Ekim-Kasım-Aralık periyodunu kapsayan Kasım ayı istihdam datalarına nazaran işsizlik arındırılmamış seride bir evvelki aya nazaran 20 baz puan artarak yüzde 12.9’a yükselirken, arındırılmış seri değişim göstermeyerek yüzde 12.9’da yatay seyretti. Dar tarifli işsiz sayısı arındırılmamış bilgide değişim göstermeyerek 4 milyon 5 bin şahısta kalırken, arındırılmış datada 8 bin kişi azalarak 4 milyon 6 bin bireye geriledi.
Geçtiğimiz yılın tıpkı periyodunda arındırılmış bilgide işsizlik oranı yüzde 13.2, arındırılmamış bilgide ise yüzde 13.3 seviyesindeydi. Her ne kadar TÜİK yıl gerçekleşmesini önümüzdeki aya açıklayacak olsa da yıllık bazda işsizliğin hangi seviyede olduğunu Şubat-Mayıs-Ağustos-Kasım aylarının ortalamasına bakarak görmekteyiz.
Sayılar gerek arındırılmış gerek arındırılmamış seride 2019 yılında yüzde 13.7 olan işsizliğin, pandeminin tüm iktisadi faaliyeti etkilediği 2020 yılında 50 baz puan gerileyerek yüzde 13.2’ye gerilediğini söylüyor. Bu da geçtiğimiz yıl 4 milyon 461 bin olan işsiz sayısının 398 bin kişi azalarak 4 milyon 63 bin bireye gerilediği manasına geliyor. İnanmak isteyenler için “mucize” her yerde.
Kasım ayında istihdam oranı yüzde 42.9’a, işgücüne katılma oranı yüzde 49.3’e gerilerken, 2019 yılında yüzde 45.7 olan istihdam oranının yüzde 43.0’e, yüzde 53.0 olan işgücüne katılma oranının ise yüzde 49.4’e gerilediğini görmekteyiz.
Geçtiğimiz yıl boyunca yazdığımız raporlarda lisana getirdiğimiz durumu yinelemekte yarar var: 2019 yılından 2020 yılına nüfus 1 milyon 105 bin kişi artarken, işgücü tam aykırısı 1 milyon 678 bin kişi azalmış bulunuyor. İstihdam edilenlerdeki azalış ise 1 milyon 272 bin kişi. İşten çıkarma yasaklarının da Türkiye’deki işsizliğin gerçek boyutunu gizlemeye devam ettiği dikkate alındığında işsizliğin nasıl gerilediği daha net anlaşılabilir.
Raporu yazdığımız an itibariyle TÜİK 15+ Yaştaki Nüfusun İşgücü Durumuna ait tabloyu hala güncellememişti. O nedenle 15-64 Yaş Kümesindeki Nüfusun İşgücü Durumu bilgilerini kullanarak alternatif işsizlik oranlarını hesaplamak durumunda kaldık.
11 milyondan fazla işsiz var
Alternatif işsizlik oranlarına baktığımızda işsiz sayısına (4 milyon 5 bin) iş bulma ümidi olmayan ve iş aramayıp çalışmaya hazır olanları (4 milyon 832 bin) dahil ettiğimizde geniş tarifli işsiz sayısı 8 milyon 837 bin şahsa, işsizlik oranı da yüzde 24.6’ya yükselmektedir. Bu sayıya vakte bağlı eksik ve yetersiz istihdamdaki 2 milyon 238 bin kişi de eklendiğinde en geniş tarifli işsiz sayısına ulaşmaktayız ki bu durumda Kasım’da işsiz sayısı 11 milyon 177 bin şahsa, işsizlik oranı da yüzde 31.0’e yükselmektedir.
İşsizlikteki vahim duruma bir öbür halde de bakabiliriz. TÜİK istihdamda olup işbaşında olmayanların datalarını de açıklamaktadır. Bu sayılar, istihdam bağı devam eden ve üç ay içinde işlerine döneceğini düşünenler ile işbaşında olmayıp gelirinin en az yarısını elde edenlere karşılık gelmektedir. Datadan hareketle ILO’nun pandemi nedeniyle çalışılmayan süreyi muadil tam vakitli istihdama dönüştürerek iş kaybı hesabı için kullandığı metodolojiyi Türkiye için uyguladığımızda çalışma müddetinde meydana gelen toplam işgücü kaybını ve tam vakitli istihdam kaybını bulabilmekteyiz.
Geniş tarifli işsizlik %32.7
Kasım devrinde meydana gelen muadil iş kaybı 2 milyon 829 bin olarak gerçekleşti. Bu durumda revize edilmiş geniş tarifli işsiz sayısı (tam vakitli istihdam kaybı dahil) 11 milyon 768 bin şahsa yükselmektedir. İşgücü de benzeri biçimde revize edildiğinde sayı 36 milyon 5 bin şahsa çıkmaktadır. Geniş işgücüne nazaran revize edilmiş geniş tarifli işsizlik (istihdam kaybı dahil) oranı bu hesaplamaya nazaran yüzde 32.7 olmaktadır. Karşılaştırma yapmak açısından TÜİK datalarına nazaran 11.17 milyon, İLO metodolojisine nazaran düzenlendiğinde 11.77 milyon geniş tarifli işsiz bulunurken, işsizlik oranı TÜİK verisine nazaran yüzde 31.0, İLO metodolojisine nazaran yüzde 32.7 seviyesindedir.
Kasım periyodunda tarım dışı bölümlerin istihdamı yıllıkta 753 bin kişi azalırken bunun 756 bini hizmet, 91 bini sanayi kesimindeki gerilemeden kaynaklanırken; inşaat dalında ise 94 bin kişilik artış yaşanmıştır. Aylık olarak değerlendirdiğimizde ise tarım dışı kesimlerde 38 bin kişilik istihdam artışı olurken bunun 83 bini sanayi dalı kaynaklı gerçekleşirken, hizmet kesimi istihdamı 38 bin, inşaat bölümü istihdamı ise 6 bin kişi gerilemiştir. 2019 yılında 23.02 milyon şahsa istihdam sağlan tarım dışı bölümlerde istihdam 2020 yılında 22.13 milyon şahsa gerilerken hizmetler bölümü 811 bin kişi ile en fazla kaybın yaşandığı bölüm oldu.
Tarım kesimine baktığımızda ise istihdam Kasım’da bir evvelki aya nazaran 62 bin kişi, geçtiğimiz yılın birebir periyoduna nazaran 365 bin kişi geriledi.
Bir başlık da kamu istihdamı için açmak gerekiyor. 2011-2015 devrinde özel bölümün yarattığı istihdam ile kamunun yaratmış olduğu istihdam tıpkı halde hareket ederken 2017 yılı 3. çeyrekte itibaren istihdamdaki artışta kamunun öne çıktığını görmüştük. Örneğin 2019 yılının birinci çeyreğinde, tarım dışı kesimlerde kaydedilen 536 bin kişilik istihdam kaybının 803 bini kamu tarafından telafi edilmişti.
Bir tek kamu iş veriyor
2020 yılı son çeyrek itibariyle kamu istihdamı geçtiğimiz yılın birebir periyoduna nazaran 147 bin kişi artarak 4 milyon 792 bin kişi oldu. Bu ise evvelki özel -tarım dışı- bölümdeki 730 bin kişilik istihdam kaybını telafi etmeye yetmedi. Bunu bir öbür halde de söz etmek istersek toplam istihdam 1 milyon 103 bin kişi azalırken, kamu istihdamı 147 bin kişi artmıştır, hasebiyle özel dal istihdamı 1 milyon 250 kişi azalmıştır.
İktisadi faaliyet kollarına nazaran incelediğimizde ise konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri en fazla istihdam azalışının yaşandığı kesim olurken, onu tarım ve imalat endüstrinin izlediğini görmekteyiz.
Kasım devrinde rastgele bir toplumsal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların sayısı bir evvelki aya nazaran 490 bin kişi azalarak 8 milyon 29 bin şahsa geriledi. Geçtiğimiz yılın tıpkı ayında bu sayı 9 milyon 521 bin kişiydi. Bu sayının toplam çalışanlar içindeki hissesini gösteren kayıt dışı çalışanların oranı Kasım’da bir evvelki aya nazaran 137 baz puan azalarak yüzde 29.7 oldu.
Son olarak 15-24 yaş ortasındaki genç nüfusun işgücü durumuna baktığımızda 11 milyon 764 bin gencin 4 milyon 663 bini işgücünde olup bunun 3 milyon 478 bini istihdam içerisindedir. Yani genç nüfustaki işsizlik oranı yüzde 25.4 seviyesindedir. Geçtiğimiz yılın birebir devrinde bu oran yüzde 24.5 idi. Ne eğitimde ne de istihdamda olan genç nüfus geçtiğimiz yılın Kasım ayına nazaran 252 bin kişi artarak 3 milyon 187 bin bireye yükselmiştir.
Sonuç olarak Yeni İktisat Programına nazaran 2020 yılında işsizliğin yüzde 13.8 seviyesinde gerçekleşeceği iddia edilmişti. Amacın altında kaldığı için muvaffakiyet olarak nitelendirilebilir lakin geçtiğimiz yıl devreye alınan ve hala da sürmekte olan işten çıkarma yasakları dikkate alındığında gerçeklerin hiç de o denli olmadığı görülmektedir.
Nakit İstikrarı Bütçenin Yıla Yüksek Bir Açıkla Başlayacağını Söylüyor
FÖŞ yazdı: 3cü Dalga Başladı!!!!
FÖŞ: Kerim Rota’yla Siyaset, Sefalet, İşsizlik ve Kalkınma Üzerine Bir Sohbet
Çetin Ünsalan Yazdı: Uzay bütçesini nasıl arttırabiliriz?
Para Tahlil