Temmuz-Ağustos-Eylül periyodunu kapsayan Ağustos ayı istihdam bilgilerine nazaran işsizlik bir evvelki ay nazaran 20 baz puan azalarak yüzde 13.2’ye geriledi. Dar tarifli işsiz sayısı bir evvelki aya nazaran 456 bin kişi azalarak 4 milyon 194 bin kişi oldu.
Mevsimsel tesirlerden arındırılmış bilgilere nazaran ise işsizlik bir evvelki aya nazaran 30 baz puan düşerek yüzde 13.2 olurken, işsiz sayısı bir evvelki aya nazaran 78 bin kişi azalarak 4 milyon 101 bin şahsa geriledi. İşsizlik oranı geçtiğimiz yılın Ağustos ayında yüzde 14.0 seviyesindeydi.
Geniş tarifli işsizlik oranını, işsiz sayısı (4.19 milyon kişi) ve iş aramayıp çalışmaya hazır olanları (4.08 milyon kişi) dikkate alarak hesapladığımızda Ağustos’ta işsiz sayısı 8 milyon 277 bin kişi, işsizlik oranı ise yüzde 23.1 olmaktadır.
Geniş tarifli işsiz sayısına vakte bağlı eksik ve yetersiz istihdamdaki 1 milyon 933 bin kişi de eklendiğinde en geniş tarifli işsiz sayısına ulaşmaktayız ki bu durumda Ağustos’ta işsiz sayısı 10 milyon 287 bin kişi, işsizlik oranı ise yüzde 28.6 olmaktadır.
Çalışma çağındaki nüfus bir evvelki aya nazaran 139 bin kişi artarak 62 milyon 730 bin şahsa yükselirken istihdama dahil olan işgücü aylık bazda 291 bin kişi artış kaydetti.
Ağustos’ta istihdam oranı yüzde 43.9’a, işgücüne katılma oranı yüzde 50.6’ya yükseldi. Daha evvelki raporlarımızda belirttiğimiz bir hususu yinelemekte yarar var: Nüfus geçtiğimiz yılın Ağustos ayına nazaran 1.14 milyon kişi artarken, işgücü 1.43 milyon, istihdam edilenler ise 975 milyon kişi azalış kaydedince işsiz sayısı 456 bin kişi azalıyor ve işsizlik oranı da geriliyor. Bunun nasıl olduğu/olabildiği ise izaha muhtaç bir mevzu.
- çeyrekte 4 milyon 767 bin kişi olan kamudaki istihdamın değerli bir değişim göstermeyerek 3. çeyrekte 4 milyon 779 kişi ile yatay seyrederken, geçtiğimiz yılın tıpkı periyoduna nazaran ise 167 bin kişilik artış kaydettiğini görmekteyiz. Öteki taraftan tarım dışı özel kesim istihdamı ise bir evvelki çeyreğe nazaran toparlansa da geçtiğimiz yılın tıpkı devrine nazaran 1 milyon 93 bin kişi azaldı. Münasebetiyle geçtiğimiz periyotlarla karşılaştırdığımızda istihdama, kamudan kâfi katkı gelmediğini söyleyebiliriz.
Yıllık bazda tarım dışı dallar Ağustos ayında 695 bin kişilik istihdam azalışı yaşarken bunun 735 bini hizmet dalından, 91 bini sanayi kesiminden oldu; inşaat bölümünde ise 132 bin kişilik artış kelam konusu. Aylık olarak baktığımızda ise bir evvelki ay 564 bin kişilik istihdam artışının yaşandığı tarım dışı dallarda Ağustos’ta bu sayı gerileyerek 258 bin kişi oldu. Bu artışın 9 bini inşaat, 106 bini sanayi, 144 bini ise hizmet kesimi kaynaklı. Tarım bölümünde istihdam ise bir evvelki aya nazaran 22 bin kişi artış kaydetti.
Ağustos devrinde rastgele bir toplumsal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların sayısı bir evvelki aya nazaran 168 bin kişi artarak 9 milyon 74 bin bireye yükselirken, bu sayının toplam çalışanlar içindeki hissesini gösteren kayıt dışı çalışanların oranı da bir evvelki aya nazaran 26 baz puan artarak yüzde 32.9 oldu.
Genç nüfustaki işsizlik Ağustos’ta yüzde 26.1’e yükselirken, mevsim tesirinden arındırılmış seride yüzde 25.7’ye geriledi.
Salgın periyodunun başında İş Kanunu’na bir süreksiz unsur eklenerek fiyatsız müsaadenin tek taraflı uygulanabilmesinin önü açılırken, müddeti üç ay ile sonlandırılmış ve 16 Temmuz’da sona ereceği belirtilmişti. 30 Haziran’da yayımlanan kararname ile mühlet evvel 1 ay uzatılmış, akabinde “Mini İstihdam Paketi” ile uzatma için 1 yıl daha yetki alınarak, kararnamelerle 31 Temmuz’da 2. ve 4 Eylül’de 3. uzatma yapılmıştı. Son yayımlanan kararname ile tek taraflı fiyatsız müsaade ve salgında kısa çalışma 4. defa 2 ay daha uzatıldı. Böylelikle fiyatsız müsaade 17 Ocak, kısa çalışma 1 Ocak’a kadar devam edecek.
İşten çıkartmaların yasaklandığı, fiyatsız izine ayrılanlara İşkur dayanak ödemelerinin sürdüğü, TÜİK’e nazaran 3 ay ve daha kısa müddet için fiyatsız müsaadeye ayrılanların istihdam içerisinde değerlendirilmediği bir süreçte, Yeni İktisat Programında 2020 yılı için işsizlik oranı gerçekleşme varsayımı yüzde 13.8 formundaydı. Münasebetiyle yılın son çeyreğinde işsizliğin artacağını göreceğiz.
Dr Ali Orhan Yalçınkaya
Gerçek İktisat: Albayrak’ın istifası neden meseleleri çözmeye yetmez?
Yeni iktisat ekibini bekleyen sıkıntılar büyük!
BMD Lideri Sinan Öncel: “Perakendenin yüzde 40’ında salgın derdi sürüyor”
İşte minimum fiyat senaryoları!
Para Tahlil
