Türkiye, son gaz açılımıyla birlikte güç maliyetleri üzerinden cari açık sorununu gündemine aldı. Cari açık son derece kritik bir bahis. Bilhassa finanse edemediğiniz devirlerde çarpan tesiriyle ülkeye maliyeti dört sürecin ötesinde oluyor.
Mevzuyu gündeme almak hoş de, cari açık sıkıntısını yalnızca güç masraflarına bağlamak yanlış. Temelde ‘enerji masraflarımız var; bunlar olmazsa cari fazla veririz’ söylemi dar bir bakış açısıdır.
Türkiye’nin cari açık sorunu, esasen dış ticaret yapısından kaynaklanıyor. Bunun içinde de yalnızca bir kalemi alıp, sıkıntıyı halledeceğini söylemek topu taca atmaktır. Hala üretimimiz içindeki ithalat hissesi çok yüksek.
En değerlisi bir planımız ve envanterimiz hala bulunmuyor. En hoş örneği domates üreticileri… Pandemi sürecinde ekilmedik bir karış toprak kalmaması isteyip, sonrasında da insanları yazgılarına terk etmek skandal bir yaklaşım olmakla bir arada, önümüzdeki yıl domates fiyatlarının yokluktan artacağının en net işareti.
Türkiye’nin hemen sanayi, tarım ve işgücü envanterlerini yapması gerekiyor. Israrla bu hususa dikkat çekiyorum ve ısrarla da söylemeye devam edeceğim. Zira planlı bir iktisat olmadan, hayal ettiğimiz bir yapıyı yakalayamayız. Planlı bir iktisat de fakat data ile sağlanabilir.
Bu data sizin yol haritanızı, önceliklerinizi, yatırımlarınızı, sübvansiyonlarınızı belirler. Salma metotta ‘ben teşvik verdim’ demekle olmaz. Teşviğin kime gittiği farklı bir tartışma konusu olarak kenarda dursun, bir ihracat fetişizmi içinde bile kaş yapayım derken göz çıkarabilirsiniz.
Bunun en hoş örneklerini yaşıyoruz. Ölçü bazında ihracat artışlarından kaynaklanan ciroyla övünüp, ünite başına daha az kazanan basiretsiz tüccar üzere yaklaşımlardan vazgeçmemiz gerekiyor.
Zira bu ya iflası ya da saklı iflası getirir. Her şeyi ihraç etmekten de vazgeçmeliyiz. Para kazanacağımız malları ihraç ederken, sattığımız için yurtdışında muhtaçlığımızı daha değerliye giderdiğimiz bir akıl tutulmasının da önüne geçmeliyiz.
Yani üretimde, iç pazarda, ihracatta ve kesim dayanaklarında ezberlerimizi bozmalıyız. Aksi takdirde dış ticaret açığı vermeye de devam ederiz; cari açık problemini yaşamaya da… Bugünkü tartışılan haliyle durum çok dramatik.
Borca batmış ve geliri sarfiyatını karşılamayan bir vatandaşın, piyango bileti alıp sonra da ona büyük ikramiyenin çıkmasını hayal ederek, gününü geçirmesinden farklı bir şey yapmıyoruz. Iktisat hamaset kaldırmaz.
Hamasetin tek çıktısı, daha büyük fatura, yıkılan hayaller ve kaybolan inanç olur. Hepsinin de başka farklı maliyeti vardır. Artık her köşede iktisat anlatan, iktisat kurmaylarına soruyorum. Bu kadar net konuşuyorsunuz da, elinizdeki bilgi nedir? Sorun karşımıza gelince ‘aldatıldık, yanıldık, bizi affedin’ deme lüksü mü?
@cetinunsalantv
Para Tahlil
