Bugünlerde ABD’de çok farklı bir tartışma yaşanıyor. ABD siyasetleri açısından çok eleştirilecek işlere imza atıyor. Ancak tüm bu önyargılardan arınarak bu gelişmeyi manalandırmak ve tahminen de ders çıkartmak gerekiyor.
Türkiye’de ‘boğazından ekmek geçiyorsa aç değildir’ ya da ‘kredi verelim buna dayanak deyin’ yahut ‘cebinizdeki telefona bakın’ cinsinden sığ tartışmalar ve yaklaşımlar sergilenirken, 1,9 trilyon dolarlık ikinci hibe paketinde 1 trilyon doları halkına dağıtmaya çalışan ABD idaresinde artık de minimum fiyatla ilgili değişik işler oluyor.
Biden idaresi taban fiyatı belirleyen saat başı fiyat konusunda 15 dolar/saat yaklaşımıyla ABD’de gündemi oluşturdu. Çok önemli tenkitlere neden olan bu yaklaşım, son olarak ABD Temsilciler Meclisi’nde onayladı. Senato’da ne olacağı belirli değil.
Sonuçları itibariyle sinema nasıl şekillenir onu da bugünden bilemeyiz. Lakin tartışmanın soncundan çok içeriğine dikkat etmek gerekiyor. Şayet saat fiyatı 15 dolara yükseltilirse, taban fiyata yüzde 100’lük bir artırım manası taşıyor.
Federal saatlik fiyat şu an 7,25 dolar/saat düzeyinde. Şayet 15 dolara çıkarsa, haftanın 5 günü 9 saat mesai yapan bir çalışanın eline 2 bin 970 dolar para geçecek. Şu an itibariyle tıpkı koşullarda çalışan bir kişi en az bin 300 ile bin 400 dolar civarında para kazanıyor.
Artık kimileri Türkiye’deki minimum fiyatın ne kadar yüksek olduğuna dem vurabilir. 2021 yılında son artırımla birlikte net 2 bin 825 TL oldu. Ama masrafların dolar bazında olduğu ve maliyetlerin de dolar artışından direkt etkilendiğini düşünürseniz, alım gücü açısından bizim de sayısı dolar kuruna çevirmemiz gerekir.
Bu durumda Türkiye’deki taban fiyat 400 dolar civarında seyrediyor. Yani mevcut haliyle dahi 3 katımıza yakın bir minimum fiyat uygulaması kelam konusu. Şayet bu artırım da kabul edilirse fark 6 katına kadar çıkacak.
Pekala tartışma nerede alevleniyor? ABD Kongresi’ndeki karşı tez şu: Bu artış yapılırsa 10 yılda 54 milyar dolarlık bir bütçe açığına neden olacak ve 1,4 milyon kişinin işsiz kalması riski bulunuyor.
Dikkatinizi çekerim yeniden istihdam kaybı, tasanın temelini oluşturuyor. Ancak alım gücü yüksek beşerler yaratılabilirse, farklı teşvik usulleriyle bunun önüne geçmek mümkün. Ayrıyeten alım gücü yüksek insanların iç piyasayı beslemesi, piyasayı hareketli tutması ve temaslı olarak vergi gelirlerini de arttırması mümkün. Yani hakikat bir idare anlayışıyla problem yanlışsız kulvarda tutulabilir..
Biden idaresi artırımda ısrarlı. Tartışmanın sonu ne olacak bilmiyorum. Açıkçası bu da Amerikalılar’ın sorunu.
Bizi ilgilendiren ise insanlara daha az gelir verip, dolaylı vergilerle daha çok maliyet ödemelerini isteyen yaklaşım. ABD başarılı olur mu, göreceğiz. Fakat bizim süratle çıkmaz sokakta duvara hakikat son sürat araç sürdüğümüz kesin.
Halbuki insan temelli yaklaşım devletin ana unsurunu oluşturmalı. Bunu Amerikalılar’dan mı öğrenelim. Hayır…. Tarihte bu nasihatı verenimiz var. Ne diyor Pir Edebali Osman Bey’e birinci nasihat olarak?
“İnsanı yaşat ki, devlet yaşasın.”
Çetin Ünsalan: Çalışsan keder, çalışmasan kaygı
İşsizlik oranı %12,9 düzeyinde gerçekleşti
FÖŞ: Türkiye’de K Biçiminde Toparlanma ve Yaratacağı Sıkıntılar
Kapanan dükkanlar, artan yoksulluk ve yüksek faiz | Kerim Rota
@cetinunsalantv
Para Tahlil