABD’nin başlattığı ticaret savaşı, Türkiye’nin de üretim çarkının yavaşlamasına sebep olması, Türk lirasındaki kıymet kayıplarının 2019’da da sürmesi ve 2020 yılı Mart ayı ile birlikte Kovid-19 pandemisinin tüm dünyayı tesiri altına alması Türkiye’de gerçek dalın yatırımlar konusunda geride durmasına sebep oluyor. Bu geri duruşun tesirini de Başka Kesimlerin borç çevirme oranının %100’ün altına gerilemesinde görüyoruz. Ekim 2020’de ise Öteki Kesimlerin 0,96 milyar dolar döviz cinsinden borç geri ödemesine karşılık 1,43 milyar dolarlık borçlanma gerçekleştirmesi borç çevirme oranının %149’a yükselmesine sebep oldu.
TL’de istikrar, özel dala FX borçlanmayı cazip hale getirebilir…
Türk lirasındaki kıymet kayıpları ve tedarik zincirindeki aksamalara bağlı olarak enflasyonist baskıların arttığı mevcut ortamda yeni iktisat idaresinin siyaset faizini üst çekmesi TL cinsinden mevduat ve kredi faizlerini de üst çekiyor. Türk lirasına inancın tazelenmesi döviz geliri olan şirketlerin daha düşük maliyetlerden yabancı para cinsinden borçlanmayı tercih etmesinde tesirli olacaktır. Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın 2021 yılında yabancı para cinsinden borçlanmasının hissesini azaltacaklarına dair açıklamasını kur riski açısından olumlu bir gelişme olarak kıymetlendirebiliriz.
Dr. Fulya Gürbüz
Cüneyt Akman: “İşsizlik mi ? Haydi Canım” (Son datalar ışığında genel durumumuz)
FÖŞ: İkili yaptırım, ötesi ….ve iktisada tesiri
Ömer Gencal: “ Kamulaştırma” yapılabilir mi?
Cari açık: Ne vakit daralacak bu meret?
Para Tahlil