Türk Lirası’nın ABD Doları karşısında Temmuz ayı boyunca devam eden yatay seyri, son haftalarda yerini kıymet kaybına bıraktı ve Dolar/TL kuru yine 7 düzeyini aştı.
Türk Lirası yılbaşından bu yana ABD Doları karşısında yüzde 16 kıymet kaybetmiş durumda.
Kur neden yükseliyor?
Para piyasası uzmanları TL’deki paha kaybını ve Dolar/TL kurundaki yükselişi birkaç temel nedene bağlıyor.
Enflasyonun çift hanelerde kalmaya devam etmesine rağmen Merkez Bankası’nın son bir yıl içerisinde siyaset faizini yüzde 24 düzeyinden yüzde 8,25’e kadar indirmesinin TL’nin cazibesini azalttığı ve yatırımcıların TL varlıklara olan ilgisinin azaldığı belirtiliyor.
Enflasyonun yüksek seyretmesine rağmen faiz indirimlerinin sürmesi sonucunda Türkiye negatif gerçek faiz veren bir ülke pozisyonuna gelmiş durumda.
Döviz rezervleri düşüyor
Bir öbür münasebet ise Merkez Bankası’nın azalan döviz rezervlerinin Türkiye’nin TL’yi destekleme kapasitesine olan itimadı azaltması olarak lisana getiriliyor.
TL’nin baskı altında olmasına yol açan bir öteki neden ise koronavirüs salgını nedeniyle ülkeye döviz girişinde yaşanan düşüş olarak öne çıkıyor.
Reuters haber ajansı, para piyasası traderlarının yaptığı hesaplamalara nazaran Merkez Bankası ve kamu bankalarının 2019’um başından bu yana TL’yi desteklemek için piyasaya yaklaşık 110 milyar dolar sattığını aktarıyor.
Bu yolla piyasadaki döviz likiditesinin artırılması ve TL’nin desteklenmesi amaçlanıyor.
Yaz döneminde Türkiye’ye gelen yabancı turist sayısında yaşanan düşüş, turizm gelirlerinin geçen yılların epeyce gerisinde kalmasına yol açmış durumda.
Son açıklanan Turizm ve Kültür Bakanlığı bilgilerine nazaran Haziran ayında Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı yüzde 96 düştü.
Koronavirüs, tesirini ihracatta da hissettiriyor. Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olan Avrupa’da talebin salgınla paralel gerilemesi sonucu Türkiye’nin ihracatında da beklenen düzeyler yakalanamadı ve ihracattan elde edilen döviz geliri de azaldı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun datalarına nazaran Nisan ve Mayıs aylarında ihracat yüzde 40’ın üzerinde düştükten sonra Haziran’da yüzde 15 artmıştı.
TL’de paha kaybı nelere yol açıyor?
Dış ticaret açığı veren ve güçte dışa bağımlı olan bir ülke olan Türkiye için TL’nin kıymet kaybetmesi, ithalat maliyetlerini artırıyor.
Bilhassa güç ithalatı maliyetlerinin yükselmesi sonucu doğalgaz ve petrol fiyatlarındaki yükseliş, genel üretim maliyetlerini artırıyor. Üretim maliyetlerindeki artış işe TL’deki paha kaybının enflasyonu yükseltmesine yol açıyor.
2018 yılında Türk Lirası, ABD Doları karşısında süratli bedel kaybı yaşamış ve akabinde enflasyon yüzde 20’nin üzerine tırmanmıştı.
TL’deki kıymet kaybının bir başka tesiri ise TL geliri olan lakin dövizle borçlanan özel kesimde hissediliyor.
Türk Lirası’nın bedel kaybetmesi, hem şirketlerin döviz borçlarını geri ödemesini hem de borçların çevrilmesini zorlaştırıyor.
Merkez Bankası datalarına nazaran özel kesimin 12 ay içerisinde geri ödemesi gereken döviz borcu 162 milyar dolar düzeyinde.
Londra swap piyasasında TL faizleri neden yükseldi, neden düştü?
4 Temmuz Salı günü, Türk Lirası’nın kıymetini desteklemek ismine memleketler arası piyasalardaki TL likiditesi kısıldı.
Böylelikle Londra swap piyasasındaki TL faizleri yüzde yüzde 6,8’den yüzde 1050’ye kadar yükseldi.
Para piyasası uzmanları, Türkiye’nin swap piyasalarında TL likiditesini kısarak Türk Lirası’na karşı durum almanın maliyetini yükselttiğini ve bu yolla TL’nin desteklendiğini belirtmişti.
Bu yolla Dolar/TL’nin ruhsal hudut olarak kabul edilen 7 düzeyini aşması Salı günü engellenmiş oldu.
Lakin swap piyasasında TL bulamayan yatırımcılar bu sefer ellerindeki pay senedi ve tahvil üzere başka TL cinsi varlıklarda satışa gitti. Borsa İstanbul 100 endekasi TL swap faizinin yüzde 1050’yi gördüğü günü, yüzde 5’lik kayıpla tamamladı.
Bu sabah ise swap piyasasında faizler tekrar olağan düzeylere geriledi.
Reuters’a konuşan Aberdeen Standard yatırım bankası analisti Viktor Szabo, swap faizlerideki artış için “Bu sürdürülebilir bir strateji değil. Ya TL’nin paha kaybetmesine müsaade verecekler ya da olumsuz senaryoda sermaye denetimlerini devreye sokacaklar. Sermaye denetimleri kanamayı durdurur fakat para piyasalarını da büsbütün dondurur” dedi.
TL için beklentiler neler?
Türk Lirası’nın ABD Doları karşısında kısa vadede toparlanması beklenmiyor.
Rabobank’tan kıdemli stratejist Piotr Matys, yatırımcılara gönderdiği piyasa notunda “Gelecek birkaç ay içerisinde Türkiye iktisadına dair beklentilerin önemli biçimde toparlanmaması halinde, Dolar/TL’nin 7’nin üzerinde kalıcı olması olası” diyor.
IMF ise açıkladığı son Dış Dal Raporu’nda, Türkiye’nin dış şoklara karşı kırılgan olduğunu vurguladı ve Merkez Bankası’na rezervleri tekrar yükseltecek bir stratejiye geçip enflasyonu dizginlemeye yönelik adımlar atma tavsiyesinde bulundu.
Derleyen: Can İlker, Ekonomist
TAHLIL: TL’ye bişeyler oluyor
Goldman Sachs kademeli artışla faiz 2021’de %14 diyor lakin mümkün mü?
Yakın gelecekte de yatırım altına yönelecek!
Goldman Sachs: Borsalarda geniş ve yatay seyir devri
Para Tahlil
