Herkes kendisine şu soruyu sorsun: Pandemi sürecinde ve sonrasında tüketimi en çok artan eser kümesi hangisidir? Sıralamanız ne olursa olsun, sanırım besin birinciliği kimseye kaptırmaz. Zira acil gereksinim listesinin başında bu gelir.
Pekala sorulara devam edelim: Bu süreçte kaç kişi çarşıya, pazara gidip giyim ve ayakkabı satın almıştır? Kaç kişi, mecbur kalmadıkça ulaştırma alanlarını kullanmıştır? Kaç kişi, otellerde ve restoranlarda hizmet almıştır?
Besin ve alkolsüz içecek dışında sanıyorum, tüketimin son derece hudutlu olduğu, eşsiz bir devir yaşıyoruz. Başkalarındaki fiyat artışları ne olursa olsun, tüketim kâfi seviyede gerçekleşmediğinden enflasyona da manalı bir katkı yapmayacaktır.
Ama TÜİK, tüm bu ezberleri bozarak bilakis inanmamızı istiyor. En çok fiyat artışının çeşitli mal ve hizmetlerle, ulaştırma ve lokantacılık kesiminden kaynaklandığını, besin, alkolsüz içecekler, giyim ve ayakkabıda da enflasyonist düşüş olduğunu, ağustos ayı itibariyle yıllık yüzde 11,77 enflasyona muhatap kaldığımızı belirterek duyurdu.
Sanıyorum çarşı pazara gidip, fiyat artışı denetimi yapmadığı üzere, mantığını da tatile çıkarmış olmalı ki, besin fiyatları üzerinden enflasyon artışında görece bir gevşeme yaşandığına inanmamızı bekliyor.
Bir sıkıntıdan daha büyük meşakkat yaratan bahis, o sıkıntıya yokmuş üzere davranmaktır. Iktisat idaresi tam da bunu yapıyor. Üstelik TÜİK üzere, hayati değerde ve güzide bir kurumu da ne yazık ki buna zorlayarak alet ediyor.
Halbuki sıkıntıların tahlili için, data iktisadında yaşadığımız bir devirde en çok muhtaçlığımız olan şey, sağlıklı bilgidir. Türkiye’de yanlış ekonomik modeller uygulayarak, bugün içinde bulunduğumuz açmazın mimarı olanlar, bu zorlama algı operasyonlarıyla, ekonomiyi sorunun tahlilini de güçleştirecek bir yana yanlışsız savuruyorlar.
TÜİK idaresinin daha evvelki örneklere bakarsak, vazifeden alınma endişesiyle sesini çıkartmadığını kestirim ettiğim böylesi bir yanlışla, yalnızca bugün kurumu komik duruma düşürmeyi, itimat hissini zedelemeyi bir yana koyun, iktisatta çıkış için gerekli olan dataların de sıhhatsiz ve sapmalara neden olacak bir öge hale gelmesini sağlıyor.
Bu gidişle ve sepetle oynayarak enflasyonu düşürebilirsiniz. Ama bir kişi de 418 unsurun temel alındığı 92’sinde fiyatların düştüğü, 53’ünde birebir kaldığı ancak 273 kaleminde arttığı bir ortamda, enflasyonda sokağa inat bir performans sergilenmesinin sorgulanması gerektiğini söylemiyor.
Yalnızca dolar kurundan bile, çok övünülen kent hastanelerine yapılacak ödemenin, geçen yıla nazaran üç kat arttığı, 3 milyar TL’yi geçtiği bir ortamda, nedense maliyetler vatandaş seviyesinde kat be kat artarken, sıra gelir artışına gelince ‘görmedim, duymadım, sayıya bak’ oyunu oynanıyor.
Enflasyon düşer mi? Yalnızca ağustos ayına bakarsak, tüketici fiyatlarının yüzde 0,86; ancak üretici fiyatlarının yüzde 2,35 yükseldiği bir ortamda, başka tesirleri kenara bıraksak dahi bir yükseliş trendi olduğunu görmeniz mümkün.
Ama buna karşın düşer mi? Gözlerinizi bir kez gerçeğe kapatıp, kendinizi kandırmaya devam etmeyi temel aldıysanız, sepet yükü oynamasıyla düşer. Ama bu sıkıntıları çözer mi? Bırakın çözmeyi yalnızca ağırlaştırır. Zira vatandaştaki, gerçek bölümdeki ve kamu gelirlerindeki erime enflasyondan bile yüksek.
@cetinunsalantv
Para Tahlil
