Elektrikli araçların global otomotiv satışlarındaki hissesi şimdi yüzde 5’e ulaşamadı. Türkiye’de ise elektrikli ve hibrit araçların pazar hissesi yüzde 3.4’le hudutlu kaldı. Memleketler arası danışmanlık şirketi Kearney’e nazaran kısa menzil, yüksek fiyat ve sonlu seçenek, elektrikli araçların yaygınlaşmamasının önündeki en kıymetli pürüzler. Elektrikli araçların fiyatını düşürmek için vergi avantajı kaide. Reklam ve Ar-Ge takviyesine de gereksinim var. Otomotiv üreticilerinin filo şirketleri ve bankalarla kuracağı işbirliklerinin de desteklenmesi gerekiyor.
Milletlerarası danışmanlık şirketi Kearney, elektrikli araçlar bölümünün durumu ve geleceğine dair beklentileri içeren bir rapor yayınladı. Rapora nazaran elektrikli araçlar şimdi otomotiv sanayisinin küçük bir kısmını oluşturuyor. Elektrikli araçların global otomotiv satışlarındaki hissesi şimdi yüzde 5’e ulaşamadı. Türkiye’de ise elektrikli ve hibrit araçların pazar hissesi yüzde 3.4’le sonlu kaldı. Dünyanın en büyük pazarı ABD’de elektrikli araçlar toplam araba üretiminin yalnızca yüzde 1.5’ini oluşturuyor.
Kearney uzmanlarının değerlendirmesine nazaran elektrikli araç satışlarının kritik eşiği aşabilmesi için tüketicilerin finansal ve günlük kullanım açısından bu araçları edinmenin mantıklı olduğuna dair ikna edilmeleri koşul. Bunun için öncelikle elektrikli araçların meskende ve işte basitçe şarj edilebilmeleri gerekiyor.
Ölçek iktisadı eksikliği
Tüketicilerin elektrikli araç edinme konusunda tereddüt yaşamasının en kıymetli nedeni, bu araçların ortalama menzilinin 450 kilometre ile sonlu olması. Üstelik elektrikli araçların tek şarjla kat edebileceği ara, soğuk havalarda daha da kısalıyor.
Kearney’in raporuna nazaran elektrikli araçların daha az tercih edilmesinin ikinci değerli nedeni ise fiyatlar. Elektrikli araçların yüksek fiyattan satılmasının gerisinde ölçek iktisadının oluşturulamaması yatıyor. Yüksek sayılarla üretime geçilememesinin yol açtığı ünite başına yüksek maliyet, bu araçların yüksek fiyatlarla satılmasına yol açıyor.
Devlet dayanağına hâlâ gereksinim var
Yeni gelişen sanayilerin kritik eşiği geçebilmek için devlet takviyesine muhtaçlık duyduğu belirtilen raporda, elektrikli araçların yalnızca çalışanlara ve tüketicilere yarar sağlamadığı; havayı temizlediği ve karbon salımını azalttığı için global ısınmanın yavaşlatılması ve etrafın korunmasını da sağladığı kaydedildi.
Kearney uzmanlarına nazaran, elektrikli araçları tüketici açısından daha tercih edilir kılmanın bir yolu da seçenek sayısını arttırmak. Ucuzdan değerliye, büyükten küçüğe, arazi için olanından kent içi versiyonuna pek çok model seçeneğinin bulunması, elektrikli araçların yaygınlaşabilmesi için büyük değer taşıyor.
Vergi teşvikleri fiyatları düşürür
Rapora nazaran elektrikli araçların yaygınlaşması için devlete düşen kıymetli sorumluluklar da var. Bunların başında vergi teşvikleriyle fiyatın azaltılması geliyor. Mahallî idarelere ve güç şirketlerine yönelik dayanaklar de, Kearney uzmanlarına nazaran altyapının gelişmesini sağlayacağı için ehemmiyet taşıyor. Rapora nazaran devletlere düşen bir öbür misyon, otoparklar ve trafikte kimi avantajlar sağlayarak elektrikli araçların cazibesini artırmak.
En fazla dayanak Norveç’te
Raporda, güçlü takviyeler sunan ülkelerde elektrikli araçların daha süratli yaygınlaştığına dikkat çekildi. Dünyada elektrikli araçlara en fazla dayanak sağlayan ülkelerin başında Norveç geliyor. Sağlanan vergi teşvikleri maliyet dezavantajını tümüyle ortadan kaldırdığı için, satılan araçların yüzde 50’den fazlası elektrikli. Ekim ayında Norveç’te elektrikli araçların hissesi yüzde 60’ı da aştı.
Dayanak kesilince satışlar düşüyor
Danimarka’da elektrikli araçlara yönelik dayanaklar 2016’da azaltılınca fiyatlar anında yükseldi ve satışlar yüzde 60’dan fazla düştü. Kanada’nın Ontario eyaletinde teşvik programı 2018’de sona erdirilince satışlar yüzde 50 geriledi. Çin’de elektrikli araçlara yönelik dayanaklar 2019’da yarı yarıya azaltılınca, yerli üretici BYD’nin satışları bir evvelki yıla nazaran yüzde 39 azaldı.
Salgın periyodunda takviyeler sürmeli
Kearney uzmanlarına nazaran, Covid19 salgınından çıkış periyodu, teşviklerden vazgeçilerek elektrikli araç üreticilerinin kendi ayakları üzerinde durmalarını beklemek için pek gerçek bir vakit değil. Kearney Türkiye Yöneticisi Onur Okutur, halihazırda sağlanan tüm takviyelere karşın elektrikli araçların maliyetinin konvansiyonel araçlardan hâlâ çok yüksek olduğuna dikkat çekerek, “Buna karşın elektrikli araçların, kişisel alıcılar için yüklü olarak tüketici hassasiyetinden, kurumsal alıcılar açısından ise karbon nötr yaklaşımından dolayı tercih edildiğini söyleyebiliriz. Fosil yakıtlı muadillerine nazaran değerli olduğu halde bu araçları almayı tercih edenleri caydırabilecek adımlar atmamakta yarar var” dedi.
Devlet takviyeleri vergi teşvikinden ibaret değil
Kearney raporunda, elektrikli araçlara yönelik devlet takviyelerinin vergi teşviklerinden ibaret olmadığı, farklı dayanaklara de muhtaçlık duyulduğu belirtildi. Bunlardan biri, yerleşim bölgelerinde şarj altyapısının oluşturulması. Bu kapsamda, yeni yerleşim bölgelerinde şarj altyapısının oluşturulmasının yasal bir mecburilik haline getirilebileceği belirtildi. Bir öbür seçenek olarak, şarj altyapısının oluşturulmasına yönelik düşük faizli kredilerin sağlanması. Kearney Türkiye Yöneticisi Onur Okutur, elektrik dağıtım şirketlerinin çeşitli takviyelerle, fiyatsız yahut kar marjı konulmayan şarj istasyonlarının inşaatı konusunda cesaretlendirilmesinin yararlı olacağını belirtti ve başta EPDK olmak üzere kamu kurumlarının gerekli düzenlemeler için çalışmalarını sürdürdüğünü vurguladı.
Ar-Ge takviyeleri nereye yönelmeli?
Elektrikli araçların gelişiminin önündeki en büyük mahzurlardan biri, halihazırda yüksek gelir kümelerine yönelik üretiliyor olması. Bunun nedeni, pil ve öbür kimi kritik ekipmanların yüksek maliyeti. Kearney uzmanları, elektrikli araçların menzilini artırmanın maliyet üzerinde aşağı taraflı bir tesir doğurmayabileceğine dikkat çekti ve devlet takviyelerinin fiyatı azaltmaya yönelik Ar-Ge çalışmalarına yöneltilmesi gereğini belirtti. Raporda, “Elektrikli araçlarda en maliyetli kısım pil olduğu için devlet dayanakları bilhassa bu alandaki çalışmaları hedeflemeli” denildi.
Az elementlere bağımlılık
Kearney raporunda dikkat çekilen bir öbür nokta, elektrikli araçlarla alanındaki teknolojilerin ender bulunan elementlere ve kobalta bağımlılığı. Ender element olarak nitelendirilen unsurların çoğunlukla Çin’de, kobaltın ise Orta Afrika’da çıktığı hatırlatılan raporda, ülkeler ortasındaki politik problemlerin arz kesintilerine yol açabileceği vurgulandı. Raporda, bu nedenle az bulunan elementlere bağımlılığı ortadan kaldıracak Ar-Ge çalışmalarının desteklenmesinin özel bir ehemmiyet taşıdığı kaydedildi.
İşbirlikleri desteklenmeli
Devletin elektrikli araçlara takviye verebileceği bir öteki alan, otomotiv üreticilerinin filo şirketleri ve bankalarla işbirlikleri. Kearney uzmanlarına nazaran, tüketicideki elektrikli araçlara yönelik ruhsal bariyerleri kaldırmak için devletler misyon üstlenmeli. Raporda bu kapsamda ilgili resmi makamların şarj istasyonlarının görünürlüğünü artırması önerildi. Bir diğer teklif, kamu spotları ile başlangıç maliyetleri yüksek olsa da elektrikli araçların uzun vadede daha kârlı olduklarını vurgulamak.
Para Tahlil
