Dolar, Covid-19 salgınının ABD’yi tesiri altına aldığı Mart 2020’den bu yana global piyasalarda daima düşme eğiliminde. ABD’nin ticari ortaklarının para ünitelerine nazaran yüzde 10-12 aralığında kıymet kaybeden dolar, 2018’den bu yana en düşük düzeyleri gördü.
Dolar/TL kuru da bu düşüşten etkilendi. Dolar/TL kuru son 3 gündür gerileme kaydederken, Ağustos’tan bu yana en düşük seviyeyi test ediyor. Bugün 7,05 düzeyinde süreç gören Dolar/TL kuru, Kasım 2020’de 8,58’i görmüştü.
Doların seyrine ait Bloomberg’deki tahlilinde ekonomist Stephen Roach, Haziran ayında yaptığı varsayımı hatırlatarak, 2021 sonu prestijiyle doların global piyasalardaki düşüşünün yüzde 35 düzeyinde olacağı öngörüsünü yineliyor.
“Dokuz vuruşluk bir beyzbol oyununun şimdi üçüncü vuruşundayız” diyen Roach, şayet bu varsayımı yanlışsız çıkarsa, dolardaki düşüşün 46. ABD Lideri Joe Biden’ın birinci yılına damga vuracak kıymetli bir ikaz olacağı görüşünde.
Roach’a nazaran global piyasalarda doların düşüşünde üç etken öne çıkıyor;
– ABD’nin cari açığındaki artış
– Euro’nun yükselişi
– Dolardaki zayıflığa karşı ABD Merkez Bankası’nın atabileceği adımların sonlu olması
Bu etkenlerin ışığında Roach, doların düşüşünün süreceğine yönelik kestirimleri konusunda “daha emin” olduğunu belirtiyor.
Cari açık, yatırım gelirlerini de kapsadığı için ticaretin en geniş kapsamlı değerlendirmesini sunuyor. ABD’de cari açığın gayrisafi yurt içi hasılaya (GSYH) oranı, 2020’nin ikinci çeyreğinde 1,2 puan artarak yüzde 3,3 olarak kaydedilmişti. Bu oran üçüncü çeyrekte yüzde 3,4 olarak hesaplandı.
Ülkenin cari süreçler açığı, 2020’nin üçüncü çeyreğinde bir evvelki çeyreğe kıyasla yüzde 10,6 artarak 178,5 milyar dolar oldu.
İkinci çeyrekteki artış şimdiye kadarki en büyük oran olarak kayıtlara geçerken, cari açığın mevcut konumu 2008’den bu yana en berbat seviyeyi temsil ediyor.
Covid’le alakalı olarak bütçe açığının artması, yurtiçi tasarruflardaki kötüleşmenin de esas nedeni.
2020’de cari açıktaki genişleme, Covid kısıtlamaları sırasında mali dayanak sağlamayı hedefleyen 2,2 trilyon dolarlık CARES yasasının doğal sonucuydu. CARES, koronavirüs yardım, takviye ve ekonomik güvenlik yasasının kısaltması olarak kullanılıyor ve 27 Mart 2020’de periyodun ABD Lideri Donald Trump tarafından imzalanarak yürürlüğe girdi.
Salgın ve yarattığı tesir devam ederken, 2,8 trilyon dolarlık bir mali takviye paketi de buna eklenecek. Bunun 900 milyar doları Aralık’ta devreye girdi, 1,9 trilyon dolarlık kısmı ise Biden tarafından teklif edilmiş durumda.
Covid takviye paketleri toplamda 5 trilyon doları bulacak. Bu da 2020’nin gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 24’üne tekabül ediyor. Cari açıktaki genişleme de bundan etkilenerek şimdiye kadarki seviyesinin de üzerine çıkabilir.
Ekonomist Stephen Roach, dolarla ilgili olumsuz öngörüsüne gelen reaksiyonların “başka bir alternatif olmadığına” odaklandığını aktarıyor ve buna itiraz ediyor. Bunun için Çin’in ulusal para ünitesi Yuan ve euroyu, hatta değerli madenleri ve kripto paraları örnek veriyor.
Haziran 2020’den bu yana Çin dünya genelinde Covid sonrası toparlanmanın öncülüğünü yaparak para ünitesine kıymet kattı. 2020’de Şubat ile Mayıs ayları ortasında euro da yüzde 7’lik bir artış yaşadı.
Temmuz 2020’de Almanya Başbakanı Angela Merkel ile Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 750 milyar euroluk kurtarma fonunda mutabakata varması kıymetli bir etkendi.
Öte yandan altın fiyatları da 2020 yaz aylarında, ABD ve AB’deki kurtarma paketleriyle bağlantılı olarak yükseldi. Artan likidite, altın fiyatlarının yükselmesinde tesirli oldu.
ABD Merkez Bankası faiz artırmakta tez etmiyor
ABD Merkez Bankası cephesindeki gelişmeler de doların seyrinde değerli bir rol oynadı.
Cari açık basıncı altında merkez bankaları ekseriyetle sıkı para siyaseti uygulayarak yardıma yetişir. Stephen Roach ise bugün ABD Merkez Bankası Fed için bunun geçerli olmadığını hatırlatıyor.
Fed’in Ağustos ayında benimsediği yeni enflasyon yaklaşımı, “ortalama” yüzde 2 enflasyon amacını içeriyor ve daha gevşek bir duruşa işaret ediyor. Bu durum Fed’in faiz artırma konusunda sabırsız olmayacağının da göstergesiydi.
ABD’nin cari açık genişlemesini ve Fed’in yaklaşımını dengelemek için yabancı sermayeye gitgide daha çok bağımlı hale gelmesi, doların zayıflamasını daha beklenen hale getiriyor.
Salgının hala sürmesi ve iktisadın çift tabanlı resesyonun eşiğinde olması, Biden idaresini bir öteki mali takviye paketini benimsemeye zorluyor. Bunun iktisat için sonuçları olacak. Doların düşüşü de bu sonuçlardan biri.
Kaynak: Haberdar
Para Tahlil
