Sanayi üretiminde Ağustos ayı itibariyle yıllık yüzde 10,4 oranında, ciro endeksinde de yüzde 23,5 artış yakalanmışken bu yazıyı yazmak tahminen güzel kaçmıyor fakat dost acı söyler. Ne yazık ki, bir dolduruş ya da kaygı içinde kimse işin iç yüzünü tahlil etmiyor ve bir coşku vererek meselelerin üzerini örtebileceğini zanneden bir anlayış içinde davranıyor.
Gerçek kesimin meseleleri aslında çok büyük. Pandemi sürecinin akabinde iyi makûs çarkların dönmeye başlamış olması ve birtakım istatistiksel dataların elde edilmesi, sorunları ortadan kaldırmıyor.
Evvel sanayi üretimindeki artışa bakalım. İç piyasanın hali zati herkes tarafından biliniyor. Yani oradan bir hayır beklemek, şu periyot içinde şartlar değişmeden çok güç. Dünyaya dönersek rekabetin kızıştığı ve iktisatların büyüme sorunu yaşadığı bir süreç içinde ticaret savaşları, korumacılık gölgesinde yaşanıyor.
Lakin problem tam olarak bu da değil. Bundan daha büyük ve birbirine bağlı iki sorun var. Öncelikle dış ticaret sayılarımıza göz attığımızda örneğin lokomotif dallardan otomotive mercek tutalım.
Yılın birinci dokuz ayında üretim yüzde 19, ihracat yüzde 33 azaldı. Genel dış ticarete baktığımızda ise cari açık besleyen cinsten dış ticaret açığı vermeye devam ediyoruz. Eylülde geçen yıla nazaran 4,9 milyar dolar açık verdik.
Yeniden bu açık kompozisyonunu incelediğimizde, dış ticaret açığına neden olan ithalatın yüzde 73’ünün orta malı ve teçhizat olduğunu görüyoruz. Yani daha kolay bir anlatımla, ziyanına bir ticaret yapıp, elimize geçen parayı da yurtdışının makinecisine, hammadde firmasına aktarıyoruz.
Diyelim ki bu sorunu aştık. Asıl bu başlık altında bundan da değerli bir sıkıntı var. Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin akabinde Kuzey Afrika ülkeleri de bize dolaylı ambargo uygulamaya başladı. Fas, Cezayir ve Tunus son bir ayda gümrükte bekleme müddetlerini 5 katına çıkardı. Mesela Fas, bin 200 kalem eserde gümrük vergilerini yüzde 90 arttırdı.
Hatta Suudi Arabistan boykotu açıktan uyguladığını da beyanatlarla pekiştirdi. Bunlar açıktan yapılanlar. Bir de iki maldan birini sattığımız Avrupa pazarında da enteresan işler oluyor. Geçtiğimiz günlerde webinar üzerinden Almanya pazarı ile ilgili katıldığım ve Almanlar’ın da olduğu bir toplantıda değerli bir vurguya şahit oldum.
Almanya’ya yatırım yapmak isteyenlere yardımcı olan firmalardan birinin en yetkili ismi kelam alarak şu ifadeyi kullandı. ‘Almanya üzerinden Avrupa’da, açıktan değil lakin masa altından ambargo uygulanıyor. Bürokrasi ile taleplerin hepsi öteleniyor.’
Masa altı ambargo… Enteresan bir vurgu değil mi? Üstelik o toplantıda kimse de bunu yalanlamadı. Kısacası kelam işin rengi o denli gözüktüğü üzere değil. Türk gerçek kesimi, değerli pazarlarının hepsinden soyutlanmaya, oralarda engellenmeye başlandı. Bunun sebeplerini tartışabiliriz; lakin sebepleri hadiseyi ve riski değiştirmiyor.
Bu fotoğraf içerisinde de geriye tek bir gerçek kalıyor. Şayet üretim başladıysa, gerçek bölüm tekrar stok üretimi, yani rafa üretim gerçekleştiriyor ve bunun sonuçları bir evvelkinden çok daha dramatik olabilir.
Birbirine bağlı iki mevzu demiştim. Başkası de yüzde 23,5 arttığı söylenen ciro endeksi. Bunun sağlamasını tek bir hesapla sizlerle paylaşacağım. Geçen yıl ile mukayese edilerek elde edilen bu ciro artışının hesabını yanlışsız yapmak durumundayız.
Zira geçen yıl 13 Ekim itibariyle dolar kuru 5,87… Bugün ise 7,90 civarında tutunmaya çalışıyor. Bu da yalnızca dolar bazında yüzde 38 erime demektir. Artık hesabı siz yapın. TL bazında ciro yüzde 23,5 arttıysa lakin dolar bazında yüzde 38 eridiyse çıkar mı var, ziyan mı?
Ne yazık birinci başta da söylediğim üzere dost acı söyler. Bir an evvel bu gerçeklerle yüzleşip, tedbir almaya başlamazsak da çok daha farklı tatsızlıklar yaşarız. Lakin görmezden gelip yürümek istiyorsanız; ne diyeyim; güzel yolculuklar…
@cetinunsalantv
Para Tahlil
