Ve bayram sona erdi. Krediler alındı mı? Hatta bir çılgınlık yapılıp, bir haftalık tatili çin 3,5 sene borçlanıldı mı? Tüm bunları bireyler bazında bilmek mümkün değil. Fakat sonbahar için son düzlüğe girildi.
Ağustos ayının ikinci yarısından itibaren masrafların daha fazla arttığı bir sürecin başlangıcını yaşayacağız. Sonbaharla birlikte de en çok konuşacağımız mevzuların başında enflasyon, işsizlik ve döviz gelecek.
Elbette her biri birbirinden zahmetli bu mevzuları ele almak benim için de tatsız ve dilek etmeyeceğim bir durum. Ama görünen köy de kılavuz istemiyor. Okulların açılmasıyla birlikte, her ne kadar pandemi formatı olsa dahi, birinci masraflar belirecektir.
Hatta bunu üniversite kayıtlarıyla birlikte başlatmak hakikat bir yaklaşım olacak. Zira zannedildiği üzere bu ülkede öğrenci olmak da, okutmak da o denli ucuz bir husus değil. Büyük ölçüde alım gücünü yitiren bir tüketici gerçeği ışığında bu harcamalar tahminen borç bularak, tahminen de kenara atılmış üç kuruş harcanarak yapılacak.
Akabinde havaların soğumasıyla birlikte güç maliyetleri başta olmak üzere birçok sarfiyat kapımızı çalacak. Besin fiyatlarının en ucuz olması gereken süreci de ne yazık ki pek tatlı atlatmadık.
Sonbaharla birlikte besin, giyim ve gibisi harcamalarımızın daha çok önümüze geleceğini biliyoruz. Tüm bunların ışığında enflasyon, Merkez Bankası’nın öngördüğü üzere nasıl düşecek; büyük bir soru işareti. Elbette kalem oynatılmayacaksa…
Aslında kalem oynatıp, bir de yılbaşında alınacak maaşların üzerine ikinci bir artırım darbesi vurulursa, borca batmış ve alım gücünü yitirmiş bir tüketicinin hali daha da ezaya girecektir.
Bunun iç piyasada zorlanmalardan, borç ödemelerine kadar bir dizi sorunu beraberinde getirmesi de kaçınılmaz. Ayrıyeten bütçe açığını dikkate aldığınızda yeni artırımların ve vergi artışlarının da kapıda olduğunu bilmek için medyum olmaya gerek yok.
Ortaya çıkan tablonun da enflasyon ve ömür şartlarında ek bir baskıyı getireceğinden kuşkunuz olmasın. Bir öbür kıymetli konu ise, pandemi sürecine esasen sorunlu giren gerçek dalın borç ödeme periyodunun gelmesi, mevcut borçlara ötelenen kamu alacaklarının yüklenmesi, iş hacminin yurtiçinde ve yurtdışında gereğince tatminkâr olmaması binecektir.
Bu durum da gerçek kesimde, kapanmalara, ödeme sıkıntılarına ve işsizlik gerçeğinin tetiklenmesine yol açacaktır. Ayrıyeten gerek gerçek bölümün ödemeleri, gerek para kaynaklarının tükenmiş olması, gerekse de turizm, ihracat üzere gelir kalemlerinin azalması döviz üzerinde baskıyı arttıracaktır.
Ortaya çıkan hal, hem döviz üzerinde, hem de irtibatlı olarak enflasyon bazında ek bir baskıyı gündeme taşıyacaktır. Bunların her biri, problemli ve yönetilmesi gereken bir sürecin başında olduğumuzu gösteriyor.
En ürkütücü olan ise, bu periyodu serinkanlı, akılcı ve gerçekçi yönetmesi gereken iktisat idaresinin, tüm bunlar yokmuş üzere davranması. Gerçekler ile popülizm ortasında büyük bir çelişki yaşacağımız bu devirde ülkenin muhtaçlıklarını tek başınıza karşılayamazsınız.
Ancak gerek bireyler, gerekse de gerçek dal mensupları olarak yapabileceğiniz bir şey var. Daha çok dayanışma içinde olun. Daha fazla gerçekçi davranın ve her zamankinden daha yüksek oranda bütçe çalışması muhtaçlığının gündeminizde olduğunu unutmayın. Yoksa güç bir sonbaharın dökülen yapraklarından olursunuz.
@cetinunsalantv
Para Tahlil
