Amerikan Merkez Bankası’nın faizleri sabit tutmasından cüret alarak Merkez Bankası Para Siyaseti Konseyi radikal bir atılım yaptı. Finansçıların bile beklentisinin üzerine çıkarak 200 baz puan ya da yanlışsız tabirle yüzde 2 faiz arttırdı ve yüzde 19’u buldu.
Pekala hesap ne? Zira bu cins bir faiz artışının gerçek bölümü daha çok köşeye sıkıştıracağı ve maliyetlerini arttıracağı, ödemelerle ilgili ıstırapları büyüteceği, iç piyasayı da daraltacağı çok açık.
Merkez Bankası bu riskli kumarı oynarken, makus bir tabir lakin altın vuruş diye tanım edilen bir son uğraşa girdi. Bunu söylemek çok aldatıcı olmaz. Çünkü akıldaki hesapların tutmaması durumunda maliyeti çok yüksek ve denetimin elden kaçacağı bir sürecin, faiz sarmalının da kapısını aralamış oldu.
Lakin bu hamleyi okumadan evvel faiz kararıyla birebir gün açıklanan bir veriyi paylaşmak gerekiyor. Türkiye’nin milletlerarası döviz konum açığı… Son bilgiye nazaran toplamda eksi 392,4 milyar dolar açıkta bir ekonomiyiz.
Lakin kompozisyonu iyi okuduğunuzda varlıkların yüzde 2,3 arttığını, yükümlülüklerin de yüzde 0,9 oranında azaldığını görüyorsunuz. Bu birinci planda olumlu bir azalışı gösterse de, işin aslı, yurtiçinden dışarı paranın kaçtığını ve Türkiye’nin borç bulmakta da zorlandığını bize anlatıyor.
Demek ki Merkez Bankası 15-20 milyar dolar gelen paranın kalıcı olmadığını, serseri özelliğe sahip olduğunu ve sağlıklı bir dış para akışının ülkeye gelmeyeceğini biliyor. Bu hamleyi ise bir kurgunun üzerine oturtuyor.
Bunlardan birincisi Mayıs itibariyle enflasyonun düşüş eğilimine gireceği, bunun faiz üzerindeki baskıyı azaltacağı ve faiz düşüşüne ortam yaratacağı tarafında. Ancak üretici ve tüketici fiyat endeksi ortasında açılan makas, girdi maliyetlerinin yükselmesi, petrol varil fiyatının artması üzere etkenleri alt alta koyduğunuzda enflasyonda hesapların tutmayacağını söylemek mümkün.
Bunun önümüzdeki süreçte yeni bir faiz baskısını beraberinde getirmesi de kaçınılmaz. Yani hesabın birinci başlığında enflasyonda amaçlar tutturulamazsa enflasyon, faiz, kur üçgeni içerisinde büyük bir açmaz ve baskı yaşanır.
İşte ikinci atak ve beklenenin üzerinde faiz artışının bir manası da bu. Radikal bir sıkılaştırmaya yönelik gövde şovla, yurtiçindeki döviz mevduatların umudu kaybederek çözüleceği hesaplanıyor olmalı.
Şayet bu hesaplar çözülür ve TL’ye dönüş hızlanırsa, süreçte dolar başta olmak üzere dövizin ucuz yollu rezervlere girmesiyle baskının azaltılması mümkün diye düşünülüyor. Elbette burada mağdur edilmek istenen de yerli tasarruf sahipleri. O da farklı bir tartışma konusu.
Zira döviz mevduatına yönelenler, yalnızca tasarruf yapmak isteyen sıradan vatandaş değil. Bankalardan özel dal firmalarına kadar döviz yükümlülükleri olanlar yükte.
Pekala ya hesap tutmazsa… Yani döviz mevduatları istendiği oranda çözülmez ve enflasyon hesaplandığı üzere düşüşe geçmezse ne olur? Öncelikle kısa vadede muhtaçlık olan döviz talebi kuru yükseltir, kurdaki yükseklik enflasyona ekstra tetikleme yapar. Yükselen enflasyon da yeni taleple birlikte faizi patlatır. Tam bir kısır döngü.
Bu hesap meblağ mı? Her şey o kadar kağıt üzerinde hesaplanıyor ki, sıkıntı gözüküyor. Daha evvelki atılımlara karşın çözülme 5 milyar doların içinde döndü dolaştı ve mevduatlar 230 milyar doların altına düşmedi.
Faize ve vurgun için gelen sıcak paraya karşın sonuç alınamadı. Artık beklentinin üzerinde faiz arttırarak bu çözülme başarılamazsa büyük patlama olur. Üstelik tüm bu hesap olağan kurallar altında vurgusu üzerine yapılıyor.
Şayet jeopolitik risklerden kaynaklanan baskıya ön almak manası taşımıyorsa, bir de üzerine yaptırımlardan bölgesel gelişmelere kadar onların riski binecek. Umut yoksulun ekmeği demişler. Bu hesap fiyat mı bilinmez.
Fakat bu hesap bile Türkiye iktisadının ne boyutta bir kırılganlık içinde olduğu ve artık durumu kurtarmak için kumar masasına oturmak zorunda kaldığını net bir biçimde bize kanıtlıyor.
[email protected]
Para Tahlil
