İmalat Sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi açıklandı. Oranlara bakarsanız düşüş var. Iktisat idaresini dinlerseniz de 50 baz puanın üzerindeki bedeliyle güçlü bir büyümenin göstergesi sayılıyor.
Uzun uzun bu polemiği size anlatacak değilim. Zira PMI yalnızca bir örnek. Bir diğer misal tüketici itimat endeksi… İçinden işsizlik öngörüsünü çıkartıp 20 puan üst fırlatabiliyorsunuz. Böylelikle sıfır noktasının altında kalsa bile ortaya inanç artışı çıkabiliyor.
Enflasyon öngörüsünden gerçekleşmesine, işsizlikten dövizdeki duruma, borsadan tarımdaki üretici fiyatları endeksine kadar hangi birini sayayım? Her biri açıklandığında televizyonların karşısına geçip, bunu yorumlayan insanlara şahit oluyorsunuz.
Elbette iyi (!) bir bilgiyse de çabucak üzerinden muvaffakiyet telaffuzları sıralayan ya da toplumsal medyadan bildiri yayınlayan Bakanlar… Şunun altını çizmek isterim ki, yanlış anlaşılmasın. Bir iktisatta gerek beklenti, gerekse de gerçekleşme sayıları değerlidir.
Ancak kritik soru şu: Ne vakit? Bunlar, gerçek durumla alakası kopmamış, sahayı bilen beşerler yorumladığı vakit mana kazanır. Gerçeği yok sayarak ya da haberdar olmak için onlarla konuşmaktan vazgeçerek, plazalarda ya da muhafazalı ortamlarda konuşanların tahlil yapması mümkün müdür?
Türkiye’de yapılan tam da bu olduğuna nazaran mümkündür lakin manalı değildir. Her data açıklandığında özellikle iktisat kanallarına bağlanıp, alanla ilgisini yitirmiş, çerçevesi resmi uçak ya da yaşadığı borsa binaları olan insanların, bunun üzerinden ekonomiyi yorumlaması yalnızca gülünç.
Beklentilerin ne anlattığını koca koca laflarla yorumlayan, yorumlarken Ankara’yı kızdırmamak için bilse de bilmese de yorumlarını şekillendiren insanların, bu haliyle toplumun fikir öncüleri olduğunu kabul etmek ne kadar mümkün?
Selam verip bir esnafa, KOBİ’ye girip çayını içmemiş, çalışanlarla ilgisini fiziki değil, toplumsal arada bile tutmakta sakınca görmemiş, hatta onları biraz hakir gören, işsize ‘neden’ diye sormadan cürmü onda arayan, borçluya niye borçlandığı konusunu sorup, kederini dinlemeyen, kısaca alandan büsbütün kopmuş ve ekonomiyi salt sayılar üzerinden görüp, onu da bir iç hesapla yorumlayan beşerler ortaya doluştu.
Daha garip olan ise, yanılmalarına karşın halka dönüp ‘aslında gerçek senin yaşadığın üzere değil’ masalını anlatıyorlar. Beklentiler ne anlatıyor?
Pekala hiç dinlediniz mi; siftah yapamayan esnaf, iş bulamayan genç, tarlasında eseri para etmeyen çiftçi, fiyatsız müsaadeye yollanan personel, ayakta durmak için kıpırdamasına müsaade verilmeyen fakat vergiden prime her türlü ödemesini yapması istenen iş insanı ne anlatıyor?
Sayfalara taşınan muvaffakiyet öyküleri değerlidir. Ama iktisadın gerçeği bunlardan ibaret değildir. O muvaffakiyet öykülerini birilerine ilham versin diye aktarmak yerine, başaramayanlar başarısızlık duygusu yaşasın diye kaleme alanlar; portföylerini yönettikleri müşteriyi ürkütmemek için gerçekleri saptıranlar, iktidardan korktukları için mikrofon açıkken öbür, kapalıyken öbür konuşanlar ya gerçekleri söyleyin ya da söyleyemiyorsanız bari gerçekleri saptırmayın.
Beklentiler ne anlatıyor? Sokaktaki insanın ne anlattığını dinlemeden, onu anlamaya çalışmadan, bu sağırlar tiyatrosunun içinde üç maymunu oynayıp, koltuklarınızı ısıtacağınıza hiç olmazsa insanların sıkıntılarını yok sayan tutumunuzdan vazgeçin.
Zira emekçisinden işverenine, esnafından memuruna, çiftçisinden işsizine kadar beşerler ayakta kalma çabası verirken, onları yok sayarak okumaya çalıştığınız bilgiler ve beklentiler yalnızca palavra söylüyor. Üstelik kimseye yararı olmayan palavralar.
@cetinunsalantv
Para Tahlil
