Bayram ve kapanma sonrası yapılacak birinci kabine toplantısından hangi kararlar çıkacak bilinmez. Lakin bir gerçek var ki, herkes gözünü kulağını bu açıklamaya çevirdi.
Aslında yapılacak açıklamadan kimsenin bir beklentisi yok. Yalnızca takviyesiz kapanmaların sürüp sürmeyeceği, şayet piyasalar açılırsa ne kurallar altında iş yapabileceği ya da iş arama ortamı bulup bulamayacağı noktasında soru işaretlerini gidermeye çalışıyor.
Ekonomiyi ‘helallik’ isteyerek tartışacak noktaya geldiysek, esasen kimsenin bir beklentisinin kalmaması da son derece anlaşılabilir bir hal alıyor. Lakin ortadaki sorunun büyüklüğü konusunda nasıl bir fatura yaşayacağız onu kimse bilmiyor.
Esasen şayet açılmalar yaşanırsa, dükkanına giden insanların ne ile karşılaşacağı çok aşikâr. Nereden belirli? Hafta sonunda Haber Sen Genel Lideri Mesut Balca, PTT işçisinin meşakkatini lisana getirirken, yaşananları da gözler önüne sermiş oldu.
Muhtemelen herkes kapısında bir icra tebligatı bulacak ve muhtarlıkta tebligatı teslim almak için sıraya girecek. Lakin ondan sonra o tebligatların gereği nasıl yerine getirilecek kimsenin fikri yok.
Kamu bankalarının e-haciz uygulamaları başlattığı, ciddiye alınır bir yardım görmeyen iş yerlerinin gelirlerini kaybederken, borçlarının kapıya dizildiği bir süreç, sahiden çok iyi yönetilmesi gereken özellikler taşıyor.
Yalnızca esnafta ya da hizmetler dalında mi? Ne yazık ki, çiftçide de durum farklı değil. CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal’ın kamuoyuna açıkladığı bilgiler ışığında durum şu: “Tarımsal dayanaklardan 210 milyar alacağı olan çiftçinin bankalara olan borcu ise 2,4 milyar liradan 142 milyara yükseldi.”
Yani çiftçi hem kamudan alacağını tahsil edemiyor; hem de borç batağına saplanmaya devam ediyor. Elbette kaçınılmaz olarak onlar bir tarafta tebligatlarla uğraşırken, üretimsizleşmenin derinleşmesiyle birlikte ithalat, ithalata bağlı döviz gereksiniminin da kapısı açılıyor.
Yapılandıran borçları oldu. Lakin orada da yüzde 30 peşinat istenince, ekstra faiz yükü bile konuşmaya kıymet olmaktan çıktı. Aslında daha acısı ne biliyor musunuz? Ödeme garantili işlerde dolar bazında tüm ödemeler yapılıp, yükümlülükler ertelenirken, birebir hassasiyetin gerçek piyasalara gösterilmiyor olması…
Esnafı çiftçisi bu durumda da tüketici çok mu farklı? 2021 yılının birinci dört ayında kredi kartı borcu yüzde 50 oranında arttı. Yüklü olarak da besine harcadı. Yalnızca kredi kartı bakiyesi 155 milyar TL’yi aştı. Toplamdaki borç malum 850 milyar TL sonuna dayandı.
Yakında orada da bir tebligat fırtınası yaşanacağı muhakkak. Şimdilik bankalara tavsiye (!) yoluyla öteleme süreci uygulanıyor. Lakin durum iç açıcı değil. Hepsini alt alta koyduğumuz iktisat ismine durum çok beğenilen gözükmüyor.
Pekala tüm bu tablo karşısında ne yapmak gerekir? İnsanlara, üreticilere, satanlara karşın iktisat yönetemezsiniz. İktisat finans piyasalarından ibaret değil. Yıllarca bunu anlattık.
Artık geldiğimiz noktada ise ne oldu? Yıllarca finansı gerçek iktisat zannedenler, artık yıllarca ihmal ettikleri bölümler nedeniyle finans kısmının zehirlenmesini yaşıyor. Sürpriz mi; değil. Pekala ders aldık mı? Onun karşılığını da herkes kendine versin.
[email protected]
Para Tahlil