Tüm yetkililerin lisanında bir ıslahat sözcüğü gezip duruyor. Bu slogan, paradan para kazanmak isteyenlerle başlayan bir zincirden, taşın altında gövdesi olanlara kadar her alana yayıldı. Islahat aşağı, ıslahat üst..
Daima bir havuç sunma siyasetinin geldiği noktada, artık de ıslahat sözünün üzerinde tepiniliyor. Hatırlayacaksınız bir devir bunun iki sözlü hali vardı. Yapısal reformlar… O vakit da dertler lisana getirildikçe bu iki söz sarf ediliyor işin içinden çıkılıyordu.
Bunun üzere onlarca örnek sunabiliriz. Demokrasiden kalkınmaya, zenginleşmeden sıhhate kadar her alanda sloganlar üzerinden bir günü geçiştirme ve sıkıntıları algıyla yok etme eforuna şahit oluyoruz.
Ama kimsenin aklına şunu sormak gelmiyor. Islahattan bahsediyorsunuz; hoş. Pekala ne bu ıslahat? İşte bunun karşılığı iktidar kanadında yok. Varsa da birçok vakit Türkiye’nin nitekim gereksinim duyduğu başlıkları oluşturmuyor.
Hakikaten bunun en hoş örneklerini yakın tarihimizde gördük. Sıhhatte ıslahat denildi, sıhhat sistemi bugün iflas içerisinde ve elindeki icralık malı mülkü ne yapacağını konuşuyor. Hukuk ıslahatı denildi; ülkede hukuk ve adalet kavramları yerle yeksan oldu.
İktisatta ıslahat denildiği sürece ise yoksullaştık; borca battık ve daha çok dışarı bağımlı bir hal alırken, elde avuçtakini satar noktaya geldik. Şu an itibariyle Türkiye’nin ekonomik manada çok büyük açmazları var.
Bununla ilgili tahlil konuşulmak yerine ise yeniden ıslahat üzere bir sözcüğün ardına sığınılarak durum kotarılıyor. Halbuki her alanda sübjektif kavramlar üzerinden sanal bir ortam oluşturup algı yönetebilirsiniz, ancak bunu iktisatta yapamazsınız.
Son olarak Memleketler arası Yatırımcılar Zirvesi’ndeki konuşmalara bakalım. Cumhurbaşkanı ortadan 18 yıl geçtikten sonra yatırım ortamının iyileştirilmesinden bahsediyorsa, bu müddet içerisinde sorunun şahsen yaratıldığını itiraf ediyor demektir.
Hakikaten emsal açıklamalar Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan tarafından da yapıldı. Bunu sloganlaştırılan hukuk, iktisat ve demokraside ıslahat sözcüklü bir makyajın gerisine sığdırmak, bu yolla da insanları ikna etmek mümkün değil.
İçeride insanların inanmadıklarını, dışarıdan gelecek şahıslara inandırmak olanaksızdır. Elbette bu telaffuzun akabinde bir de havuç sunmak gerekiyordu. Onu da Bakan Elvan paylaştı. Pandemi sürecinde dünyanın tek üretim merkeziyle çalışma kusurunu fark ettiğini, dağılan üretim alanının Türkiye açısından büyük avantajlar sunacağını aktardı.
Öncelikle yanlışsız bir tespit var. Çin’in tek üretici pozisyonuna gelmesi dünyayı endişelendirdi. Tahminen bunun dağılması evresinde birtakım siparişlerin gelme ihtimalinden bahsedilebilir. Lakin dünya bu durumdan ders alıp geri dönerken, üretim merkezlerinin çeşitlendirilmesinden değil, yerelleştirilmesinden kelam ediyor.
Bunu da Çin’in en büyük avantajı olarak sayılan üretim maliyetleri ve fiyat avantajı ile yaptığı biliniyor. Bugün taban fiyat uygulamasında Türkiye’nin dolar bazında Çin’in arkasına düşmesi ise tek başına kâfi bir argüman değil.
Çünkü önümüzdeki devir ucuz personellik sunan ülkeler değil, teknoloji üreten ülkeler öne çıkacak. Dünya Çin’deki üretimlerini kaydırırken, bunu öteki bir adreslendirme için yapmıyor. Dijitalleşme ya da sanayi 4.0 üzere tanımlamalar üzerinden, maliyet ögesini devre dışı bırakarak bünyesinde gerçekleştirmenin hesaplarını yapıyor.
Şayet merkeze bu gerçeği görmeden kendinizi koymaya kalkarsanız, ucuz üretim maliyetleriyle üretime aday olmaya çalışır, lakin dijitalleşe ile birlikte gelen fırsatı da kaçırırsınız. Aslında Türkiye’nin temel sorunu bu.
Oyunun nereye gittiğini göremediği üzere, bir evvelki oyun alanında yer kapmaya çalışan telaffuzlar geliştiriyor. Bu da korumacılığın, rekabetin, ticaret savaşlarının arttığı bir dünya iktisadı fotoğrafında yalnızca komik duruma düşmek manasına geliyor.
Çetin Ünsalan: Bütçe ciddiyetsizliği
Atilla Yeşilada & Erkan Öz ile Blockchain’i Anlamak
Dr. Bozkurt Kağan AKTÜRK: ‘E-Ticarette Yatırım Getirisi’
Model Fabrikalar üzerine…
@cetinunsalantv
Para Tahlil