Tam ‘Galiba bu sefer dolarize olmaktan yavaş yavaş vazgeçiyoruz’ diyoruz. Bakıyoruz, tekrar tıpkı noktaya gelmişiz. 1990’dan bu yana bir ileri, bir geri vaziyetindeyiz. Birebir sineması başa sarıp sarıp izliyoruz.
Malumunuz, geçtiğimiz haftalarda gerek yeni iktisat idaresi gerekse Cumhurbaşkanı piyasaları rahatlatan hayli kıymetli iletiler verdi. Merkez Bankası faizi artırdı. İktisat ve hukukta ıslahat düğmesine basıldı. Telaffuzlar ve aksiyonlar yabancıyı ikna etti ancak yerliler hala döviz almakta ısrar ediyor.
Bilgiler ortada…
Bankalardaki toplam mevduat 3.5 trilyon TL. Bunun yüzde 44.7’si TL, yüzde 55’i döviz mevduatı. Döviz hesapları 251.6 milyar dolara çıktı. Bunun 162.3 milyarlık kısmı hanehalkının, 89.3 milyarı şirketlerin… Vatandaş geçen hafta döviz düşerken almaya devam etmiş! 11-19 Kasım ortasında bile döviz hesapları 2 milyar dolar artmış…
Düşünsenize, adama düşük faizle kredi veriyorsun, koşup döviz büfesinde kuyruğa giriyor. Bayana toplumsal yardımda bulunuyorsun, o paradan 100 dolar almayı beceri sayıyor. Çocuğa harçlık veriyorsun, ‘bunun yarısıyla dolar alayım mı?’ diye soruyor. Alanlara bakıyorsun, Anadolu’dan çıkıyor. (Hatta, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Dövizini boz, TL’ye geç” dediği devirde kamera karşısında dolarları yakan illerden…) Hesap açanlara bakıyorsun, menşei iştirak bankası oluyor. Güya vatandaşa nazaran ‘faiz’ haram da ‘döviz’ helal gibi…
Anlıyorum, kimse elindeki birikiminin enflasyon karşısında erozyona uğramasını istemiyor. Fakat bizim kadar ülkesinin parasına güvenmeyen öbür bir toplum var mı hakikaten bilmiyorum.
Lakin bildiğim bir şey var ki, o da şu…
Vatandaşın dolarizasyon eğilimini azaltmak için devalar bulamazsak finansal istikrarı tehlikeye atmaya devam ederiz.
Merak etmeyin, ‘döviz ofislerini bir müddetliğine kapatalım’ üzere zihni hudut tahliller önermeyeceğim. Döviz mevduatlarına vergi getirmenin de işe yaramadığını geçtiğimiz periyotta test ettik.
O halde tahlil ne?
Elbette birinci tahlil dolarizasyonun en değerli belirleyicisi enflasyonu azaltmak… Çünkü, yüksek enflasyon, ulusal paranın yabancı paralar karşısında alım gücünün düşmesine yol açtığı için, satın alma gücü azalanlar yabancı parayı tercih ediyor. Gerek Merkez Bankası gerekse Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın önceliğinin de burası olduğu anlaşılıyor.
Dilek Güngör
Haberin devami için: https://www.sabah.com.tr/yazarlar/dilek-gungor/2020/11/25/dolarizasyon-terse-doner-mi?f=sm&utm_source=twitter.com
Para Tahlil