Türkiye’de konut dalı üzerinden coşkulanmaya devam etsin; ortada biriken konut stokları ve oluşan fiktif bedeller üzerinden sonuç alamıyor. Medyanın daima bir ağızdan coşkulamasına karşın istenen sonuç alınamıyor.
Bunda risk algısının yükselmesiyle birlikte vatandaşın dolar ve altına olan yönelimi kadar, iş dünyasının da burayı bir finansman modeli olarak kullanmaktan vazgeçmesinin de önemli manada tesiri var.
Bu belirttiğim bahis biraz aklınızı karıştırabilir fakat bundan bir kaç sene evvel bir endüstricinin bana anlattığı bir anekdotu tekrar paylaşayım. Nakit gereksinimini karşılamak, hammadde alımından, personellik masraflarına karşılamaya kadar sıkışmamak için uyguladığı b.ir usulden kelam ediyorum.
Kenardaki tasarrufuyla yeni projelerden alım yapıp, ortadan geçen kısa müddet içinde satıp, ortadaki farkı da finansman olarak kullandığını söylemişti. Nedenini sorduğumda da ‘başka türlü üretim yaparak o maliyetleri karşılamak mümkün olmuyor’ diyerek de Türkiye’nin acı bir gerçeğini ortaya koymuştu.
Ne yazık ki bu kapı kapandı. Bankaların da proje bazlı değil, ipotek bazlı krediler verdiğini biliyoruz. Ortadaki sorunun büyüklüğü pandemi sürecinde 6 ay ödemesiz verilen kredilerin ödeme vakti gelince yeni yapılandırma teklif edilmesinden belirli.
Yurtdışından finans deseniz o zati gelmiyor. Olanı da yanlış kur siyasetiyle ve Merkez Bankası’nın sonuçsuz uğraşıyla kaybettik. Buradan kaçacak olanlara ucuzdan dolar alma imkanı sunan değişik bir iktisat idaresi anlayışıyla bugüne ulaştık.
Gerçekten tüm bu yaşananlar sermayenin de buradan kaçmasına neden oldu. Yalnızca yabancı değil, yerli sermayenin de… Artık Maliye bunun peşine düşecek ve Eylül sonu itibariyle 71 ülkeden kimlerin para götürdüğünün karşılığını isteyecek.
Bu karşılığı verirler mi bilemem lakin insanların tasarrufunu nasıl değerlendireceği konusunda özgür olduğunu düşünürseniz, yasal sonlar içerisinde buna yapacak bir şey yok. Elbette yasa dışı kazanıp, yasa dışı yollarda dışarı çıkardıysa bu zati mevzumuz değil.
Siz gidenin oranı merak ettiğiniz kadar ‘neden gidiyor’ sorusunu sormadığınız sürece de sonuç alamayacağınız bir göstermelik hareket içinde olacaksınız. Halbuki gerçek bölüm de yatırımcı da arayış içerisinde.
Evvel sistemle ilgili bir iki ayrıntı aktarıp; akabinde basın sohbeti sırasındaki notlarımdan değişik ayrıntıları sizlerle paylaşacağım. “Satıştaki meskenler kiracısı hazır bir biçimde alınıyor. Tapu süreçleri e-mail üzerinden elektronik imza ile yapılıyor. Yatırımcı hiçbir evrak işiyle uğraşmıyor, her şeyi onlar ismine biz buradaki takımımız ile çözüyoruz.
Kiraları Amerika’daki hesaplarına her ayın birinci haftası yatıyor. Kiracı ödemeyi yapmasa bile; biz şirket olarak bunu imzaladığımız kontrat ile garanti ediyoruz. Ayrıyeten yapmış oldukları gayrimenkul yatırımlarını, tıpkı fiyattan geri alma garantisi dataliyor.”
Mesela 2020 yılının Ocak-Ağustos devrinde 70 milyon dolarlık iş yapan ikiliye Türkler’in durumunu sorduğumuzda, satın almacı bazında yüzde 30-35 yük teşkil ettiğini söylediler. Bundan da enteresan olan alıcıların yüklü kısmı Türkler, Meksikalılar ve Brezilyalılar…
Sizce de enteresan değil mi? Iktisat son derece problemli üç iktisadın insanları en büyük alıcı sayısını oluşturuyor. Başka küçük orandaki alıcıları Avrupa’dan İtalyanlar, Fransızlar, Kanadalılar ve bir ölçü da yerelde Newyorklu yatırımcılar oluşturuyor.
Tekrar enteresan detaylardan biri ABD’nin 2008 Mortgage krizinden ders aldığına dair sohbetimiz oldu. O süreçte alım gücü olmayanlara yüksek bedellerle kredilendirme yoluyla yapılan satışların patlamasını yaşamıştık.
Bayırlı ve Guzman, ABD’nin bundan ders aldığını ve her iki başlığın da istikrar noktasına geldiğini, sıkı bir biçimde de denetlendiğini tabir etti. ‘Darısı başımıza’ tabirim ise toplu bir onay anlatırcasına ortamızda gülüşmelere neden oldu.
Sıkıntıyı bir gayrimenkul alımından çok, yatırım ve finansman kullanma biçiminde yorumladığınızda anlatılanlar daha da farklı bir hal aldı. Yani ABD’den bu alımı yapıp, getirisini kasaya koymak ve bu yolla da dolaylı finansman kullanmak mümkün.
En kıymetli özelliği ise istendiği anda satış yapılabilme olanağı… Tüm bunları alt alta koyduğunuzda dikkatle incelenmeye bedel bir seçenek. Yalnız ikili Türkiye piyasasına girip girmeyeceklerini sorduklarımda ‘buradaki flu ortamın’ yatırımcı gözüyle bakıldığında şimdilik uzak durulması gerektiğine işaret etmesi değişikti.
Artık bir tarafta yasal prosedürleri net, geri alım ve kiracı garantisi veren, konutlardaki fiktif kıymetlerin eritildiği bir piyasa, öte tarafta Türkiye… Sizce verilen coşkuya karşın rekabet bahtı var mı? Üstelik 250 bin dolarlık alıma vatandaşlık garantisi verdiğimiz halde. Takdir sizin…
Üstelik Bayırlı’nın paylaştığına nazaran Türkiye’deki bir kaç günde 35 konut satılmış ve gidene kadar 50 satışın gerçekleşmesi bekleniyor. Ne diyordu reklamda çocuk annesine? Çok çalışmam lazım anne çok….
@cetinunsalantv
Para Tahlil
