Türkiye iktisadının de vatandaşın ekonomik açmazlarının da geçmiş yıllara dayalı yanlışlardan, yapılanlar ve yapılmayanlardan ötürü sorunlu olduğunu biliyoruz. Hakikaten bugün yaşadığımız zorlukların temelinde de, söylendiği üzere pandemi değil, yıllardır uygulanan yanlış iktisat siyasetleri var.
Pandemi, mevcutların üzerine geldi ve Mart ayından beri mevcut problemlerin üzerine ağırlaşarak ek olan şartlar ortaya çıktı. Üreticisinden çalışanına kadar herkes bundan etkilendi. Zıddı ikna edilmeye çalışılsa da, firmalardan tüketiciye kadar aslında borçlu durumda yapılarına inat, herkes yalnız bırakıldı ve bir de utanmadan yeni borç teklif edildi.
Lakin tüm bu fotoğrafın içerisinde daha güçsüz olan, dayanma imkanı bulunmayan, büyük ölçüde aylık karıyla ayı döndürmeye çalışan insanları ayırmamız gerekiyor. Bu şahısların sayısı da az değil. Çalışanların yüzde 90’ı diyebiliriz.
Pandemi şartlarında işten çıkarmalar yasaklandı. Sonra kısa çalışma ödeneği devreye sokuldu. Karşılığında ise, yalnızca birtakım vergi ve primlerin ötelenmesiyle, kredi teklifi yapıldı. Bunu firmaların kaldırması mümkün değildi.
Zira zati o sürece kadar iflas ertelemeler ve konkordatolar sürecinde, tedarik zincirinde büyük ödemeler istikrarı kırılması yaşanmıştı. Mesela onları da yasakladılar fakat bu firmaların alacak sorununu ortadan kaldırmadı. Yalnızca konkordato haberi basına yansımadı.
Böylesine hasarlı bir fotoğraf içerisinde pandemiye yakalanan gerçek bölüme, prim ya da vergilerin silinmesi ya da hibe niteliğinde takviyeler verilmesi bir yana, işten de kimseyi çıkarmaması söylendi.
Öncelikle kimse işini kaybetmesin. Yeterli niyetli bir yaklaşım olduğuna eminim. Lakin rasyonel bir karşılığı olmadığı için 2 kişinin işini kurtarayım derken, o firmada çalışan tahminen de 50 kişinin işsiz kalmasına neden olabilecek bir ortam yaratıldı.
Daha berbatı firmalar faaliyetini de sonlandıramıyor. Zira kapatmaları gereken vergi, prim borçları ve kıdem tazminatı üzere zarurî ödemeleri kelam konusu. Bu türlü bir paraları da yok. Tablo buyken, elbette o ay başında para almazsa, geçinmesi değil, yaşaması mümkün olmayan çalışanların durumu daha da vahim hale geldi.
Derler ya, cehenneme giden yol iyi niyet taşlarıyla döşelidir diye… İşte tam da bu oldu. İktidara yakın kimi büyük müteahhitler, insanları yüz kızartıcı hataları münasebet göstererek işten çıkardılar. Kimsenin kılı kıpırdamadı.
O işten çıkanlar ise ne İşkur’a ne de işsizlik parasına başvuramadılar. Aslında sicillerini temizleyemedikleri için yeni bir iş aramaları da mümkün olmadı. Dava süreci ise esasen hepinizin bildiği üzere konutlara şenlik. Maaş girmezse, evdekilerin aç kalacağı insanlardan bahsediyoruz.
Haydi bunlar makus niyetle firmaların mağdurları… Pekala ya başkaları? Kısa çalışma ödeneği verilerek konutlarına yollanan ve günlük 39 TL ile hem geçinip, hem de borçları ödemesi beklenen beşerler ne olacak?
Bunu takviye diye anlattılar fakat gerçek o denli değildi. Bir adım daha öteye gidelim. Haziran ayıyla birlikte fiyatsız müsaadeye göndermeler öne çıktı. Yani meskenine git, bekle fakat para yok izinleri… Tekrar altını çizeyim ki, bu beşerler konutuna o ay para girmezse aç kalan beşerler ve çalışan nüfusun büyük bir çoğunluğunu oluşturuyorlar.
Pekala soruyorum size: Sorun sahiden çözülüyor mu? Hayır, yalnızca ağırlaşarak derinleşiyor ve ne yazık ki iktisat idaresi kendi kendini kandırıyor. Krizlere şerbetli olduğumuz söylenir. Dönüp bakın bakalım krizlere hazır Finlandiya ne yapmış? Çok kriz yaşamak değil, krizlere gelmeden hazır olmak değerlidir. Yoksa yapılan ‘ölen ölür, kalan sağlar bizimdir’ mantığından öteye gitmez.
@cetinunsalantv
Para Tahlil