Türkiye ekonomik programının propagandasını yaparken, birebir gün ajanslara bir haber düştü. Habere nazaran Tesla, lityum konusunda madenciliğe soyunacaktı. Son derece ilgisiz gözükse de, üretim ve istihdamın slogan olarak atıldığı bir temaşa içinde, bence en çok dikkat edilmesi gereken gelişmelerden biriydi.
Zira yalnızca niyetlenmek ya da bir grup beylik laflarla konuşmak, hatta inandırıcı olma dileğiyle süslü sözcükler seçmek yerine, kendi içerisinde inanılmaz bir dersi de barındırıyordu. Lakin ne yazık ki Türkiye bu haberi okudu ve geçti.
Onun yerine kur riskini iliklerine kadar hisseden bir gerçek dalın karşısında, ilgili Bakan’ın döviz fiyatıyla ilgilenmediğini dinledi. Tesla denilince, sanırım herkesin aklında yeni iktisat ve o doğrultuda geliştirilen iktisat ve teknoloji yapıtı endüstriyel sonuçlar geliyordur.
Ama ben bunlardan bahsetmeyeceğim. Bir eser konusunda ders çalışmanın, aslında nasıl bir strateji gerektirdiğini ortaya koyan kıymetli bir gelişmeye, bakış açısına dikkatlerinizi çekmek istiyorum.
Habere nazaran Tesla, lityum çıkarmaya niyetleniyordu. Daha evvel bu mevzuyla ilgili Nevada’da bir şirket satın almaya niyetlenen yeni kuşak şirket, bu teşebbüsünde başarısız olunca, lityum madenciliğini kendisi yapmaya karar verdi.
Herkes biliyor ki, en azından yakın geleceğin arabaları elektrik gücüyle çalışacak. Bunda da en kritik, hatta hayati parçayı da gücün depolanacağı bataryalar oluşturuyor. Yapılan araştırmalar ise bir gerçeği bize hatırlatıyor.
Bu batarya üretimi, yakın geleceğin arabalarının en kritik başlıklarından biriyse, onun üretimi için gereken lityum da en az onun kadar kıymetli bir başlık. Yani tedarik zincirini oluştururken göz arkası edemeyeceğiniz bir öge olduğu kadar, rekabet edebilirlik bakımından da hayati rolde.
Tekrar araştırmalar bize gösteriyor ki, dünya lityum rezervlerinin üçte ikisi Çin’de bulunuyor. Çin’in bu haliyle dünya otomotiv piyasasını domine edemese bile, en kritik eseri hammadde seviyesinde elinde tuttuğu sonucunu çıkarabiliriz.
Pekala bu faktör ortadayken, elektrikli araba üretmeye çalışan, gerçek maksadı ise bu akıllı arabalarla data iktisadında etkin rol oynamak olan bir şirket için en başta düşünülmesi gereken ne?
Ürettiği arabaların, dünya nüfusu içerisinde tercih edilir olması. Yalnızca araba satmak için değil, o sahiplikten kaynaklanan veriyi toplayabilmek ve bundan asıl türev iktisat yaratmak ismine bir gereklilikten kelam ediyoruz.
Tesla da bu nedenle, bugünden lityum madenciliğine soyunuyor. Elon Musk bunun münasebetini de pil maliyetlerini düşürme ve 25 bin dolarlık elektrikli araba satma stratejisinin temelinde bir mevzu olarak açıklıyor.
Bütün bu zinciri düşündüğünüzde ise, aslında bir üretimin nasıl bir strateji işi olduğunu bir kere daha görüyorsunuz. Biz de elektrikli araba üreteceğiz. Pekala rakip bunu yaparken bizim gündemimizde böylesi stratejiler var mı?
Firma özelinde umarım vardır. Lakin genel manada iktisat idaresine ve evvelki günkü açıklamalarla, kısa geçmişteki uygulamalara bakarsak ne yazık ki yok. Çünkü olsa, bir gecede üretimde kullanılan girdilere, rastgele bir yerli üretim hazırlığı yapmadan ek gümrük vergisi getirmek, açılmış tesisleri merasimle açmak, takviye diye kredi sunmak olmaz.
Iktisadın başındaki Bakan dolarla ilgilenmiyor; onu kelamlarından anladık. Lakin ‘hallederiz’ kıvamı ve rakiplerin durumuyla karşılaştırıldığında sanırım üretimle de hakikaten ilgilenmiyor. Bundan çıkan sonuç bu. Günübirlik yaşamaktan vazgeçmek zorundayız. Yoksa bu fatura hiç azalmadığı üzere, artarak ağırlaşacak.
@cetinunsalantv
Para Tahlil
