Iktisat idaresi ‘Ali’ninkini Veli’ye, Veli’ninkini Ali’ye’ oynamaya başladı. Nerede bir kaynak görse onu kredi vermek için kullanan bir hal içinde savruluyor. Bunu yaparken de iki kovayı da susuz bırakmayayım derken, her aktarışta suyun biraz daha azalmasına ve yitip gitmesine neden oluyor.
Hatırlayacaksınız daha evvelki yıllarda özelleştirmeler yaparak bu kaynakları çarçur etmesini, zelzele fonunda toplanan paraları yol, köprü yapmaya kullanmasını şahsen Bakanlar’ın ağzından duymuştuk.
Hatta bir adım daha atarak döviz mevduatlarını rezervlerin içinde göstermeye de başlamıştı. Elbette bunların ortasında bir dizi diğer transferler da oldu. Elde kalanı Varlık Fonu’nda toplayarak, dünya iktisat tarihine geçerek, eksi bakiyle fon kurup, sonra da buradaki kıymet üzerinden para aramaya koyulduklarını da biliyouz.
Yetmedi dolar bazında yüzde 7,5 borçlanmaktan, inanılmaz oranlarda swap yapmaya kadar bir dizi icraata daha imza attılar. Lakin pandemiyle birlikte geldiğimiz noktada, evvel İşsizlik Fon’nda biriken paraları, kamu bankaları üzerinden ziyanına kredi olarak dağıttılar.
Artık de BES, yani Ferdi Emeklilik Fonu’na rotayı çevirdiler. 154 milyar TL biriktiği belirtilen BES’in durumu ise daha farklı. Yeniden anımsayacaksınız bu emeklilik sistemi daha evvelki yıllarda sigorta şirketinin bir eseri olarak vardı.
Bir devir türev piyasa olarak kullanılmasının dışında, giriş çıkışların çok süratli olduğu, her iki girişten birinin vakit içinde terk ettiği bir sigorta eserinden bahsediyoruz. Buraya kadar sorun yok. Yani özel kesimin bir tercihidir.
Lakin akabinde geçim kasveti çeken insanlara ‘tasarruf yaptıracağız’ ismi altında ‘BES’i mecburî tutmaları tartışmayı büyüttü. Kısa bir mühlet çıkış yasaktı. Lakin bir kaç ay geçtikten sonra müddetini dolduran çıkışa yöneldi.
Bunun üzerine çıkmanın yasak olduğu süreyi uzattılar. Taban ücretliden bile kesilen bir fonun, zati kendisi tartışmalıyken, artık de Cumhurbaşkanı Erdoğan ‘özel bölüme kredi dağıtmak üzere bu kaynağın kullanılabileceğini’ söyledi.
Daha net anlatmak gerekirse, zorla para kesilen sistemden sizin çıkmanız yasak, lakin sizden zorla toplanan paraları bilmediğiniz kurumlara kredi olarak vermek hür. Özel kesim diye kast edilenin inşaat olduğunu kestirim etmek de sanıyorum güç değil.
Öncelikle ortada çok önemli bir mülkiyet tartışması var. Bunu hukukçulara bırakıp ‘kredi neye nazaran verilecek’ sorusunun cevabına göz atalım. Türkiye’nin envanterler üzerine kurgulanmış bir yol haritası mı var? Bugüne kadar dağıtılan kredi ve teşviklerin sonuçlarına ait bir sağlama yapılmış mı?
Ne yazık ki her ikisi de yok ve büyük bir keyfiyet içerisinde kıt kaynakları günü kurtarmak için dağıtan bir anlayış, ‘yardım edeyim derken daha büyük darbe vuran’ bir biçime bürünüyor.
Dünyada bu stilde kullanılan fonlar mevcut. Örneğin Alman emeklilik fonlarının, dünyanın farklı noktalarında, değişik yatırımlara girdiğini, buradan çıkar elde ettikten sonra istikametini bir öteki yere çevirdiğini biliyoruz.
Lakin burada bir nüans var. Bu fonlar, yatırım danışmanları ya da yatırım şirketleri aracılığıyla yanlışsız gördükleri alanlara yatırım yaparlar. İktidarın kast ettiği oradaki parayı dağıtmak. Yani yatırım sahiplerinin dahi onayını almaya gereksinim yok.
Sonuç mu? Sonuçta bu parayı kullanabilirler mi? Daha evvelki yıllarda hukuk tanımaz bir biçimde başkalarını nasıl çarçur ettilerse bunu da kullanabilirler. Pekala bu krediler ülke kalkınmasına katkı sağlar mı?
Neye nazaran, neden, hangi projeye kredi verdiğiniz belirli değilse, bir fizibiliteye dayanmıyorsa, yani bu sistem bir ekonomik plan çerçevesinde işlemiyorsa, yalnızca devlete iç borç olarak kalır.
Üstelik yeniden hatırlatıyorum; dünyadaki fonlar istedikleri yerlere yatırım yaparlar. Biri gelip onları parasını kendi inisiyatifiyle dağıtmaz. Hele hesap vermeden bunu kullanmak, aklından bile geçmez. Bizdeki ise bu haliyle, yalnızca yaklaşımıyla bile tam bir BESlenme operasyonudur.
@cetinunsalantv
Para Tahlil
