Türkiye’de bu husus çok tartışıldı. Trajikomik sözler gündeme geldi. Benim aklımda kalan ise “Ben daima 50 liralık akaryakıt alıyorum” lafı oldu.
Pahalı kardeşim, hepimiz vatanımızı seviyoruz. Ancak kabul etmemiz gereken gerçekler var. Biz güç bağımlılığı olan bir ülkeyiz. Yani o marketten aldığın bisküvi var ya onun fabrikasını çalıştırmak için enerjiyi dışarıdan alıyoruz. Marketten çıkınca bindiğin araban var ya işte o otomobilin akaryakıtını dışarıdan alıyoruz. Meskene gitmek için trafik yoğunluğuna baktığın telefon var ya işte o telefonu da dışarıdan alıyoruz. Meskene vardın mı ha işte o konutun imalinde kullanılan inşaat materyallerini de dışarıdan alıyoruz. Bilgisayarını açtın belge göndermen lazım o bilgisayarı da dışarıdan alıyoruz. Hava biraz serinledi kombiyi açalım mı? Açalım da eee doğalgaz da dışarıdan…Daha niceleri…
Artık hala nolmuş dışarıdan alıyorsak paramız var ki verip alıyoruz diyorsan üzüleceğin ayrıntı geliyor. Biz bunları dışarıdan alırken dolar ile euro ile alıyoruz. Kur yükseldiğinde ise bu aldıklarımızın hepsinin maliyeti artıyor.
Fakat senin maaşın bu süratte artmıyor işte…o vakit alım gücün düşüyor. Geçen sene sinema keyfi yapmak için marketten abur cubur alan Berkcan’ın sepeti 50 TL’ye mal olurken bu sene 72 TL olmuş. Üzgünüm Berkcan ya abur cuburlardan birini geri bırakacaksın ya da daha fazla ödemeye razı olup bütçendeki diğer bir kalemden kısacaksın. Zira öğrencisin ve gelirin artmıyor, olağan normal bir öğrenci isen…
Kombiyi kıstık, market sepetini küçülttük, telefon eski(me)mişti onu değiştiremedik, bu yılki modaya uyamadık…bunun bir sonucu olmalı değil mi? bu kadar kolay değil iktisat ancak aslında bu kadar da basit…şimdi bir milyon insanın her gün aldığı o bisküviyi almadığını düşünün…o bisküvi markası bir müddet sonra üretim çizgilerinden kimilerini kapatmak zorunda kalır, emekçilerin kimilerine fiyatsız müsaade verir ya da işten çıkarır. Oldu mu sana ikili sorun…Bisküvi fabrikasında işten çıkarılan Berkcan’ın babası ona harçlık gönderemez. Berkcan artık sinema keyfi yapmak için market alışverişi de yapamaz. Kısır döngü halkaları giderek derinleşiyor. Sonunda iktisat küçülür, daralır artık sayılar neyi gösterirse, bilinen tek bir şey var vatandaş zahmete düşer. Daima bu türlü mi kalır pekala? Hayır elbette her krizin bir çıkışı vardır. Ancak bu müddet içerisinde halledilmesi gereken meseleler da büyür.
İşte dışarıya bağımlı isen ithalat kültürü yerleşmiş ise en ufak bir ekonomik krizde, şokta başımıza bunlar gelir. Aslında tüm kabahat dolarda değil, kabahat ithal çanta kullanan Merve’de de değil…Bunlar her iktisatta olan şeyler, şayet bir hatalı arıyorsak o da üretmemektir…
Doç Dr Aysel GÜNDOĞDU
Finansoloji websitesini ziyaret edin, çok yararlı tavsiyeler bulacaksınız
Finansal piyasalarda sürü psikolojisi
Tüketici kredileri altın ve gümüşe mi gidiyor?
OKS’de Portföy Oluşturma
Para Tahlil
