DEVA Partisi, döviz kurlarında yaşanan gelişmeler sonucunda, Dolar karşısında yüzde 23, Euro karşısında ise yüzde 29 bedel kaybeden Türk Lirası’nın tekrar eski kıymetine nasıl dönebileceği konusunda hükümete 10 unsurluk bir tahlil önerisi sundu.
DEVA Partisi’nden doların yükselmesiyle ilgili yapılan açıklamada Türk Lirası’nın gelişmekte olan ülkeler ortasında en makûs performans gösteren para ünitelerinden birisi olduğu belirtilerek, bu durumun yatırımcıların risk almak istememesi, bunun da iktisadın yavaşlamasına, yeni işlerin doğmasına mahzur olduğu kaydedildi.
‘TEMEL SEBEP MAKUS YÖNETİM’
Türkiye’nin pek çok alanda olduğu üzere iktisat alanında da yaşadığı meselelerin temel sebebinin makus idarenin olduğu belirtilirken açıklamada şu tabirlere yer verildi:
“Son günlerde döviz kurlarında yaşanan gelişmeler sonucunda Türk Lirası, geçen yıl sonuna nazaran, Amerikan Doları karşısında yüzde 23, Avro karşısında ise yüzde 29 oranında bedel kaybetmiştir. Türk Lirası bahsedilen periyotta gelişmekte olan ülkeler ortasında en makus performans gösteren para ünitelerinden birisi olmuştur.
Türk Lirası’nın yüksek bedel kaybı yaşadığı ve istikrarsız olduğu periyotlarda yatırımcılar risk almak istememektedir. Bu durum, ekonomiyi yavaşlatmakta, yeni işlerin doğmasına mahzur olmakta ve hatta mevcut işleri azaltmaktadır. COVID-19 ile artan istihdam ve gelir kayıpları bu ortamda daha da derinleşmektedir.
Türk Lirası’ndaki bedel kaybı toplumun satın alım gücünü azaltmaktadır. Bilhassa fiyatlı kısmın geliri enflasyon karşısında erimekte ve yoksulluk yaygınlaşmaktadır.
Türk Lirası’na itimadın kaybolduğu bu türlü devirlerde vatandaşlar tasarruflarını alternatif para ünitelerine yönlendirmekte, bunun sonucunda Türk Lirası’ndaki paha kaybı daha da derinleştiği üzere, iktisat içerisinden çıkılmaz bir kısır döngüye girmektedir.
Ülkemizin pek çok alanda olduğu üzere, iktisat alanında da yaşadığı meselelerin temel sebebi berbat idaredir.
Sağlam olmaktan uzak ve yalnızca günü kurtarmayı hedefleyen iktisat uygulamaları, Türk Lirası’nın son yıllarda gösterdiği berbat performansta büyük rol oynamıştır. Merkez Bankası ve iktisattaki kilit kurumların bağımsız ve objektif bir anlayışla çalışmasının engellenmesi ve bu kurumların kapasitelerindeki zayıflama da bu gelişmelerde tesirli olmuştur.
Para siyasetleri kuralsız ve enflasyon hedeflemesinden uzak bir biçimde uygulanmaya başlanmış, Merkez Bankası rezervleri şeffaflıktan mahrum bir formda döviz piyasalarına müdahale hedefiyle kullanılmıştır.
Türk Lirası’nın sirkülasyonuna yönelik getirilen sınırlamalar ve içe kapatıcı siyasetler, Türk Lirası’nın kredibilitesini ve konvertibilitesini olumsuz etkilemektedir. Ranta ve verimsiz dallara dayalı büyüme modelini sürdürebilmek için kamu bankaları aracılığıyla dağıtılan kolay krediler, sirkülasyondaki para ölçüsünü ölçüsüzce artırmaktadır.
Denetimden çıkan kamu harcamaları ve iktisattaki yavaşlama sonucunda azalan vergi gelirleri, bütçe disiplininden önemli biçimde uzaklaşılmasına sebep olmuştur. Yıllar evvel terkedilen dövize dayalı iç borçlanma uygulamasına geri dönülmesi, kamu finansmanı üzerindeki yapısal riskleri daha da kalıcı hale getirmektedir.”
TL’NİN TEKRAR PAHA KAZANMASI İÇİN 10 TAHLIL ÖNERİSİ
Sağlam parası olmayan devletlerin müreffeh toplumları olamaz. Türk Lirası’nın yitirdiği bedel ve prestijin yine kazanılması için DEVA Partisi olarak aşağıdaki siyasetleri önermekteyiz:
1. DEVA Partisi olarak 17 Mart ve 18 Nisan’da açıkladığımız teklifleri içeren, içsel tutarlılığa sahip, teknik kalitesi yüksek ve inanç veren orta vadeli bir program iştirakçi bir anlayışla hazırlanmalı ve kararlılıkla uygulanmalıdır. Bu planda iç ve dış finansman istikrarlarına ait gerçekçi ve dengeli bir çerçeve ortaya konulmalıdır. Planda alınan harika mali ve mali tedbirlerin orta vadede nasıl normalleştirileceğine ait yol haritasına da yer verilmelidir.
2. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, elindeki tüm araçları enflasyon hedeflemesi, dalgalı kur ve hür sermaye hareketleri anlayışına uygun, bağımsız ve faal bir biçimde kullanmalıdır.
3. Merkez Bankası rezervlerini güçlendirecek her türlü dış finansman imkanını kıymetlendirme konusunda azami efor gösterilmelidir.
4. Kamu bankaları vasıtasıyla şeffaflıktan uzak ve hedeflenen tesirleri sağlamakta başarısız olan döviz müdahaleleri acilen sonlandırılmalıdır
5. Başta kamu bankaları olmak üzere tüm bankaları, yarar ve risk tahlillerine dayanmadan ucuz ve kolay kredi vermeye zorlamaktan vazgeçilmelidir. Bu doğrultuda etkin rasyosu uygulamasına son verilmelidir.
6. Bütçe disiplinini sağlayacak mali kural hayata geçirilmelidir. Bütçe birliği, bütünlüğü ve disiplini yine tesis edilmelidir. Varlık Fonu üzere şeffaflıktan uzak uygulamalara son verilmelidir. Bunun yanında, bütçe açığının denetiminde verimsiz kamu harcamalarının ve israfın denetim altına alınması öncelikli olmalıdır.
7. TCMB bilançosunda yıllardır biriktirilen ihtiyati yedek akçe kalemi bütçe açığının finansmanında şeffaflıktan uzak bir biçimde kullanılmıştır. COVİD-19 üzere ortaya çıkabilecek ani risklere kalkan olabilecek bu usul tasarruflara yönelik keyfi uygulamalara bir daha başvurulmamalıdır.
8. Kamu yatırımları ve Kamu Özel Kesim İşbirliği uygulamaları şeffaflığı, katılımcılığı, yerindeliği ve aktifliği temel alan bir anlayışla yürütülmelidir.
9. TÜİK’e güçlü bir bağımsızlık kazandırılmalı ve yayınladığı istatistiklerin kalite ve güvenilirliği en üst seviyeye çıkartılmalıdır.
10. Şahıs ve parti bazlı dar politik çıkarlar uğruna izlenen popülist siyasetler bir kenara bırakılarak, kural ve kurum bazlı iktisat idaresine geçişi sağlayacak ve iktisat idaresinin kurumsal kapasitesini güçlendirecek düzenlemeler hızla hayata geçirilmelidir.
‘BAŞKANLIK SİSTEMİ SIKINTILARI DAHA DA AĞIRLAŞTIRDI’
Son olarak, iktisattaki sıkıntıların sebebinin yalnızca iktisat siyasetleriyle ilgili olmadığının altını çizmekte yarar görüyoruz. Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemi yaşanmakta olan sıkıntıları daha da ağırlaştırmıştır. Hukukun üstünlüğü unsurunun yok sayılması başta olmak üzere, kurum ve kuralların zayıflaması, ferdî yaklaşımların baskın hale gelmesi yatırımcıların ve iş dünyasının geleceğe inançla bakmasını engellemektedir.
Bu meselelerin üstesinden gelinmesi, fakat topyekûn bir siyasi revizyon ile mümkün olacaktır.
Para Tahlil
